LIFE AND ACTIVITIES OF PRINCE MAHMUD, SON OF SULTAN BAYEZID II

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 12, 319 - 339, 01.12.2010

Cevdet Yakupoğlu

Öz

Following the death of Sultan Mehmed II in history of the Ottoman Empire, Bayezid won the fight between himself and Cem, sons of Sultan Mehmed II for the throne and became the 8th Ottoman Sultan and gained the right for the governance of the Empire 14811512 . This new sultan of the Ottoman Empire first sent his sons to important provinces of Anatolia as flag officer governor in accordance with the old Turkish understanding of inheritance. Within this framework sons of Sultan Bayezid II including Abdullah, Şehinşah, Alemşah, Ahmed, Korkud, Selim, Mehmed and Mahmud became governors in various provinces of Anatolia for certain periods. Prince Mahmud, the youngest son of Sultan Bayezid became governor of Kastamonu and Manisa during the sovereignty of his father. Mahmud was sent to Kastamonu when he was very young, after he spent his early childhood in his father’s palace. During his incumbency in this province, he attached particular importance on reconstruction activities, science, literature, art and ensuring the integration between state and public. The reason why he left Kastamonu, where he stayed almost 20 years was that he was appointed to Manisa as a governor due to the early death of Alemşah, one of his brothers. The short and interesting life of Mahmud, who passed away like his brother in the spring of his life was found worthy to be discussed in this study

Anahtar Kelimeler

Prince Mahmud, Bayezid II, Kastamonu, Manisa, Sanjak Governorship

II. BAYEZİD’İN OĞLU ŞEHZADE MAHMUD’UN HAYATI VE FAALİYETLERİ

Öz

Osmanlı tarihinde Sultan II. Mehmed 1451-1481 ’in vefatını müteakip, oğullarından Şehzade Cem ve Şehzade Bayezid arasında vuku bulan taht mücadelesini Bayezid kazanmış ve sekizinci Osmanlı hükümdarı olarak ülke yönetiminde söz sahibi olmuştur 1481-1512 . Osmanlı Devletinin bu yeni hükümdarı, eski Türk veraset anlayışı gereği oğullarını Anadolu’nun mühim vilayet merkezlerine sancak beyi vali olarak atamakla işe başlamıştır. Bu çerçevede Sultan II. Bayezid’in oğullarından Abdullah, Şehinşah, Alemşah, Ahmed, Korkud, Selim, Mehmed ve Mahmud belli süreler zarfında muhtelif vilayetlerde valilik yapmışlardır. Sultan Bayezid’in en küçük oğlu Şehzade Mahmud, babası devrinde Kastamonu 1484-1504 ve Manisa 1504-1507 vilayetlerinde valilikte bulunmuştur. Bu şehzade, çocukluğunun ilk yıllarını babasının sarayında geçirmesinin akabinde, henüz küçük yaşta Kastamonu’ya gönderilmiş, bu vilayette görev yaptığı dönemde imar faaliyetlerine, ilme, edebiyata, sanata ve devlet-halk bütünleşmesinin sağlanmasına önem vermiştir. Yirmi yıla yakın bir süre kaldığı Kastamonu’dan ayrılış nedeni ise kardeşlerinden Şehzade Alemşah’ın genç yaşta vefat etmesi üzerine onun yerine Manisa valiliğine tayin edilmesidir. Bahsi geçen bu son görev yerinde tıpkı kardeşi gibi hayatının baharında vefat eden 1507 Şehzade Mahmud’un kısa ama ilgi çekici hayatı, bu çalışma ile ele alınmaya değer bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Şehzade Mahmud, II. Bayezid, Kastamonu, Manisa, Sancak Valiliği

