BİST ŞİRKETLERİ DENETÇİ RAPORLARININ KİLİT DENETİM KONULARINA UYGULANAN DENETİM PROSEDÜRLERİ SONUÇLARINA İŞARET EDİLMESİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 14 - 33, 24.03.2023

Alpaslan Yaşar , Neriman Yalcin

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1181310

Öz

Bu çalışmanın amacı, kilit denetim konularına (KDK) uygulanan denetim prosedürleri sonucuna denetçi raporunda işaret edilip edilmediğinin incelenmesidir. Bu kapsamda, KDK açıklayan 2018-2021 yılları arasındaki 1430 şirketin denetçi raporları, KDK’lere uygulanan denetim prosedürlerinin sonuçlarına işaret edilmesi yönünden içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma bulguları; denetçi raporlarında denetim prosedürleri sonuçlarına işaret edilmesi yönünden farklı uygulamaların olduğunu göstermiştir. Buna göre; denetçi raporunda KDK açıklanan şirketlerin yaklaşık %73’ünde, bildirilen KDK sayısının ise yaklaşık %77’sinde denetim prosedürleri sonucuna işaret edilmediğini tespit ettik. Ayrıca, KDK’lere uygulanan denetim prosedürlerinin sonuçlarına yer verilen denetçi raporlarının; en fazla imalat ve mali sektör şirketlerine verildiği ve uluslararası diğer denetim kuruluşlarınca denetlendiği, en fazla verilen denetçi görüşünün ise ‘olumlu’ görüş olduğu görülmüştür. Diğer taraftan, denetim prosedürleri sonuçlarına işaret edilen raporlarda, genellikle, uygulanan denetim prosedürlerinin neticesinde önemli bir bulguya, hata veya yanlışlığa rastlanmadığı şeklinde ifadelere yer verilmiştir. Hedef kullanıcıların kararları üzerinde etkili olabilecek bu tür bir açıklama, şeffaflığı ve denetçi raporunun iletişim değerini arttırabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kilit denetim konuları, Denetçi raporu, İletişim değeri, Şeffaflık, Denetim prosedürleri

Destekleyen Kurum

BULUNMAMAKTADIR

Proje Numarası

BULUNMAMAKTADIR

Teşekkür

BULUNMAMAKTADIR

Examination of BIST Companies Auditor’s Reports to Indicate the Results of Audit Procedures Applied to Key Audit Matters

Öz

The aim of this study is to examine whether the outcome of audit procedures applied to key audit matters (KAM) is indicated in the auditor's report. In this context, the auditor reports of 1430 companies for the periods 2018 to 2021, which disclosed the KAM, were analyzed by content analysis method in terms of pointing out the results of the audit procedures applied to KAMs. Research findings showed that there are different practices in terms of pointing out the results of audit procedures in the auditor's reports. Accordingly, we find that approximately 73% of the companies that announced KAMs and 77% of the reported number of KAMs have not indicate the outcome of audit procedures. In addition, it has been observed that the auditor's reports, which include the results of the audit procedures applied to CAMs, are mostly given to manufacturing and financial sector companies and are audited by other international audit firms, and the most frequently given auditor's opinion is the 'unqualified' opinion. On the other hand, in the reports pointing to the results of the audit procedures; It is generally stated that no material finding, error or misstatement was found as a result of the audit procedures applied. Such disclosure, which may have an impact on the decisions of the intended users, would increase transparency and the communicative value of the auditor's report.

Anahtar Kelimeler

Key audit matters, audit report, communication value, transparency, audit procedures

