THE DETERMINANTS OF TAX EVASION BEHAVIOR OF TAXPAYERS: EVIDENCE FROM ESKISEHIR

Yıl 2013, Cilt: 9 Sayı: 20, 77 - 97, 01.09.2013

Gamze Öz Yalama Erdal Gümüş

https://doi.org/10.11122/ijmeb.2013.9.20.433

Cited By: 2

Öz

Besides taxes are used for financing government expenditures, it is also used as a stability policy variable that affects economic and social life. The importance of taxes makes it crucial to collect adequate tax revenues. However, there is a large gap between the amount of taxes legally owed and the amount of taxes that taxpayers report and pay to the tax agencies. One of the reasons for this gap is tax evasion. The purpose of this study is to investigate the factors involved in tax evasion by taxpayers via survey data conducted in Eskisehir. The results show that tax rate, tax penalty, tax audit, tax morale, tax system and some of the demographic variables contribute in explaining the tax evasion behavior of taxpayers

Anahtar Kelimeler

Tax Evasion, Tax Psychology, Individual Behavior, Survey Methods

VERGİ KAÇIRMA EĞİLİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: ESKİŞEHİR’DEN BULGULAR

Öz

Vergiler, kamu harcamalarını finanse etme amacının yanı sıra ekonomik ve sosyal yaşamı etkileyen, bir istikrar politikası değişkeni olarak da kullanılmaktadır. Vergilerin sahip olduğu bu önem, vergi gelirlerinin yeterli düzeyde toplanmasını gerekli kılmaktadır. Ancak, vergi kanunlarına göre ödenmesi gereken vergi miktarları ile mükelleflerin beyan ederek fiilen ödedikleri vergi miktarları arasında yüksek farklar ortaya çıkmaktadır. Bu farkların en önemli sebeplerinden biri de vergi kaçakçılığıdır. Bu çalışmanın amacı, mükelleflerin vergi kaçırmalarında etkili olan değişkenlerin bir anket çalışması ile incelenmesidir. Eskişehir’de yapılan anket çalışmasında vergi oranı, vergi cezaları, vergi denetimleri, vergi ahlakı, vergi sistemi ve demografik bazı değişkenlerin mükelleflerin vergi kaçırma davranışlarını etkilediğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Kaçakçılığı, Vergi Psikolojisi, Birey Davranışları, Anket Yöntemi

