STRUCTURAL ANALYSIS OF INTERACTION BETWEEN TOURISM, ENERGY AND OTHER AGGRAGATED SECTORS IN TURKEY: INPUT-OUTPUT MODEL

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 2, 390 - 408, 01.04.2019

Gülden Bölük Osman Karkacıer

https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019252101

Cited By: 5

Öz

Tourism sector in Turkey has shown important progress since 1980, and has become leading sector in Turkish economic development process. In this study, the latest 2012 InputOutput tables of Turkstat were used and relations of tourism sector with energy and other sectors were revealed. The results of the analysis show that tourism industry is highly integrated with food manufacturing, other services and trade sectors due to intensified exchange of goods and services. Agriculture and energy sectors provide inputs tourism sector with the fourth and fifth place respectively. In the tourism sector, which is an important energy consumer, energy saving and green energies are important in terms of sustainable tourism and/or growth. Inputoutput analysis show that the tourism sector’s employment and income generation potential in the national economy is quite high compared to other sectors. Therefore, tourism sector has a special importance in mitigation of unemployment in the country

Anahtar Kelimeler

Input-Output Model, Tourism, Energy, Turkey

TÜRKİYE'DE TURİZM SEKTÖRÜNÜN ENERJİ VE TOPLULAŞTIRILMIŞ DİĞER SEKTÖRLER İLE YAPISAL ANALİZİ: GİRDİ-ÇIKTI MODELİ ANALİZİ

Öz

Türkiye'de turizm sektörü 1980 yılından itibaren önemli gelişme göstermiş ve Türkiye ekonomisinin gelişme sürecinde en önemli sektörden biri haline gelmiştir. Bu çalışmada, TÜİK tarafından en son yayınlanan 2012 Girdi-Çıktı tablolarından faydalanılmış ve turizm sektörünün, enerji ve diğer sektörler ile olan ilişkileri ortaya konmuştur. Analiz sonuçları, turizm endüstrisinin gıda imalatı, diğer hizmetler ve ticaret sektörleri ile yoğun mal ve hizmet alış verişi nedeniyle yüksek derecede entegre olduğunu göstermektedir. Tarım ve enerji sektörleri turizm sektörüne sırasıyla dördüncü ve beşinci sırada girdi temin etmektedir. Önemli bir enerji tüketicisi olan turizm sektöründe, enerji tasarrufu ve alternatif enerjiler sürdürülebilir turizm ve/yada büyüme için önem arz etmektedir. Girdi-çıktı analizleri turizm sektörünün ülke ekonomisinde istihdam ve gelir yaratma potansiyelinin diğer sektörlere göre oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Bu nedenle işsizlikle mücadelede turizm sektörü ayrı bir öneme sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Girdi-Çıktı Modeli, Turizm, Enerji, Türkiye