Proje Numarası

BULUNMAMAKTADIR

Kaynakça

• Akdoğan, N. ve Kılıç, G. (2021). “Borsa İstanbul (BİST) Şirketlerinin 2019 Yılındaki Denetim Görüşleri, Bağımsız Denetçi Raporlarında Verilen Görüşlerin Dayanağı ve Kilit Denetim Konularının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 64: 1-18.
• Akdoğan, N. ve Bülbül, S. (2019). “Bağımsız Denetçi Raporlarında Kilit Denetim Konularının Bildirilmesinde BİST 100 Şirketlerindeki İlk Uygulama Sonuçlarının Değerlendirmesine Yönelik Bir Araştırma”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 56: 1-24.
• Aktaş, R. ve Acar, M. (2020). “Bağımsız Denetimde Önemlilik Perspektifinden Kilit Denetim Konuları: BİST 100 Uygulaması”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2): 185-214.
• Arzova, S. B. ve Şahin, B. Ş. (2020). “ISA 701 (BDS 701) Kilit Denetim Konuları: BİST 30, BİST 50 ve BİST 100 Endekslerinde Yer Alan Finans Kurumlarına Yönelik Analiz”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 60: 75-94.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. 3. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Can, M. ve Koçyiğit, S. Ç. (2020). “BDS 701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi Standardı Uygulaması Üzerine Bir Araştırma”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13(3): 739-771.
• Ciğer, A., Çopur Vardar, G. ve Kınay, B. (2019). “Bağımsız Denetçi Raporlarında Yer Alan Kilit Denetim Konularının Analizi: Borsa İstanbul Örneği”. Mali Çözüm, 29(153): 109-148.
• Doğan, A. (2018). “Bağımsız Denetimde Yeni Bir Yaklaşım: Kilit Denetim Konuları”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(1): 65-89.
• Erdem, B. (2020). “Finansal Tablolardaki Hile Olasılığının Kilit Denetim Konularına Etkisi: Borsa İstanbul’da Bir Analiz”. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2): 245-260.
• Ertan, Y. ve Kızık, E. (2019). “Kilit Denetim Konuları: BİST İmalat Sektöründe Faaliyette Bulunan İşletmelerin 2017 Yılı Denetim Raporlarının İncelenmesi”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Özel Sayı: 263-278.
• Gökgöz, A. (2018). “Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi ve Borsa İstanbul’da İşlem Gören İşletmeler Üzerine Bir Araştırma”. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(2): 126-138.
• Güçlü, F. (2022). “Bağımsız Denetim Raporlarında Kilit Denetim Konularının Bildirilmesi: Katılım 50 Endeksi Örneği”. Vergi Sorunları Dergisi, 401: 110-121.
• Güleç, Ö. F. (2020). “Muhasebe Meslek Mensupları Perspektifinden Bağımsız Denetimde Kilit Denetim Konuları”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 59: 253-274.
• İşgüden Kılıç, B., Demirkan, M. ve Nazır, A. (2021). “Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Varlılarda Değer Düşüklüğü Standartlarının Kilit Denetim Konularına Yansıması”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4): 1109-1125.
• İşseveroğlu, G. (2019). “Bağımsız Denetim Raporunda Kilit Denetim Konuları: BİST Sigorta Şirketlerinin 2017-2018 Yılları Analizi”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 84: 49-64.
• Kalıpçı Çağıran, F. (2019). “BDS 701 Kapsamında Kilit Denetim Konularının Ülkeler Bağlamında Analizi”. Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 1(2): 157-167.
• Karapınar, A. ve Dölen, T. (2020). “Bağımsız Denetim Raporlarında Kilit Denetim Konuları Açıklamaları: Türkiye Örneği”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4): 763-780.
• Kavut, F. L. ve Güngör, N. (2018). “Bağımsız Denetimde Kilit Denetim Konuları: BİST 100 Şirketlerinin 2017 Yılı Analizi”. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 16(59): 59-70.
• Keskin, D. A., Tutar, S., Öktem, B. ve Akçay, B. (2020). “Arı Okunabilirlik Endeksine Göre Cinsiyetin Kilit Denetim Konularının Okunabilirliği Üzerine Etkisi: Sektörel Bir İnceleme”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 15(53): 209-228.
• Köhler, A., Ratzinger-Sakel, N. ve Theis, J. (2020). “The Effects of Key Audit Matters on the Auditor’s Report’s Communicative Value: Experimental Evidence from Investment Professionals and Non-pofessional Investors”, Accounting in Europe, 17(2): 105-128.