Kaynakça

• Acar, İ. A. & Merter, M. E. (2005). Türkiye’de 1990 sonrası dönemde vergi denetimi ve vergi denetiminde etkinlik sorunu. Maliye Dergisi, 5-27.
• Allingham, M. G. & Sandmo, A. (1972). Income tax evasion: a theoretical analysis. Journal of Public Economics, 1(3-4), 323-338.
• Alm, J., Jackson, B. R. & McKee, M. (1992). Estimating the determinants of taxpayer compliance with experimental data. National Tax Journal, 45(1), 107-114.
• Alm, J., McClelland, G. H. & Schulze, W. (1992). Why do people pay taxes? Journal of Public Economics, 48(1), 21-38.
• Andreoni, J., Erard, B. & Feinstein, J. (1998), Tax compliance, Journal of Economic Literature, 36(2), 818-860.
• Bağdigen, M. ve Erdoğan, A. (2010). Vergi uygulamaları karşısında mükelleflerin tutum ve davranışlarının tespiti: Zonguldak ili örneği. Finans, Politik & Ekonomik Yorumlar, 47(548), 95-111.
• Balter, H. G. (1983). Tax fraud and evasion. Warren, Gorham & Lamont, Fifth Edition.
• Baykara, B. (2009). Teori ve pratik yönleriyle vergi ve vergi ceza hukuku, Maliye Hesap Uzmanları Derneği Yayınları, İstanbul.
• Bayraklı, H. H., Saruç, N. T. & Sağbaş, İ. (2004). Vergi kaçırmayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve vergi kaçaklarının önlenmesi: anket çalışmasının bulguları. 19. Maliye Sempozyumu, Antalya.
• Becker, W., Büchner, H. J. & Sleeking, S. (1987). The ımpact of public transfer expenditures on tax evasion. Journal of Public Economics, 34, 243-252.
• Buehn, Andreas & Schneider, Friedrich (2012). Size and development of tax evasion in 38 OECD countries: What do we (not) know? CESIFO Working Paper, No. 4004.
• Clotfelter, C. T. (1983). Tax evasion and tax rates: An analysis of individual returns. The Review of Economics and Statistics, 65(3), 363-373.
• Crane, S. E. & Nourzad, F. (1990). tax rates and tax evasion: evidence from California amnesty data. National Tax Journal, 43(2), 189-199.
• Çoban, H. (2004). Vergi mükelleflerinin vergi karşısındaki davranışları üzerine ampirik bir inceleme: Denizli örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Dell’Anno, R. (2009). Tax evasion, tax morale and policy makers effectiveness. The Journal of Socio-Economics, 38, 988- 997.
• Dulleck, Uwe, Fooken, J., Newton, C., Ristl, A., Schaffner, M., & Torgler, B. (2012). Tax compliance and psychic costs: behavioral experimental evidence using a psysiological marker. QuBE Working Papers 001, QUT Business School.
• Erard, B. & Feinstein, J.S.. (1994). The role of the moral sentiments and audit perceptions in tax compliance, Public Finance/Finances Publiques, 49 Erişim Tarihi: 27/05/2011, http://www.jonathanfeinstein.com/PDFs/moral.pdf
• Feinstein, J. S. (1991). An econometric analysis of ıncome tax evasion and its detection. RAND Journal of Economics, 22(1), 14-35.
• Feld, L. P., Torgler, B. & Dong, B. (2008). Coming closer? Tax morale, deterrence and social learning after German unification. QUT School of Economics and Finance, Working/ Discussion Paper, No. 232.
• Frey, B. S. & Feld, L. P. (2002). Deterrence and morale in taxation: An emprical analysis. CESIFO Working Paper No. 760.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi İstatistikleri, Genel Bütçe Gelirleri Tahsilatı, Erişim: 08/07/2012, http://www.gib.gov.tr/
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2000 Yılı Faaliyet Raporu, 2000 Yılı Vergi İnceleme Sonuçları, s. 95, Erişim: 10/07/2013, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/faaliyetraporlari/2000/denetim. pdf,.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2004 Yılı Faaliyet Raporu, Faal Mükellef Sayıları, http://www.gib. gov.tr/index.php?id=107, Erişim: 10/07/2013.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2008 Yılı Faaliyet Raporu, Faal Mükellef Sayıları, Erişim: 10/07/2013, http://www.gib.gov.tr/index.php?id=107
• Gelir İdaresi Başkanlığı, 2009 Yılı Faaliyet Raporu, Faal Mükellef Sayıları, Erişim: 10/07/2013, http://www.gib.gov.tr/index.php?id=107
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi İstatistikleri, Erişim: 15/06/2010, http://www.gib.gov.tr/ fileadmin/user_upload/VI/GBG/Tablo_1.xls.htm
• Gelir Kontrolörleri Derneği, Vergi İnceleme Sonuçları (2000–2009), Erişim: 10/07/2013, http://www.gkd.org.tr/gelkont.asp?ss=13
• Hızlı, Y. (1984). Türk vergi hukukunda kaçakçılık suçu. Ankara: Kazancı Yayınları.
• Kırbaş, S. (2012). Vergi hukuku, temel kavramlar, ilkeler ve kurumlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kızılot, Ş., Şenyüz, D., Taş, M. & Dönmez, R. (2006). Vergi hukuku. Yaklaşım Yayıncılık.
• Kirchler, E. (1997). The burden of new taxes: acceptance of taxes as a function of affectedness and egoistic versus altruistic orientation. Journal of Socio-Economics, 26(4), 421-437.
• Lewis, A. (1979). An emprical assessment of tax mentality. Public Finance, 34(2), 245-257.
• McGee, R. W. & Tyler, M. (2006). Tax evasion and ethics: a demographic study of 33 countries. Andreas School of Business Working Paper, Erişim: 11/01/2010, http://papers.ssrn.com/ sol3/papers.cfm?abstract_id=940505
• Nerre, B. (2004). Modelling tax culture. european public choice society annuel meeting, 15-18 April 2004, Berlin, Erişim: 11/01/2011, http://www.diw.de/documents/ dokumentenarchiv/17/41444/Paper-192.pdf
• Orviska, M. & Hudson, J. (2002). Tax evasion, civic duty and law abiding citizen. European Journal of Political Economy, 19, 83-102.
• Öncel, M., Kumrulu, A. & Çağan, N. (2001). Vergi hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi
• Öz, Gamze (2011). Vergi kaçırma eğilimini belirleyen faktörler üzerine bir çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Pommerehne, W. W. & Weck-Hannemann, H. (1996). Tax rates, tax administration and income tax evasion in Switzerland. Public Choice, 88, 161-170.
• Richardson, G. (2006). Determinants of tax evasion: A cross- country ınvestigation. Journal of İnternational Accounting Auditing&Taxation, 15, 150-169.
• Riahi-Belkaoui, A. (2008). Bureaucracy, corruption and tax compliance. In Robert W. McGee (Ed.), Taxation and Public Finance in Transition and Developing Economies, Springer.
• Saraçoğlu, Fatih (2008). Anket sonuçları çerçevesinde vergi oranlarının kaçakçılık üzerine etkilerinin analizi, Vergi Dünyası, 326, 109-120.
• Scott, J. (2000). Rational choice theory. ın browning. In G., Halcli, A. & Webster, F. (Ed.), Understanding Contemporary Society: Theories of Present, (126-138). Sage Publications.
• Snow, A. & Warren Jr., R. S. (2005). Tax evasion under random audits with uncertain detection. Economic Letters, 88, 97-100.
• Spicer, M. W. & Lundstedt, S. B. (1976). Understanding tax evasion. Public Finance/Finances Publiques, 31(2), 295-305.
• Spicer, M. W. & Becker, L. A. (1980). Fiscal inequity and tax evasion: An experimental approach. National Tax Journal, 33( 2), 171-175.
• Şenyüz, D. (2005). Vergi ceza hukuku. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Torgler, B. (2003). Is tax evasion never justifiable?, Tax morale: Theory and emprical analysis of tax compliance, Dissertation, der Universitat Basel, 153-177.
• Torgler, B. (2005). Tax morale and direct democracy. European Journal of Political Economy, 21, 525-531.
• Tuay, E. & Güvenç, İ. (2007). Türkiye’de mükelleflerin vergiye bakışı. Gelir İdaresi Yayın No. 51.
• Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, 2012 Yılı Faaliyet Raporu, Erişim: 10/07/2013, http://www.vdk.gov.tr/default.aspx?nsw=dciSsil8zCRLPP9XnV0K5Q==- H7deC+LxBI8=&nm=1048