Kaynakça

• Alpagu, H., & Koç, E. (2016). Turizmin ekonomik etkilerini ölçen yöntemler. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 11(1), 157-163.
• Al-Mulali, U., Fereidouni, H. G., & Mohammed, A. H. (2014). The effect of tourism arrival on CO2 emissions from transportation sector. Anatolia, 1-14.
• Aslan, A. (2008). Türkiye’de ekonomik büyüme ve turizm ilişkisi üzerine ekonometrik analiz. Munich Personal, RePEc Archive (MPRA), 10611, 1-11.
• Atan, S., & Arslantürk, Y. (2012). Tourism and economic growth nexus: An input-output analysis in Turkey. Procedia Social and Behavioral Science, 62, 952-956.
• Aydın, L. (2012). Girdi-çıktı fiyat modeli ile artan enerji fiyatlarının Türkiye ekonomisinin endüstriyel üretim maliyetleri üzerine etkilerinin analizi. Sosyal Bilimler, 2(1), 65-86.
• Aydoğuş, O. (2010). Girdi-çıktı modellerine giriş. Ankara: Efil Yayınevi.
• Bahar, O. (2006). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi: VAR Analizi Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 13(2), 137-150.
• Balaguer, J., & Cantavella-Jorda, M. (2002). Tourism as a long-run economic growth factor: The Spanish case. Applied Economics, 34 (7), 877-884.
• Becken, S., & Patterson, M. (2006). Measuring national carbon dioxide emissions from tourism as a key step towards achieving sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 14 (4), 323-338.
• Becken, S., & Simmons, D. G. (2002). Understanding energy consumption patterns of tourist attractions and activities in New Zealand. Tourism Management, 23 (4), 343-354.
• Becken, S., Frampton, C., & Simmons, D. (2001). Energy consumption patterns in accomodation sector- the New Zealand. Ecological Economics, 39, 371-386.
• Canlı, B., & Kaya, A. A. (2012). Türk turizm sektörünün ekonomik etkilerinin girdi-çıktı yaklaşımıyla ölçülmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(12), 1-12.
• Cárdenas-García, P. J., Sánchez-Rivero, M., & Pulido-Fernández, J. I. (2013). Does tourism growth influence economic development? Journal of Travel Research, 54(2), 206-221.
• Chen, C.-F., & Chiou-Wei, S. Z. (2009). Tourism expansion, tourism uncertainty and economic growth: New evidence from Taiwan and Korea. Tourism Management, 30 (6), 812-818.
• Çakır, M., & Bostan, A. (2000). Turizm sektörünün ekonominin diğer sektörleri bağlantılarının girdi-çıktı analizi ile değerlendirilmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 11, Özel Sayı, 35.
• Çetintaş, H., & Bektaş, C. (2008). Türkiye’de turizm ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiler. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1), 37.
• Çoban, O., & Özcan, C. C. (2013). Türkiye’de turizm gelirleri-ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi (1963-2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 243-261.
• Değer, M. K. (2006). Turizm ve ihracata dayalı büyüme: 1980-2005 Türkiye deneyimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 67-89.
• Dilber İ. (2007). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi üzerindeki etkisinin girdi-çıktı tablosu yardımıyla değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 205-220.
• Doğan E., & Aslan, A. (2017). Exploring the relationship among CO2 emissions, real GDP, energy consumption and tourism in the EU and candidate countries: Evidence from panel models robust to heterogeneity and cross-sectional dependence. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 77, 239-245.
• Dritsakis, N. (2004). Tourism as a long-run economic growth factor: An empirical ınvestigation for Greece using causality analysis. Tourism Economics, 10 (3), 305-316.
• Durbarry, R. (2002). The economic contribution of tourism in Mauritius. Annuals of Tourism Research, 29 (3), 862-865.
• Egeli, H. A. (1997). Türk turizminin dış ticaret ve sektörler arası bağlantıları açısından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 52(1), 235-246.
• Eugenio-Martin, J. L., Morales, M. N., & Scarpa, R. (2004). Tourism and economic growth in Latin American Countries: A panel data approach. Working Paper No 26. Social Science Research Network. Erişim tarihi: 09.01.2019, http://home.wlu.edu/~caseyj/spring07devseminar/ latinAmtourand%20dev.pdf
• Gössling, S. (2002). Global environmental consequences of tourism. Global Environmental Change, 12 (4), 283-302.
• Gössling, S., & Hall, C. M. (2006). Uncertainties in predicting tourist flows under scenarios of climate change. Climate Change, 79 (3-4), 163-173.
• Haeussler, E. F., & Paul, R. S. Jr. (1987). Introductory mathematical analysis for business, economics and the life and social sciences. London, UK: Prentice-Hall International Inc.
• Hepaktan, C. E., & Çınar, S. (2010). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi üzerine etkileri. Sosyal Bilimler, 8(2), 135-154.
• Hirschman, A. O. (1958). The strategy of economic development. New Haven and London: Yale University Press.
• Jones, L. L. (1997). Input- output modeling and resource use projection. Faculty Paper Series, Dept. of Agricultural Economics, Texas A&M University, College Station, TX.
• Kar, M., Zorkirişci, E., & Yıldırım, M. (2004). Turizmin ekonomiye katkısı üzerine ampirik bir değerlendirme. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 4(8), 87-112.
