THE INTEGRATION RELATIONSHIP BETWEEN ISE AND THE COUNTRIES WHICH HAVE A HIGH TRADE VOLUME WITH TURKEY AND EUROPEAN UNION EQUITY MARKETS

Yıl 2008, Cilt: 4 Sayı: 8, 19 - 44, 01.12.2008

Turhan Korkmaz Selin Zaman Emrah İ. Çevik

Öz

In recent years, it has been observed that capital markets of countries have been integrated due to regional integration and high trade among countries. For this purpose, the long-run cointegration relationship is investigated between Turkish equity market, the equity markets of 17 European Union member countries and the equity markets of Turkey’s 10 largest treading partners. The long-run cointegration relationship are tested using Zivot-Andrews structural break test, Johansen and Gregory-Hansen cointegration tests by using monthly index values for the periods January 1995 to December 2007. The results show that Turkish equity market has a cointegration relationship with the equity markets of 11 European Union countries and the equity markets of 7 counties with which Turkey has a high trade volume. The findings also suggest that Turkey has a high level integration with the countries which have a high trade volume with Turkey

Anahtar Kelimeler

European Union, Trade, Cointegration, ISE

TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ VE YÜKSEK DIŞ TİCARET HACMİNE SAHİP ÜLKE BORSALARI İLE ENTEGRASYON İLİŞKİSİ

Öz

Son yıllarda bölgesel entegrasyon ve ülkeler arasında yüksek ticaret hacmine bağlı olarak ülkelerin sermaye piyasalarının hızlı bir şekilde entegre olduğu gözlenmektedir. Bu amaçla bu çalışmada, Türkiye hisse senedi piyasasının Avrupa Birliği üyesi 17 ülkenin hisse senedi piyasaları ve Türkiye’nin dış ticaret hacminin yüksek olduğu ilk 10 ülkenin hisse senedi piyasaları arasındaki uzun dönemli ilişki araştırılmıştır. Ocak 1995 ile Aralık 2007 dönemi için ülkelere ait hisse senedi piyasası endeks değerleri arasındaki uzun dönemli ilişki, Zivot-Andrews yapısal kırılma testi, Johansen ve Gregory-Hansen eşbütünleşme testleri ile araştırılmıştır. Eşbütünleşme testi sonucunda Türkiye’nin Avrupa Birliği üyesi ülkelerden 11 ülke; Türkiye’nin dış ticaret hacminin yüksek olduğu ülkelerden 7 ülke ile eşbütünleşme ilişkisi bulunmuştur. Çalışma, aynı zamanda Türkiye’nin yüksek ticaret hacmine sahip ülkeler ile yüksek seviyede enetegrasyona sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Ticaret, Eşbütünleşme, İMKB