Kaynakça

• Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) (1995), Haz. Ahmet Özkılıç, Ali Coşkun ve Başk., BDAGM Yay., Ankara.
• Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) II. (1994), Haz. Ahmet Özkılıç, Ali Coşkun ve Başk., BDAGM Yay., Ankara.
• Akman, Mehmet (1997), Osmanlı Devletinde Kardeş Katli, Eren Yay.
• Atalar, Münir (1981), “Osmanlı Padişahları”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam İlimleri Enstitüsü Dergisi, C.24, s.425-460. Ankara.
• Azlal, Eyyüp (2009), “Necati Bey’in Edebi Muhitleri”, Ayvakti, Aylık Kültür ve Edebiyat Dergisi, Eylül,2009, Sayı: 108., http://www.ayvakti.net/ default.asp?islem=goster&sira=1222. (Erişim Tarihi: 25.11.2009)
• BOA. TD. (Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Tapu-Tahrir Defteri), Nr. 23M.
• Canım, Rıdvan (2007), “Edirne Muradiye Mevlevîhanesi ve Edirneli Mevlevî Şairler”, Türk Kültürü, Edebiyatı ve Sanatında Mevlâna ve Mevlevîlik – Bildiriler, s.285- 326, Sümam Yayınları: 1 / Bildiriler Serisi: 1.
• Creasy, Edward Shepherd (1854), History of The Ottoman Turks: from the beginning of their empire to the present time, Vol 1, London.
• Çoruhlu, Tülin (1997), “Eyüp Sultan ve Çevresindeki Hazirelerde Bulunan Hançerli Lahitler ve Taş Sandukalar”, Eyüp Sultan Sempozyumu, Tebliğler, 9-11 Mayıs,1997, s.43-59. Eyüp Belediyesi Yay., İstanbul.
• Diyarbekirli, Nejat ve Mehmet Önder (1993), Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı.
• Emecen, Feridun (1989), XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK Yayınları.
• ----------- (1994), “Kuruluş’tan Küçük Kaynarca’ya” Osmanlı Devleti ve Medeniyeti
• Tarihi, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), İslam Tarih, Sanat ve Kültür
• Araştırma Merkezi (IRCICA) yayınları.
• Erdem, İlhan ve Kazım Paydaş (2007), Ak-Koyunlu Devleti Tarihi, Birleşik Yayınevi, Ankara.
• Eroğlu, Haldun (2002), “Osmanlıya Karşı Savaşan Osmanlı Şehzâdesi: Şehzâde
• Ahmet’in Oğlu Şehzâde Kasım (907/1501-924/1518)”, OTAM (Ankara
• Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi)
• Sayı: 13, s.227-236. A.Ü. Yayını, Ankara.
• ----------- (2004), Osmanlı Devletinde Şehzadelik Kurumu, Akçağ Yay.
• Hoca Sadettin Efendi (1992), Tacü’t-Tevarih, III, IV, (Haz. İ. Parmaksızoğlu), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• Hollings, Mary A. (1924), Europe in Renaissance and Reformation: 1453-1660, London: Methuen & co.ltd.
• İBK. MCO. (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları), Nr. 63.
• İBK. MCO. (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları), Nr. 75.
• İbn Kemâl (1997), Tevârîh-i Âl-i Osman, VIII. Defter, (Haz. Ahmet Uğur), TTK., Ankara.
• İdris-i Bitlisî (2001), Selimşahnâme, (Haz. Hicabi Kırlangıç), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• İsen, Mustafa (1999), Latîfî Tezkiresi, Akçağ Yay.
• Kâtip Çelebi (1980), Tuhfetü’l-Kibar fi Esfari’l-Bihar, (Haz. O. Şaik Gökyay), Tercüman 1001 Temel eser.
• Kuzubaş, Muhammet (2010), “Evliya Çelebi Seyahatnâmesi’nde Ladik”, ODÜ S.B.E. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, C.1, S.1, s.91-101.
• Latîfî (2000): Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin), (Haz. Rıdvan Canım), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, Ankara.
• Lütfi Paşa ve Tevârih-i Âl-i Osman (2001), (Haz. Kayhan Atik), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• Necati Beg Divanı (1992), (Haz. Ali Nihat Tarlan), Akçağ Yay.
• Okur Meriç, Münevver (2006), Cem Sultan. Hayatı, Esareti, Edebî Kişiliği, Eserleri, Şiirleri, Ankara.
• Öztuna, Yılmaz (1996), Devletler ve Hanedanlar II, 2. Baskı, Kültür Bakanlığı, Ankara.
• Setton, Kenneth Meyer (1978), The Papacy and The Levant (1204-1571), Vol. II, The American Philosophical Society, DIANE Publishing.
• Solak-zâde Tarihi I (1989), Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi, (Haz. Vahit Çabuk), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• Taş, Kenan Ziya (1999), Osmanlılarda Lalalık Müessesesi, Kardelen Kitabevi, Isparta.
• Tezcan, Hülya (2006), Osmanlı Sarayının Çocukları: Şehzadeler ve Hanım Sultanların Yaşamları, Giysileri, Aygaz (Koç) Yayınları, İstanbul.
• Tursun Bey (1977), Târih-i Ebü’l-Feth, (Haz. Mertol Tulum), İstanbul.
• Türkiye'de Vakıf Abideler ve Eski Eserler: Bursa İl Merkezi (1972), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Uluçay, M. Çağatay (1941), Manisa`daki Saray-ı Âmire ve Şehzadeler Türbesi, Manisa Halkevi Yayını, Manisa.
• ----------- (1954a), “Yavuz Sultan Selim Nasıl Padişah Oldu?”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, C.VI, S.9, s.53-90. İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul.
• ----------- (1954b), “Yavuz Sultan Selim Nasıl Padişah Oldu?”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, C.VII, S.10, s.117-142. İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul.
• ----------- (1956), Harem'den Mektuplar I, Vakit Matbaası, İstanbul.
• ----------- (1959), “Bayazıd II. in Âilesi” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, C.X, S.14, s.105-124. İstanbul Üniversitesi Yay., İstanbul.
• ----------- (1985a), Padişahların Kadınları ve Kızları, TTK, Ankara.
• ----------- (1985b), Harem II, TTK, Ankara.
• Upham, Edward (1829), History of The Ottoman Empire, from its establishment, till the year 1828, Vol. I, London.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1966), “II. Bayezid’in Oğullarından Sultan Korkut”, Belleten 30/120, s.539-601. TTK, Ankara.
• ----------- (1975), “Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri”, Belleten 39/156, s.659- 696. TTK, Ankara.
• ----------- (1988a), Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı, 3. Baskı, TTK, Ankara.
• ----------- (1988b), Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, 3. Baskı, TTK, Ankara.
• ----------- (1998), Osmanlı Tarihi, II, TTK, Ankara.
• VGMA (Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi), Defter Nr. 206, Sayfa Nr. 186, Sıra Nr. 828.
• Yakupoğlu, Cevdet (2007), Kuzeybatı Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Tarihi, G.Ü. S.B.E. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• ----------- (2009), Kuzeybatı Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Tarihi (Kastamonu-Sinop- Çankırı-Bolu) XIII-XV. Yüzyıllar, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Yücel, Yaşar (1991), Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar I, 2. Baskı, TTK yayınları, Ankara.
• Yücel, Ünsal (1999), Türk Okçuluğu, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.