• Karabuğa, A., Yakut, M. Z., Yakut, G., & Selbaş, R. (2015). Renewable energy solutions for tourism. European Scientific Journal, March 2015, Special Edition, 188-194.
• Karagöl, E.T., & Kavaz, İ. (2017, Nisan). Dünyada ve Türkiye’de yenilenebilir enerji. 197, İstanbul: SETA Yayınları.
• Karagöz, K. (2016). Turist akımında oynaklığın ARCH modelleriyle ölçülmesi: Türkiye örneği. Niğde Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 131-141.
• Karkacıer, O. (2001). Tokat ili tarıma dayalı sanayi sektörünün yapısal analizi bir input-output analizi. 57, 18, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Katircioglu, S. T. (2014). International tourism, energy consumption, and environmental pollution: The case of Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 36, 180-187.
• Kırbaş-Kasman, S., & Kasman, A. (2004). Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi. İktisat İşletme ve Finans, 19(220), 122-131.
• Kızılgöl, Ö., & Erbaykal, E. (2008). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi: Bir nedensellik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-360.
• Kızılkaya, O., Sofuoglu, E., & Karaçor, Z. (2016). Türkiye’de turizm gelirlerinin ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 23(1), 203-2015.
• Kepenek, Y. (1977). Türk imalat sanayiinin üretim yapısı (1963-1973). Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Kızılırmak, İ. (2011). Dünyada ve Türkiye’deki turizm işletmelerinde çevre korumaya yönelik uygulamalar: Amacı ve önemi. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 1-12.
• Kuo, N.-W., & Chen, P.-H. (2009). Quantifying energy use, carbon dioxide emission, and other environmental loads from ısland tourism based on a life cycle assessment approach. Journal of Cleaner Production, 17 (15), 1324-1330.
• Leontief, W.W. (1936). Quantitative input and output relations in the economic system of the United States. The Review of Economic Statistics, 18(3), 105-125.
• Narayan, P. K. (2004). Economic impact of tourism on Fiji’s economy: Empirical evidence from the computable general equilibrium model. Tourism Economics, 10 (4), 419-433.
• Özdemir, A. R., & Öksuzler, O. (2006). Türkiye’de turizm bir ekonomik büyüme politikası aracı olabilir mi? Bir Granger nedensellik analizi. Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, 9 (16), 107-126.
• Öztürk, H. K., Öztürk, H. M., & Dombaycı, A. (2018, Bahar). Turizm sektöründe enerji tüketimi ve enerji tasarruf olanakları. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 17-28.
• Paramati, S. R., Shahbaz, M., & Alan, Md. S. (2017). Does tourism degrade environmental quality? A comparative study of Eastern and Western European Union. Transportation Research Part D 50, 1-13.
• Ridderstaat, J., Croes, R., & Nijkamp, P. (2014). Tourism and long-run economic growth in Aruba. International Journal of Tourism Research, 16 (5), 472-487.
• Tandoğan, D., & Genç, M. C. (2016). Türkiye’de turizm ve ticari açıklık arasındaki ilişki: Toda ve Yamamoto nedensellik yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 59-70.
• Tang, C.-H. H., & Jang, S.-C. S. (2009). The tourism-economy causality in the United States: A sub- industry level examination. Tourism Management, 30 (4), 553-558.
• TCABB. (2014). Avrupa Birliği sürecinde enerji faslı. Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı (TCABB), Ankara. Erişim Tarihi: 07.09.2017, https://www.ab.gov.tr/files/SEPB/ yayinlarveraporlar/enerjikitap.pdf
• Terzi, H. (2015). Is the tourism-led growth hypothesis (TLGH) valid for Turkey?. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16(2), 165-178.
• Topallı, N. (2015). Turizm sektörünün Türkiye’nin ekonomik büyümesi üzerindeki etkisi:1963-2011. International Journal of Economic and Administrative Studies, 7(14), 339-352.
• TCKTB. (2007). Türkiye turizm stratejisi 2023 ve eylem planı 2007-2013. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara. Erişim Tarihi: 05.01.2018, http://www.kultur.gov.tr/ Eklenti/906,ttstratejisi2023pdf.pdf?0
• TSKB. (2018). Sektörel görünüm: Turizm. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB). Erişim Tarihi: 03.01.2018, Aralik_2018.pdf
• TURSAB. (2018). Turizm verileri: İstatistikler. Erişim Tarihi 01.04.2018, https://www.tursab.org.tr/tr/ turizm-verileri /istatistikler
• TÜSİAD. (2012). Sürdürülebilir turizm. Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜSİAD), Yayın No: TUSİAD-T/2012-09/531, İstanbul. Erişim Tarihi: 01.07.2017, http://tusiad.org/tr/yayinlar/ raporlar/item/6030-surdurulebilir-turizm
• UNWTO. (2017a). Tourism highlights 2017 edition. United Nation World Tourism Organization. Erişim Tarihi: 01.02.2018, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419029
• UNWTO. (2017b). European Union, short-term tourism trends, 1(6). Erişim Tarihi: 01.02.2018, https:// www.e-unwto.org /doi/pdf/10.18111/9789284419029
• WTTC. (2016). Travel & tourism, economic impact 2016. World, World Travel Tourism Council (WTTC). Erişim Tarihi: 10.09.2017, https://www.wttc.org/-/media/files/reports /economic%20 impact%20 research /regions %202016/world2016.pdf