DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARIN AR-GE HARCAMALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: SEÇİLİ AB ÜLKELERİ VE TÜRKİYE İÇİN BİR ANALİZ

Yıl 2021, , 1158 - 1174, 31.12.2021

Hüseyin Çelik , Muhyettin Erdemli

https://doi.org/10.17130/ijmeb.852395

Öz

Bu çalışmanın amacı doğrudan yabancı yatırımların Ar-Ge harcamaları üzerindeki etkisini araştırmaktır. Çalışmanın kapsamı AB-16 ülkesi ve Türkiye ve 1996-2018 dönemidir. Çalışmada yöntem olarak yatay kesit bağımlılık testi, CADF birim kök testi, homojenlik testi, Durbin-Hausman eşbütünleşme testi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre doğrudan yabancı yatırımların Ar-Ge harcamalarını pozitif etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ar-Ge, DYY, Yatay Kesit, eşbütünleşme, Durbin-Hausman

EFFECT OF FOREIGN DIRECT INVESTMENT ON R&D EXPENDITURE: AN ANAYLSIS FOR SELECTED EUROPA UNION COUNTRIES AND TURKEY

Öz

The aim of this study to investigate effect of foreign direct investment on R&D expenditure. Scope of study is EU-16 countries and Turkey and period 1996-2018. As method of study were used Cross-Section Dependency test, CADF unit root test, Durbin-Hausman cointegration test. As obtained results, foreign direct investment positive impact of R&D expenditure.

