TÜRKİYE’DE CİNSİYETE DAYALI ÜCRET EŞİTSİZLİĞİ: ÜÇ-PARÇALI BLİNDER-OAXACA AYRIŞTIRMASI

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 1, 153 - 181, 31.03.2022

İsmail Şentürk , Özlem Demir

https://doi.org/10.17130/ijmeb.807585

Öz

Geçmişten günümüze kadınlar, toplumsal ve ekonomik hayatta cinsiyet ayrımcılığına dayalı engellerle karşılaşmaktadırlar. Özellikle çalışma hayatında karşılaştıkları ayrımcılık (mesleğe yönelme, işe alım süreci, terfi, ücret farklılığı vb), kadınları emek piyasası dışına itmektedir. Çalışma hayatında kadınlara sağlanan hakların geliştirilmesi ve ayrımcılığın önlenmesi, ülkelerin sürdürülebilir kalkınmasında büyük rol oynamaktadır. Bu nedenle çalışmada, ücret farklılıklarına odaklanarak cinsiyete dayalı ücret ayrımcılığının belirleyicilerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca uygun şekilde TÜİK Hanehalkı işgücü verileri kullanılmıştır. Öncelikle Heckman örnek seçim prosedürü uygulanmıştır. Sonrasında Blinder-Qaxaca ayrıştırması ile ücret ayrımcılığının belirleyicileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre yaşanılan bölgeler, yaş, medeni durum, eğitim, mesleki eğitim, kamu-özel sektörü ayrımı, kayıtdışı çalışma ve çalışma şeklinin (yarı-tam zamanlı) etkili olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte imalat, ticaret, hizmet sektörlerinin de önemli etkilerinin olduğu belirlenmiştir.
Çalışma bulgularına göre, ücret eşitsizliğinin daha yüksek olduğu bölgeler için ücret düzeyini dengeleyici özel politikalar geliştirilebilir. Ayrıca eğitim düzeyinin ücret belirleyicisi olarak öne çıkan bir faktör olması nedeni ile özellikle üniversite düzeyinde kadınların eğitimi desteklenmelidir. İncelenen tüm sektörlerde kadınlara erkelere davranıldığı şekilde davranıldığında kadınların daha yüksek ücret alabileceği tespit edilmiştir. Bu çerçevede en önemli fark sırasıyla hizmet, imalat ve ticaret endüstrilerinde gerçekleşecektir.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık, Cinsiyet Dayalı Ayrımcılık, Ücret Eşitsizliği, Üç-parçalı Blinder-Oaxaca

GENDER WAGE GAP IN TURKEY: A THREEFOLD BLINDER-OAXACA DECOMPOSITION

Öz

From past to present, women have faced many problems in social and economic life based on gender discrimination. Especially the discrimination they face in professional life (orientation towards the profession, recruitment process, promotion, wage gap etc.) pushes the women out of the labor market. Improving the rights of women in working life and preventing discrimination play a significant role in the sustainable development of the countries. Therefore, this study aims to examine the determinants of wage gap based on gender. In accordance with this aim, Household labor data of Turkish Statistical Institute was used. First of all, Heckman sample selection method was applied. Then, determinants of the wage gap were tried to be determined with Blinder-Qaxaca decomposition. According to the obtained findings, residing regions, age, marital status, education, vocational education, public-private sector distinction, unregistered employment and way of working (part-full time) were determined to be effective. Furthermore, manufacturing, trade and service sectors were found to have important effects.
According to the findings of the study, special policies that regulate the wage level can be developed for regions where wage gap is high. In addition, education of women should be encouraged, especially at university level, since educational level plays an important role in determining the wage. In all the examined sectors, it was found that women can earn more than men when they are treated equally. In this regard, the biggest difference will be made in service, manufacturing and trade industries, respectively.

