SAĞLIK TURİZMİ VE EKONOMİK BÜYÜMEDE ASİMETRİK ETKİLER: TÜRKİYE UYGULAMASI

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 3, 781 - 799, 30.09.2021

Nazan Şak

https://doi.org/10.17130/ijmeb.785591

Cited By: 2

Öz

Sağlık turizmi, kişilerin sağlıklı olma hallerinin devamı, sağlığın geliştirilmesi ve hastalık durumunda da tedavi, bakım ve rehabilitasyon için ikamet edilen ülke dışında başka bir ülkeye yapılan seyahatler olarak adlandırılmaktadır. Sağlık turizm kapsamında yapılan turizm faaliyeti son on yıllık dönemde hızlı büyüme kaydetmiş, ekonomilere sağladığı katma değerle ülkeleri bu alanda sektörün içinde yer almaya yöneltmiştir. Bu çalışmada sağlık turizmi ve ekonomik büyüme ilişkisi, Hatemi-J-Irandoust (2012) saklı eşbütünleşme testi ve zamanla değişen asimetrik nedensellik analizi kullanılarak incelenmiştir. Bu amaçla, 2002:q2- 2020:q1 dönemleri arasındaki üçer aylık veriler kullanılmıştır. Bu inceleme ile pozitif ve negatif şok durumlarını yansıtan asimetrik etkilerin analize katıldığı saklı eşbütünleşme ilişkisi ortaya konabilmiştir. Bulgular, pozitif ve negatif şok durumlarında değişkenler arasında uzun dönem saklı eşbütünleşme ilişkisinin olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra, sağlık turizmi büyümesi ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi zamanla değişen asimetrik nedensellik analiziyle incelenmiştir. Analiz sonucu, değişkenlerin pozitif ve negatif şokları arasında nedensellik ilişkisi olduğu fakat nedensellik ilişkisinin zaman içerisinde sabit kalmadığı, değişkenlik gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık turizmi, Ekonomik büyüme, Saklı eşbütünleşme, Zamanla değişen asimetrik nedensellik, Türkiye

ASYMMETRIC EFFECTS ON HEALTH TOURISM AND ECONOMIC GROWTH: AN APPLICATION ON TURKEY

Öz

Health tourism is defined as travels to a country other than the country of residence for the continuation of the well-being of people, improving of health and in case of illness, treatment, care and rehabilitation. Tourism activity within the scope of health tourism has grown rapidly in the last decade, and has led countries to take part in the sector in this field with the added value it provides to the economies. In this study, the relationship between health tourism and economic growth was investigated by using the hidden cointegration test of, Hatemi-J-Irandoust (2012) and the time varying asymmetric causality analysis. For this purpose, quarterly data between the periods 2002: q2- 2020: q1 were used. With this examination, the hidden cointegration relationship in which asymmetric effects reflecting positive and negative shocks are included in the analysis can be revealed. The findings show that there is a long-term hidden cointegration relationship between variables in positive and negative shock situations. In addition, the causality relationship between health tourism growth and economic growth has been examined with time-varying asymmetric causality analysis. As a result of the analysis, it was determined that there is a causality relationship between the positive and negative shocks of the variables, but the causality relationship has not remained constant over time, it has changed.

Anahtar Kelimeler

Health tourism, Economic growth, Hidden cointegration, Time-Varying asymmetric causality, Turkey

