EVALUATING THE FACTORS THAT AFFECT THE PROFESSIONAL SELECTION OF THE BUSINESS DEPARTMENT STUDENTS WITH FUZZY DEMATEL METHOD

Yıl 2017, Cilt: 13 Sayı: 4, 873 - 890, 01.10.2017

Nalan Gülten Akın

https://doi.org/10.17130/ijmeb.2017433413

Cited By: 11

Öz

Career choice is one of the important decisions that affect all the lives of individuals. Individuals need to consider a number of different factors in order to be able to choose the most appropriate profession for them. For this reason, the problem of choosing a profession is included in many criterion decision making problems. In this study, using fuzzy DEMATEL method from multi criteria decision making techniques, the factors which are effective in the occupation selection of Bozok University Faculty of Economics and Administrative Sciences Business Administration undergraduate students and the interaction between these factors have been determined. According to this, the factors that have the highest effect on the choice of the students are listed as opportunities for promotion, job security, professional gain, authority and superiority, flexible working conditions, personal abilities, job opportunities, family expectancy, social opportunities and lessons learned. From these factors, professional gain, competence and superiority, job security, opportunities for promotion and personal abilities are the primary factors. Factors with low priority were identified as lessons learned, social opportunities, flexible working conditions, family expectancy and job opportunities

Anahtar Kelimeler

Choosing Career, Multi-Ccriteria Decision Making, Fuzzy DEMATEL

İŞLETME BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN MESLEK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BULANIK DEMATEL YÖNTEMİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Meslek seçimi, bireylerin bütün hayatlarını etkileyen önemli kararlardan biridir. Bireylerin, kendileri için en uygun mesleği seçebilmesi için, çok sayıda farklı faktörü göz önüne almaları gerekir. Bu nedenle meslek seçimi problemi, çok kriterli karar verme problemleri içerisinde yer alır. Bu çalışmada, çok kriterli karar verme tekniklerinden bulanık DEMATEL yöntemi kullanılarak, Bozok Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü lisans öğrencilerinin meslek seçiminde etkili olan faktörler ve bu faktörler arasındaki etkileşim belirlenmiştir. Buna göre, öğrencilerin meslek seçiminde dikkate aldıkları en yüksek etkiye sahip faktörler, yükselme imkânları, iş güvencesi, mesleki kazanç, yetki ve üstünlük, esnek çalışma koşulları, kişisel yetenekler, iş olanakları, aile beklentisi, sosyal imkânlar ve alınan dersler olarak sıralanmıştır. Bu faktörlerden mesleki kazanç, yetki ve üstünlük, iş güvencesi, yükselme imkânları ve kişisel yetenekler öncelikli faktörlerdir. Düşük önceliğe sahip faktörler ise, alınan dersler, sosyal imkânlar, esnek çalışma koşulları, aile beklentisi ve iş olanaklarıdır.