Anahtar Kelimeler

R&D, FDI, Cross-Section, Cointegration, Durbin-Hausman

Kaynakça

• Acet, H. Ashurov, E. & Khatır, A. Q. (2020). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Orta Asya Ülkeleri Örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020(43), 391-402.
• Adıgüzel, M. (2011), “ Uluslararası Rekabet Gücü”, Ankara. Nobel Yayınevi.
• Aizhan, K. & Diana, M. (2013). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Gelişme: Kazakistan Örneği, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 20-31.
• Alzaidy, G., Ahmad, M. & Lacheheb, Z. (2017). The Impact of Foreign Direct Investment on Economic Growth in Malaysia: The Role of Financial Development. International Journal of Economics and Financial Issues, (7)3, 382-388.
• Asiedu, E., & Brempong, K. G. (2008). The Effect of the Liberalization of Investment Policies on Employment and Investment of Multinational Corporations in Africa”, African Development Review, 20(1), 49-66.
• Azman-Saini, W.N.W., Law, S.H. & Ahmad, A.H. (2010). FDI and Economic Growth: New Evidence on The Role of Financial Markets. Economics Letters 107 (2010), 211–213.
• Bayrakdar, S. & Soyyiğit, S., (2020), Yapısal Kırılmalar Altında Ticari Açıklığın ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının İstihdam Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: E7 Ülkeleri Örneği, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1): 39-62, DOI: 10.16951/atauniiibd.614660.
• Breusch, T. S. & Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Çapık, E. (2019). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ar&Ge Harcamalarına Etkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Uygulamalı Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (SOSGÜZ), 1(2), 74-85.
• Çelik, H. Yılmaz, H. & Erdemli, M. (2020). Doğrudan Yabancı Yatırımların Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi: G8 Ülkeleri İçin Ampirik Bir Uygulama. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 369-376.
• Çetin, M., & Şeker, F. (2013, Nisan). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve İhracat İlişkisi:Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, İİBF Dergisi, 8(1), 121-142.
• Cheung K. & Lin, P. (2004). Spillover Effects of FDI on Innovation in China: Evidence From The Provincial Data. China Economic Review, 15, 25- 44.
• Crescenzi R., Gagliardi, L. & Iammarino, S. (2015). Foreign Multinationals and Domestic Innovation: Intra-industry Effects and Firm Heterogeneity. Research Policy, 44, 596–609.
• Değer, K. M. & Emsen, S. Ö. (2006). Geçiş Ekonomilerinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkileri: Panel Veri Analizleri (1990–2002). C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (7)2, 121–137.
• Erdal, L. & Göçer, İ. (2015). The Effects of Foreign Direct Investment on R&D and Innovations: Panel Data Analysis for Developing Asian Countries. Procedia - Social and Behavioral Sciences 195 ( 2015 ) 749 – 75.
• Falk, M. & Hake, M. (2008). A Panel Data Analysis on FDI and Exports. FIW Studien – FIW Research Reports, 1-27.
• Güloğlu, B. & İvrendi, M. (2010). Output fluctuations: Transitory or Permanent? The Case of Latin America, Applied Economics Letters, 17(4), 381-386, Doi: 10.1080/13504850701735880.
• Hosein, R., Deonanan, R., & Evans, K. (2019). Foreign Direct İnvestment, Exports and Economic Growth in Sids: Evidence From Saint Lucia. İnternational Economics, 72(1), 47-76.
• Ito, B., Yashiro, N, Xu Z., Chen, X. H. & Wakasugi, R. (2012). How do Chinese industries benefit from FDI spillovers?”, China Economic Review, 23, 342-356.
• Janiak, A. (2006) Does Trade Liberalization Lead to Unemployment? Theory and Some Evidence, ECARES, Jop Market Paper, pp. 1-50.
• Kahveci, Ş., & Terzi, H. (2017). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar Ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Nedensellik Analizleri İle Testi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 49, Ocak-Haziran 2017, 135-154.
• Kar, M. & Tatlısöz, F. (2008). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. KMU İİBF Dergisi, 10(14).
• Karluk, R. (2001), Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı: Ekonomik İstikrar, Büyüme ve Yabancı Sermaye, TCMB Yayınları, 97-115.
• Kien, T. N. & Heo, Y. (2009). The Developing Economies Impacts Of Trade Liberalization On Employment İn Vietnam: A System Generalized Method Of Moments Estimation, The Developing Economies, 47(1), 81–103.
• Koç, S. & Saidmurodov, S. (2017). Orta Asya Ülkelerinde Elektrik Enerjisi, Doğrudan Yabancı Yatırımı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Ege Akademik Bakış, 18(2), 321-328.
• Onaran, O., & Stockhammer, E. (2008). The Effect of FDI And Foreign Trade On Wages in The Central and Eastern European Countries in The Post-Transition Era: A Sectoral Analysis For The Manufacturing İndustry. Structural Change and Economic Dynamics, 19, 66-80.
• Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in The Presence of Cross‐section Dependence. Journal of applied econometrics, 22(2), 265-312.
• Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
• Pesaran, M. H., (2004). General Diagnostic Tests For Cross Section Dependence in Panels. Cambridge Working Papers in Economics No. 435. University of Cambridge.
• Polat, Ö. & Uslu E.E. (2010). Türkiye İmalat Sanayinde Dış Ticaretin İstihdam Üzerindeki Etkisi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 489-504.
• Popovici, O. C., & ve Călin, A. C. (2016). Economic Growth,Foreign Investments and Exports in Romania: A VECM Analysis. The Romanian Economic Journal, XIX(61), 95-122.
• Sağdıç, E.N., Yıldız, F. & Sayın, H. H. (2020). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Kırılgan Beşli Ülkeler Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(28), 680-699.
• Sandu S. & Ciocanel, B. (2014). Impact of R&D and Innovation on High - Tech Export”, Procedia Economics and Finance, 15, 80-90.
• Sarıalioğlu Hayali, A. & Küçükosman, A. (2020), Yeni Stratejik Varlık Arayan Doğrudan Yabancı Yatırımlar ile Ar-Ge İlişkisinin Analizi: Türkiye Örneği, Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2020; 178:62-81.
• Şaşmaz, M. Ü. & Yayla, Y. E. (2018). Impact of Foreign Direct Investment on Economic Development: OECD Countries Example. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 11(1), 359-374.
• Şen, A., & Karagöz, M. (2010). Türkiye'de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Büyüme ve İhracat Etkisi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi (50), 1063-1076.
• Songur, D. Y. (2017). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Dış Ticaret’in Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Üzerine Etkisi: Avrasya Ülkeleri Örneği. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 2(2), 117-133.
• Swamy, P. A. (1970). Efficient Inference in A Random Coefficient Regression Model. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 311-323.
• Tiwari, A. & Mutascu, M. (2011). Economic growth and fdi in ASIA: A panel data approach. (MPRA Paper No: 28172), Münich, Germany: Munich Personal RePEc Archive, Erişim adresi: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/28172/, (11.11.2020).
• Westerlund, J. (2008). Panel cointegration tests of the Fisher effect. Journal of Applied Econometrics, 23(2), 193-233.
• Worldbank. (2020). worldbank.org. data.worldbank.org: https://databank.worldbank.org/reports.aspx?Code=NY.GDP.MKTP.KD.ZG&id=1ff4a498&report_name=Popular-Indicators&populartype=series&ispopular=y# (28.10.2020).
• Yapraklı, S. (2006). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(2), 23-48.
• Yılmazer, M. (2010). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Deneme. Celal Bayar Üniversitesi S.B.E., 8(1), 241-260.
• Zenasni, S. & Benhabib, A. (2013). The Determinants of Foreign Direct Investment and Their Impact on Growth: Panel Data Analysis For AMU Countries. International Journal of Innovation and Applied Studies, (2)3, 300-313.
• Zhang, K. H. (2014). How Does Foreign Direct Investment Affect Industrial Competitiveness? Evidence From China”, China Economic Review, 30, (2014), 530-539.