Kaynakça

• Aigbogun, O., Yassin, S. N. ve Shoukat, Z. (2013). A model for accelerating the growth of health care tourism in Malaysia. Journal of Business and Economics, 4(2), 169-179.
• Arsezen Otamış, A. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2015). Medikal turizm sektöründe küresel işbirliği, yenilikçilik ve büyüme: Antalya Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi. 7(3). 173-192.
• Aslanova, K. (2013). Türkiye’de sağlık turizmi ve sağlık turizmi hukuku. AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2(3), 129-145.
• Aydın, G. ve Karamehmet Aydın, B. (2015). Dünyada ve Türkiye’de sağlık turizmi pazarlama uygulamaları ve karşılaştırmalı durum analizi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 16, 1-21.
• Aydın, O. (2012). Türkiye’de alternatif bir turizm; Sağlık turizmi. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 14(23): 91-96.
• Barca, M., Akdeve, E. ve Gedik Balay, İ. (2013). Türkiye sağlık turizm sektörünün analizi ve strateji önerileri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(3), 64-92.
• Beland, D ve Zarzeczny, A. (2018). Medical tourism and national health care systems: an institutionalist research agenda. Globalization and Health 14:68. https://doi.org/10.1186/s12992-018-0387-0.
• Blazevic, O. (2016). Health tourism and “smart specijalisation”. UTMS Journal of Economics, 7 (1): 85–95.
• Bulut, A. ve Şengül, H. (2019). Dünyada ve Türkiye’de sağlık turizmi, Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(1), 45-62.
• Burtan Doğan, B. ve Aslan, A. (2019). Türkiye'de sağlık turizminin mevcut durumu ve ülke ekonomisine katkıları. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 390-418.
• Cheah, C. F. ve Abdul-Rahim, A. S. (2014). Tourism, health and ıncome in Malaysia. SHS Web of Conferences, 12, 01039 (2014).
• Cheah, C. F. ve Abdul-Rahim, A. S. (2018). Relationship between health care and tourism sectors to economic growth: The case of Malaysia, Singapore and Thailand. Pertanika Journals Social Sciences & Humanities, 26 (2), 1203 – 1214.
• Connell, J. (2016). Reducing the scale? From global images to border crossings in medical tourism. Global Networks, 16(4), 531–550.
• Daştan, İ. (2014). Türkiye’de sağlık turizmi: Türkiye ve özelinde İzmir’de sağlık turizminin mevcut durum analizi ve strateji önerileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(10),143-163.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators of autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Society, 75, 427–431.
• Edinsel, S. ve Adıgüzel, O. (2014). Türkiye’nin sağlık turizmi açısından son beş yıldaki dünya ülkeleri içindeki konumu ve gelişmeleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 167-190.
• Gölpek Karababa, A. (2017). Türkiye’de sağlık turizminin ekonomik yönü. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 58-69.
• Granger, C.W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross spectral methods. Econometrica, 37, 424-438.
• Granger, C.W. ve Yoon, G. (2002). Hidden cointegration. Department of Economics Working Paper, University of California, San Diego. No:2002-02.
• Gündüz, F. F., Gündüz, S. ve Yavuz, H. B. (2019). Türkiye’nin sağlık turizmi talebini etkileyen faktörlerin analizi: Çekim modeli yaklaşımı. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 717-739.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric causality tests with an application. Empirical Economics, 43, 447–456.
• Hatemi-J, A. ve Irandoust, M. (2012). Asymmetric interaction between government spending and terms of trade volatility. New evidence from hidden cointegration technique. Journal of Economic Studies, 39(3), 368-378.
• Hyder, A. S., Rydback, M., Borg, E. ve Osarenkhoe, A. (2019). Medical tourism in emerging markets: The role of trust, networks, and word-of-mouth. Health Marketing Quarterly, 36(3), 203-219.
• Kamassi, A., Abd Manaf, N. H. ve Omar, A. (2020). The identity and role of stakeholders in the medical tourism industry: state of the art. Tourism Review, 75(3), 559-574.
• Kantar, G. ve Işık, E. (2014). Türkiye’de sağlık turizmi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 1(1), 15-20.
• Lagiewski, R. ve Myers, W. (2008). Medical Tourism: perspectives and applications for destination development. RIT Scholar Works. https://scholarworks.rit.edu/other/683.
• Medical tourism, https://www.medicaltourism.com/compare-prices. [Erişim Tarihi: 06.08.2020]
• The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), www.oecd.org. [Erişim Tarihi: 07.08.2020]
• Özer, Ö. ve Sonğur, C. (2012). Türkiye’nin dünya sağlık turizmindeki yeri ve ekonomik boyutu. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 69-81.
• Özsarı, S. H. ve Karatana, Ö. (2013). Sağlık turizmi açısından Türkiye’nin durumu. J Kartal TR, 24(2), 136-144.
• Padilla-Meléndez, A. ve Del-Águila-Obra, A. R. (2016). Health tourism: Conceptual framework and ınsights from the case of a Spanish mature destination. Tourism & Management Studies, 12(1), 86-96.
• Pourkhaghan, Z., Pour Faez, S.E., Pourkhaghan, S. ve Ghahrieh, S. (2013). Interaction of economic indicators and medical tourism industry. International Journal of Travel Medicine and Global Health, 1(3), 133-139.
• Sağlık Bakanlığı Sağlık turizmi koordinasyon kurulu (SATURK) raporları, https://saglikturizmi.saglik.gov.tr/TR,23587/saglik-turizmi-nedir.html. [Erişim Tarihi: 02.08.2020]
• Sağlık Bakanlığı Sağlık turizmi koordinasyon kurulu (SATURK) raporları, https://saglikturizmi.saglik.gov.tr/TR,23588/dunyada-saglik-turizmi.html. [Erişim Tarihi: 02.08.2020]
• Sağlık Bakanlığı Sağlık turizmi koordinasyon kurulu (SATURK) raporları, https://saglikturizmi.saglik.gov.tr/TR,23591/turkiyenin-saglik-turizmindeki-onemi.html. [Erişim Tarihi: 02.08.2020]
• Sağlık Bakanlığı Sağlık turizmi koordinasyon kurulu (SATURK) raporları, https://saglikturizmi.saglik.gov.tr/TR,23590/saglik-turizminde-turkiye-vizyonu.html. [Erişim Tarihi: 02.08.2020]
• Tang, C. F. (2015). Medical tourism and its implication on Malaysia’s economic growth. MPRA Paper No. 63365, https://mpra.ub.uni-muenchen.de/63365/.
• Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr. [Erişim Tarihi: 29.07. 2020]
• Uçak, H. (2016). The relationship between the growth in the health sector and inbound health tourism: the case of Turkey. SpringerPlus,5,1685, 1-10.
• Yılancı, V. ve Bozoklu, Ş. (2014). Türk sermaye piyasasında fiyat ve işlem hacmi ilişkisi: Zamanla değişen asimetrik nedensellik analizi. Ege Akademik Bakış, 14 (2) , 211-220.
• Yıldırım, D. Ç. ve Bektaş, G. (2018). Sağlık turizmi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkiye yönelik bir literatür taraması. ICOMEP’18-Autumn, Uluslararası Yönetim, Ekonomi ve Politika Kongresi, 2018 Güz, İstanbul/TÜRKİYE, 1-2 Aralık, 2018.
• Zain, N.A.M., Zahari, M.S.M. ve Hanafiah, M.H. (2017). Medical tourism: Tourist information sources, satisfaction and post behavioral. Journal of Tourism, Hospitality & Culinary Arts, 9(2), 23-34.