• Mert, H., Güner, M., Duyar, G. ve Kamalak, İ. (2022). “BDS 701 Kilit Denetim Konuları Kapsamında Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Bağımsız Denetim Raporlarının Türkiye ve İngiltere Karşılaştırmalı İncelenmesi”. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 24(1): 234-260.
• Moroney, R., Phang, S. Y. ve Xiao, X. (2021). “When Do Investors Value Key Audit Matters”, European Accounting Review, 30(1): 63-82.
• Özbay, D. (2022). “Covid-19 Pandemi Döneminde Artan Belirsizlik Ortamı ve Kilit Denetim Konuları Açıklamaları Üzerindeki Etkisi: BİST 100 Şirketleri İncelemesi”. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 66: 49-63.
• Özcan, M. ve Günlük, M. (2021). “Borsa İstanbul İmalat Sektöründeki Kilit Denetim Konularının Belirlenmesi: Gıda, İçecek ve Tütün Alt Sektöründe Bir İnceleme”. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 1(1): 22-35.
• Özcan, A. (2021). “What Factors Affect the Disclosure of Key Audit Matters? Evidence From Manufacturing Firms”, International Journal of Management Economics and Business, 17(1): 149-161.
• Özşahin Koç, F. (2021). “Kilit Denetim Konuları: BİST’te İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Covid-19 Öncesi ve Sonrası Denetim Raporlarının İncelenmesi”. Uşak Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1): 36-45.
• Sarısoy, Ö. ve Kepçe, N. (2019). “Bağımsız Denetim Raporlarında Kilit Denetim Konularına Yer Verilmesi ve Beklenti Farkları”, Mali Çözüm, 29(153): 39-66. Sarısoy, Ö. (2021). Kritik/Kilit Denetim Konularının BİST 30 ve Dow Jones Endekslerindeki İşletmelerin Denetçi Raporları Üzerinden Karşılaştırılması. Muhasebe ve Denetime Bakış, 63: 159-182.
• Sirois, L. P. ve Bera, P. (2018). “The Informational Value of Key Audit Matters in the Auditor’s Report: Evidence from an Eye-Tracking Study”. Accounting Horizons, 32(2): 141-162.
• Süer, A. Ç. (2021). “Önemli Muhasebe Tahminlerinin Kilit Denetim Konuları Çerçevesinde İncelenmesi”. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, 65: 23-37.
• Teraman, Ö. ve Çelik, B. (2019). “Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetim Raporuna Yansıtılması: Bağımsız Denetçileri Etkilemesi Üzerine Bir Araştırma”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 23(1): 49-61.
• Tez, B. ve Gücenme Gençoğlu, Ü. (2022). “Kilit Denetim Konuları ve COSO İlkeleri: Sektörel Karşılaştırma”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 15(1): 85-116.
• T.C. Resmi Gazete (09 Mart 2017. Sayı: 30002). BDS 701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi Standardı, www.resmigazete.gov.tr
• T.C. Resmi Gazete (31 Aralık 2019. Sayı: 30995). BDS 701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi Standardı, www.resmigazete.gov.tr
• Türel, A. ve Türel, A. (2019). “Bağımsız Denetim ve Kilit Denetim Konuları: BİST Şirketleri 2017-2018 Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68): 1267-1272.
• Uzay, Ş. ve Köylü, Ç. (2018). “Kilit Denetim Konuları: Borsa İstanbul Üzerine Bir Araştırma”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 52: 47-70.
• Varıcı, İ. ve Kalıpçı Çağıran, F. (2021). “Kilit Denetim Konularına Etki Eden Faktörler: BİST KOBİ Örneği”. International Journal of Economic and Administrative Studies, 32: 87-106.
• Yalçın, N. (2020). “Raporlanan Kilit Denetim Konularının Sayısını Etkileyen Faktörler: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4): 4220-4230.
• Yaşar, A. (2019). Kredilere İlişkin TFRS 9 Çerçevesinde Belirlenen Değer Düşüklüğüne Uygulanan Denetim Prosedürlerinin BDS 701 Kilit Denetim Konuları Kapsamında İncelenmesi. Bülent Yıldız (Ed.), Muhasebe Finans Vergi ve Denetim Araştırmaları içinde (s. 3-20). Ankara: İKSAD Yayınları.
• Yaşar, A. ve Çetin, E. (2022). “BDS 570 Kapsamında Verilen Denetçi Raporlarının İletişim Değeri Açısından İncelenmesi”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(1): 384-391.
• www. kap.org.tr