Anahtar Kelimeler

Discrimination, Gender Based Discrimination, Wage Gap, Threefold Blinder-Oaxaca

Kaynakça

• Acar F., Güneş-Ayata A. & Varoğlu D. (1999). Cinsiyete dayalı ayrımcılık: Türkiye’de eğitim sektörü örneği, Ankara: T.C. Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Acun S. (2018). Türkiye’de ücret eşitsizliğinin analizi, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3(4), 237-260.
• Ağudelo-Suarez, A. Gil-Gonzalez D. vd. (2009). Discrimination, Work and Health in İmmigrant Population in Spain. Social Science&Medicine, 68, 1866-1874.
• Aigner T. D. & Glen G. C. (1997). Statistical Theories of Discrimination in Labor Markets. ILR Review, 30, 175-187.
• Alkadry G. M. & Leslie E. T. (2006). Unequal Pay: The Role of Gender. Public Administration Review, 66, 888-898.
• Arulampalam W., Alison L.B. & Mark L. B. (2007). Is There a Glass Ceiling over Europe? Exploring the Gender Pay Gap Across the Wage Distribution. ILR Review, Vol. 60, 163-186.
• Becker S. G. (1962). Investment in Human Capital: A Theoretical Analysis, The Journal of Political Economy. Universities-National Bureau Committee for Economic Research,LXX. 5, 8-49.
• Berg M. (1991). Women’s Work and Industrial Revolution. Recent Findings of Research in Economic & Social History, Spring Vol.12. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2019, https://www.ehs.org.uk/dotAsset/03e09441-1fde-4aac-812a-79f18507fcc4.pdf
• Blinder S. A. (1973). Wage Discrimination: Reduced Form and Structural Estimates. The Journal of Human Resources, 8, 436-455.
• Bingöl, O. (2014). Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Özel Sayı I, 108-114.
• Çolak Ö. F. & Altan Ş. (2003), Sex Dıscrımınatıon In The Bankıng Sector: The Case Of Turkey, Kamu-İş 7(2), 1-12.
• Demirel, E. T, Tikici, M., & Çetin. C. (Ed.) (2011). Türk iş yaşamında ayrımcılık. Ankara: Nobel Yayınevi.
• DİSK-AR (2018). Türkiye İşçi Sınıfı Gerçeği-2017, Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Araştırma Merkezi.
• European Commission, 2011. Tackling the Gender Pay Gap in the European Union, Erişim Tarihi: 24 Aralık 2019, https://www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/1_avrupa_birligi/1_9_politikalar/1_9_9_ekonomi/tackling_gender_pay_gap_in_eu.pdf .
• European Union (EU), (2019). The gender pay gap situation in the EU, Erişim Tarihi: 16 Ocak 2020, https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/gender-equality/equal-pay/gender-pay-gap-situation-eu_en.
• Foubert, P. (2011). Equal Pay For Men and Women in Europe Anno 2011: The Gender Pay Gap on The Retreat?. European Gender Equality Law Review, Erişim Tarihi: 04 Aralık 2019 http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/files/ egelr__2011-1_en.pdf.
• Hameed A. & Waheed A. (2011). Gender Discrimination & Its Effect on Employee Performance/Productivity. International Journal of Humanities and Social Science 15,170-176.
• Hudson P. (2011). Women’s Work. Erişim Tarihi: 03.12.2019 http://www.bbc.co.uk/history/british/victorians/womens_work_01.shtml.
• ILO, Uluslararası Çalışma Örgütü (2019a), “Türkiye’nin Onayladığı Sözleşmeler” Erişim Tarhi: 13 Aralık 2019, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/lang--tr/index.htm.
• Gardeazabal J. & Arantza U. (2005). Gender Wage Discrimination at Quantiles. Journal of Population Economics 18, 165-179.
• Grander T. & Dester G. (2015). Decomposing Wage Discrimination in Germany and Austria With Counterfactual Densities. Empirica, 42, 49-76.
• Işığıçok Ö. (2011). Ücretlendirmede ayrımcılık: Ücret yönetiminde adaletin sağlanması, Türk İş Yaşamında Ayrımcılık, (Ed.) Erkan T. Demirel, Tikici, M. Çetin, C. (ss.409-431). Nobel Kitap.
• Jarrell B. S & Stanley T. D. (2004). Declining Bias and Gender Wage Discrimination? A Meta-Regression Analysis. The Journal of Human Resources, 39, 828-838.
• Johnson G. W. & Lambrinos J. (1985). Wage Discrimination against Handicapped Men and Women. The Journal of Human Resources. 20, 264-277
• Kiren-Gürler Ö. & Üçdoğruk Ş. (2007). Türkiye’de Cinsiyete Göre Gelir Farklılığının Ayrıştırma Yöntemiyle Uygulanması. Journal of Yaşar University, 2, 571-589.
• Makal A. & Toksöz G. (Ed.) (2012). Türkiye’de kadın emeğinin tarihsel kökenleri:1920-1960. Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Miller W. P. (2009). The Gender Pay Gap in the US: Does Sektor Make a Difference?. Journal of Lobor Research, March, 30, 52-74.
• Oaxaca R. (1973) Male-Female Wage Differentials in Urban Labor Markets. International Economic Review, 14, 693-709.
• OECD (2010). Definition of Gender Wage Gap. Erişim Tarihi: 18 Aralık 2019 https://data.oecd.org/earnwage/gender-wage-gap.htm Erişim (23.12.2019).
• Onuk, P. (2017). Ücret Eşitsizliği ve Ücretin Sosyoekonomik Belirleyenleri: İstanbul Örneği. Çalışma ve Toplum Dergisi, 53, 703-720.
• Özkan, G. & Özkan, B. (2010). Kadın Çalışanlara Yönelik Ücret Ayrımcılığı ve Kadın Ücretlerinin Belirleyicilerine Yönelik Bir Araştırma, Çalışma ve Toplum Dergisi, 24, 91-104.
• Petersen, T. & Togstad, T.(2006). Getting the Offer: Sex Discrimination in Hiring. Research in Social Stratification and Mobility 24, 239–257.
• Palaz, S. (2002), Türkiye'de Cinsiyet Ayırımcılığı Analizinde Neo Klasik Yaklaşıma Karşı Kurumcu Yaklaşım: Eşitliği Sağlayıcı Politika Öneriler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 87-109.
• Rose, O. S. (1993). Gender and Labor History. International Review of Social History 38, 145-162. Erişim Tarihi: 28 Aralık 2019, https://www.cambridge.org/core/services/aop-cambridgecore/content/view/6F1761103B77D0851E7876E1D6225486/S0020859000112349a.pdf/gender_and_labor_history_the_nineteenthcentury_legacy.pdf.
• Tansel A. (2005). Public-Private Employment Choice, Wage Differentials, and Gender in Turkey. Economic Development and Cultural Change, 53, 453-477.
• Toksöz, G. & Memiş, E. (2018). İstihdamda toplumsal cinsiyet eşitliği haritalama ve izleme çalışması, Ankara: Ceid Yayınları.