Kaynakça

• Aggarwal, Raj, Brian M. Lucey and Cal Muckley (2005), “Dynamics of Equity Market Integration in Europe: Evidence of Changes over Time and with Events”, IIIS Discussion Paper, No.19, pp. 1-25.
• Arouri, Mohamed El Hedi, Monder Bellalah and Duc Khuong Nguyen (2007), “The Comovements in International Stock Markets: New Evidence from Latin American Emerging Countries”, Economics Bulletin, Vol. 6, No. 3, pp. 1-13.
• Aşık, Aslı (2003), “Yapısal Kırılmalar ve Makroekonomik Değişkenler: Ampirik Bir Çalışma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Carmignani, Fabrizio and Abdur Chowdhury (2007), “Does Financial Openness Promote Economic Integration?”, Unece Discussion Papers Series, No. 2007.4, http://www.unece.org/oes/disc_papers/ECE_DP_2007-4.pdf, (Erişim Tarihi: 02.06.2008).
• Chambet, Anthony and Rajna Gibson (2005), “Financial Integration, Economic Instability and Trade Structure in Emerging Markets”, SSRN Working Papers, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id= 658021, s. 1-44, (Erişim Tarihi: 09.06.2008).
• Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), http://www.deik.org.tr, (Erişim Tarihi: 03.01.2008).
• Efendioğlu, Enver ve Demet Yörük (2005), “Avrupa Birliği Sürecinde Türk Hisse Senedi Piyasası İle Avrupa Birliği Hisse Senedi Piyasalarının Bütünleşmesi: İMKB Örneği”, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/Enver_Efendioglu- Demet_ Yoruk.pdf, (Erişim Tarihi: 12.12.2007).
• Gilmore, Claire, Ginette M. McManus and Ahmet Tezel (2003), “Should Investors Diversify into the Central European Equity Markets”, http://scholar.google.com.tr /scholar?q=Gilmore,+Claire,+McManus,+M.+Ginette+and+Tezel,+Ahmet+(20 03)%3B+Should+Investors+Diversify+into+the+Central+European+Equity+M arkets&hl=tr&um=1&ie=UTF-8&oi=scholart, (Erişim Tarihi: 15.03.2008).
• Gregory, Allan W. and Bruce E. Hansen (1996), “Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts”, Journal of Economics, Vol. 70, pp. 99-126.
• Halaç, Umut ve Yeşim Kuştepeli (2003), “Türkiye’de Para Dolanım Hızının İstikrarı: 1987-2001”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 1, ss. 85-102.
• Hitiris, Theodore (2003), European Union Economics, Fifth Edition, Pearson Education, İngiltere.
• Huang, Jui-Chi, Ayşegül Ateş ve Tantatape Brahmasrene (2006), “Measuring Emerging Stock Market Correlations Utilizing The Gravity Model,” Journal of Economics and Economic Education Research, http://findarticles.com/p/articles/mi_qa5529 /is_200609?pnum=10&opg=n21406887&tag=artBody;col1, (Erişim Tarihi: 15.03. 2008).
• Kutlar, Aziz (2005), Uygulamalı Ekonometri, Geliştirilmiş 2. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Küçükçolak, Necla (2008), “Co-integration of the Turkish Equity Market with Greek and other European Union Equity Markets,” International Research Journal of Finance and Economics, Vol. 13, pp. 58-73
• Lee, Jong-Wha (2008), “Patterns and Determinants of Cross-Border Financial Asset Holdings in East Asia,” Working Paper Series on Regional Economic Integration No 13, http://aric.abb.org/pdf/workingpaper/ WP13_Cross-border Financial Asset_ Holdings.pdf, s. 1-30, (Erişim Tarihi: 01.06.2008).
• Liu, Steven Zongshin, Kung-Cheng Lin ve Sophia Meiying Lai (2006), “Stock Market Interdepence and Trade Relations: A Correlation Test for the U.S. and Its Trading Partners”, Economics Bulletin, Vol. 7, No. 5, pp. 1-15.
• Morgan Stanley Capital International Barra (MSCI) Barra, http://www.mscibarra. com/products/indices/stdindex/performance.html, (Erişim Tarihi: 03.01.2008).
• Narayan, Paresh Kumar and Russell Smyth (2005), “Cointegration of Stock Markets Between New Zealand, Australia and the G7 Economies: Searching for Co- Movement under Structural Change”, Australian Economic Papers, Vol. 44, No. 3, pp. 231–247.
• Pascual, A. G. (2003), “Assessing European Stock Market Co(integration)”, Economic Letters, Vol. 78, pp. 197-203.
• Seyidoğlu, Halil (2003), Uluslararası Finans, 4. Baskı, Güzem Can Yayınları, İstanbul.
• Taştan, Hüseyin (2005), “Dynamic Interdependence and Volatility Transmission in Turkish and European Equity Markets”, Turkish Economic Association Discussion Paper 2005/10, http://www.tek.org.tr/dosyalar/turkishvoltrans.pdf, s. 1-30, (Erişim Tarihi: 11.06.2008).
• Temurlenk, M. Sinan ve Sabiha Oltulular (2007), “Türkiye’nin Temel Makro Ekonomik Değişkenlerinin Bütünleşme Dereceleri Üzerine Bir Araştırma”, 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, 24-25 Mayıs, Malatya.
• Tezcanlı, Meral Varış ve Oral Erdoğan (1996), Avrupa Birliği Sermaye Piyasalarının Entegrasyonu ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası, Denge Matbaacılık, İstanbul.
• Vantchikova, Dejid (2006), “The Integration of Istanbul Stock Exchange (ISE) to the European Union Stock Markets”, Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversites, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Worthington, A. C. and H. Higgs (2007), “Assessing Financial Integration in European Union Equity Markets, 1990-2006: Panel Unit Root and Multivariate Cointegration and Causality Evidence”, University of Wollongong, School of Accounting and Finance Working Paper Series, No 07/10, pp. 1-20.
• Yücesan, Esin (2004), “Stock Market Integration between Turkey and European Union Countries”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Zaman, Selin (2008), “İMKB’nin Uluslararası Hisse Senedi Piyasaları İle Entegrasyonu”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Zivot, Eric and W. K. Donald Andrews (1992), “Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis”, Journal of Business&Economic Statistics, Vol. 10, No. 3, pp. 251-270.