Anahtar Kelimeler

Meslek Seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, Bulanık DEMATEL

Kaynakça

• Abbasi, M., Hosnavi, R., & Tebrizi, B. (2013). Application of fuzzy DEMATEL in risks evaluation of knowledge- based networks. Hindawi Publishing Corporation Journal of Optimization, 1-7.
• Ada, E., Kazançoğlu, Y., & Aksoy, M. (2011, Haziran). Esnek üretim sistemlerine etki eden faktörlerin bulanık DEMATEL yöntemi kullanılarak değerlendirilmesi. XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul/Türkiye, 722-731.
• Adıgüzel, O., & Erdoğan, A. (2014). Anne Roe ve Holland’ın kişilik kuramları ile Shein’in kariyer değerlerinin içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6(3), 15-25.
• Aksakal, E., & Dağdeviren, M. (2010). ANP ve DEMATEL yöntemleri ile personel seçimi problemine bütünleşik bir yaklaşım. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4), 905-913.
• Altan, Ş., & Aydın, E. K. (2015). Bulanık DEMATEL ve bulanık TOPSİS yöntemleri ile üçüncü parti lojistik firma seçimi için bütünleşik bir model yaklaşımı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20 (3), 99-119.
• Aruldoss, M., Lakshmi, T. M., & Venkatesan, V. P. (2013). A survey on multi criteria decision making methods and its applications. American Journal of Information Systems, 1(1), 31-43.
• Brown, D. (2002). Career choice and development – introduction to theories of career development and choice- origins, evolution, and current efforts. Fourth Edition, San Francisco: Jossey- Bass.
• Chaghooshi, A. J., Janatifar, H., & Dehghan, M. (2014). An application of AHP and similarity- based approach to personnel selection. International Journal of Business Management and Economics, 1(1), 24-32.
• Chen, C. T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114, 1-9.
• Chen, M. F., & Tzeng, G. H., (2004). Combining grey relation and TOPSIS concepts for selecting an expatriate host country. Mathematical and Computer Modelling, 40, 1473- 1490.
• Çakın, E., & Özdemir, A. (2015). Bölgesel gelişmişlikte ar-ge ve inovasyonun rolü: DEMATEL tabanlı analitik ağ süreci (DANP) ve TOPSIS yöntemleri ile bölgelerarası bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 115-144.
• Çınar, Y. (2013). Kariyer tercihi probleminin yapısal bir modeli ve riske karşı tutumlar: Olasılıklı DEMATEL yöntemi temelli bütünleşik bir yaklaşım. Sosyo Ekonomi, 19(19), 157- 186.
• Çiftçi, G. E., Bülbül, S., Muluk, N. B., Duyan, G. Ç., & Yılmaz, A. (2011). Sağlık bilimleri fakültesini tercih eden öğrencilerin, üniversite ve meslek tercihlerinde etkili olan faktörler (Kırıkkale Üniversitesi örneği). Karatal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 22(3), 151-160.
• Demagalhaes, R., Wilde, H., & Fitzgerald, L. R. (2011). Factors affecting students’ employment choices: A comparison of students’ and practitioners views. Journal of Higher Education Theory and Practice, 11(2), 32-40.
• Dey, S., Kumar, A., Ray, A., & Pradhan, B. B. (2012). Supplier selection: Integrated theory using DEMATEL and quality function deployment methodology. Procedia Engineering, 38, 3560-3565.
• Erdem, B., & Kayran, M. F. (2013). Balıkesir üniversitesi turizm işletmeciliği ve otelcilik yüksekokulu öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 81-106.
• Ferry, N. M. (2006). Factors influence career choices of adolescents and young adults in rural Pennsylvania. Journal of Extension, 44(3).
• Hwang, C. L., & Yoon, K., (1981). Multiple attribute decision making – methods and applications a state-of-the- art survey. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, New York: Springer-Verlag.
• Hwang, C. L., & Lin, M. J. (1987). Group decision making under multiple criteria: methods and applications. Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, New York: Springer-Verlag.
• İnce, S., & Khorshid, L. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18, 163-171.
• Kamaşak, R., & Bulutlar, F. (2010). Kişilik, mesleki tercih ve performans ilişkisi: Akademik personel üzerine bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 119- 126.
• Karaatlı, M., Ömürbek, N., Işık, E., & Yılmaz, E. (2016). Performans değerlemesinde DEMATEL ve bulanık TOPSIS uygulaması. Ege Academic Review, 16(1), 49-64.
• Kıran, B., & Taşkıran, E. G. (2015). Ege üniversitesi eczacılık fakültesi 1. sınıf öğrencilerinin meslek tercihine etki eden faktörler. Marmara Pharmaceutical Journal, 19, 159-167.
• Nilashi, M., Zakaria, R., Ibrahim, O., Majid, M. Z. A., Zin, R. M., & Farahmand, M. (2015). MCPCM: A DEMATEL- ANP – based multi-criteria decision-making approach to evaluate the critical success factors in construction projects. Arabian Journal for Science and Engineering, 40, 343-361.
• Organ, A. (2013). Bulanık DEMATEL yöntemiyle makine seçimini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 157-172.
• Owen, F. K., Kepir, D. D., Özdemir, S., Ulaş, Ö., & Yılmaz, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 135-151.
• Özçil, A., & Ertuğrul, İ. (2016). The performance analysis of fuzzy DEMATEL methods into insurance companies. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 175-200.
• Özdemir, S. (2012). Ön lisans muhasebe öğrencilerinin kariyer planlamasını etkileyen unsurlar: Ege bölgesinde bir araştırma. MÖDAV, 2, 103-121.
• Özdemir, Ü. (2016). Bulanık DEMATEL ve bulanık TOPSIS yöntemleri kullanılarak limanlarda yaşanan iş kazalarının incelenmesi. Journal of ETA Maritime Science, 4(3), 235-247.
• Rezaei, J. (2015). Best- worst multi-criteria decision- making method. Omega The International Journal of Management Science, 53, 49-57.
• Sarıkaya, T., & Khorshid, L. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Sevim, U., Ar, İ. M., & Baki, B. (2011, Haziran). Yeniliği engelleyen finansal faktörlerin DEMATEL yöntemi ile değerlendirilmesi. XI. Üretim Araştırmaları Sempozyumu; İstanbul/Türkiye, 215-223.
• Shieh, J. I., Wu, H. H., & Huang, K. K. (2010). A DEMATEL method in identifying key success factors of hospital service quality. Knowledge-Based Systems, 23(3), 277-282.
• Spokane, A. R., Luchetta, E. J., & Richwine, M. H. (2002). Career choice and development – Holland’s theory of personalities in work environments. Fourth Edition, San Francisco: Jossey- Bass.
• TDK. Güncel Türkçe Sözlük, www.tdk.gov.tr
• TDK. (2014). İktisat Terimleri Sözlüğü, www.tdk.gov.tr
• Tepeli, Y., & Kayıhan, B. (2015). Muhasebe eğitimi alan öğrencilerin muhasebe mesleğine bakış açılarının değerlendirilmesi: Muğla Sıtkı Koçman üniversitesi örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(3), 138- 156.
• Tiryaki, A.E., & Kazan, R., (2007). Bulaşık makinesinin bulanık mantık ile modellenmesi. Mühendis ve Makine, 48(565), 3-8.
• Triantaphyllou, E. (2000). Multi – criteria decision making methods: A comparative study. USA: Springer Science Business Media Dordrecht.
• Tzeng, G. H., & Huang, J. J. (2011). Multiple attribute decision making methods and application. CRC Press.
• Yeşilyaprak, B. (2012). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığında paradigma değişimi ve Türkiye açısından sonuçlar: Geçmişten geleceğe yönelik bir değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Educational Sciences: Theory & Practice, 12(1), 97-118.
• Zavadskas, E. K., Zakarevicius, A., & Antucheviciene, J. (2006). Evaluation of ranking accuracy in multi – criteria decisions. Institute of Mathematics and Informatics, 17(4), 601-618.