DETERMINANTS OF THE MANUFACTURING INDUSTRY PRODUCTION INDEX IN THE CASE OF TÜRKİYE

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 1, 43 - 62, 25.03.2024

Sevim Küçük Karaman , Sevcan Kapkara Kaya

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1327437

Öz

The aim of this study is to investigate the determinants of the manufacturing industry production index (LIPI) in the case of Turkey. The variables chosen for this purpose are the loans extended by the banking sector to the manufacturing industry (LC), the interest rate applied to these loans (INT), the manufacturing industry capacity utilization rate (CU), the manufacturing industry domestic producer price index (LPI). In addition to these variables, the 2008 global economic crisis and the COVID-19 health crisis were added to the model as dummy variables. The data used are monthly data for the period 2007:1-2022:9 published by the Banking Regulation and Supervision Agency (BDDK) and the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT). This relationship was tested using the Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL). The findings obtained from the study revealed that there is a cointegration relationship between the manufacturing industry production index and selected variables. This study, which was prepared using current data, is expected to contribute to the literature in terms of revealing the effects of loans, loan interest rates and capacity utilization rates provided to the manufacturing industry by the banking sector, on the output potential of the sector under the influence of the 2008 global economic crisis and COVID-19 health crisis.

Anahtar Kelimeler

Manufacturing Industry Production Index, Sectoral Credits, Capacity Utilization Rate, COVID-19

TÜRKİYE ÖRNEĞİNDE İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİNİN BELİRLEYİCİLERİ

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye örneğinde imalat sanayi üretim endeksinin (LIPI) belirleyicilerini araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda seçilen değişkenler, bankacılık sektörü tarafından imalat sanayisine kullandırılan krediler (LC), bu kredilere uygulanan faiz oranı (INT), imalat sanayi kapasite kullanım oranı (CU), imalat sanayi yurt içi üretici fiyat endeksi (LPI) değişkenleridir. Bu değişkenlere ek olarak modele incelenen dönem içerisinde meydana gelen 2008 küresel ekonomik krizi ile COVID-19 sağlık krizi kukla değişken olarak eklenmiştir. Kullanılan veriler Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan 2007:1-2022:9 dönemine ait aylık verilerdir. Söz konusu ilişki Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (ARDL) kullanılarak test edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, imalat sanayi üretim endeksi ile seçilmiş değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin olduğunu ortaya koymuştur. Güncel veriler kullanılarak hazırlanan bu çalışmanın bankacılık sektörü tarafından imalat sanayisine kullandırılan kredilerin, kredi faiz oranlarının ve kapasite kullanım oranlarının, 2008 küresel ekonomik krizin ve COVID-19 sağlık krizinin etkisi altında, sektörün çıktı potansiyeli üzerindeki etkisini ortaya koyması bakımından literatüre katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

İmalat Sanayi Üretim Endeksi, Sektörel Kredi, Kapasite Kullanım Oranı, COVID-19, ARDL

Kaynakça

• Ahad, M., Dar, A. A., & Imran, M. (2019). Does financial development promote industrial production in Pakistan? Evidence from combined cointegration and causality approach, Global Business Review, International Management Institute, 20 (2), 1-16.
• Alptekin, E. (2009). Küresel krizin Türkiye ekonomisi ile sanayisine yansımaları ve dipten en az zararla çıkış yolları. Ar&Ge Bülten, 5-12.
• Anyanwu, C. M. (2010). An overview of current banking sector reforms and the real sector of the Nigerian economy, Economic and Financial Review, 48 (4), 31-56.
• Arslan, İ., & Yapraklı, S. (2008). Banka kredileri ve enflasyon arasındaki ilişki: Türkiye üzerine ekonometrik bir analiz (1983-2007), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 7, 88-103.
• Bairam, E. (1991). Economic growth and Kaldor's law: The case of Turkey, 1925–78, Applied Economics, 23:8, 1277-1280, https://doi.org/10.1080/00036849100000048.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2022). Ekonomik Göstergeler. https://www.bddk.org.tr/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 02.04.2023
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2022). Türk bankacılık sektörü temel göstergeleri 2022. https://www.bddk.org.tr/Veri/EkGetir/8?ekId=114 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 14.03.2023
• Barışık, S., & Yayar, R. (2012). Sanayi üretim endeksini etkileyen faktörelerin ekonometrik analizi, İktisat, İşletme ve Finans, 27, 53-70. https://doi: 10.3848/iif.2012.316.3342.
• Bayar, G., & Tokpunar, B. (2014). Türkiye imalat sanayi alt sektörleri üretiminin belirleyicileri panel veri analizi, Business and Economics Research Journal, 5(1), 67-85.
• Beybur, M. (2022). The relationship between manufacturing industry bank loans and manufacturing ındustry D-PPI: Loan-inflation spiral, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 7 (1), 87-106.
• Canbay, Ş. (2019). Türkiye'de iktisadi büyüme ile yenilenebilir enerji tüketiminin çevre kirliliği üzerindeki etkileri, Maliye Dergisi, 176, 140-151. https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/176-07.pdf.
• Çil Yavuz, N. (2015). Finansal ekonometri. İstanbul: Der Yayınları.
• Demirci, N. S. (2017). İmalat sanayi sektöründe üretim ve banka kredileri ilişkisi: Türkiye için eşbütünleşme ve nedensellik analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 35-61.
• Ebi, B. O., & Emmanuel, N. (2014). Commercial bank credits and ındustrial subsector’s growth in Nigeria, Journal of Economics and Sustainable Development, ISSN 2222-1700 (Paper) ISSN 2222-2855 (Online), 5 (10), 1-13.
• Engle, R.F., & Granger, C.W.J. (1987). Cointegration and error correction: representation, estimation and testing, Econometrica, 55(2), 251-276. Haykır, Ö., & Aydın, M. (2019). Türkiye’de banka kredilerinin ihracat üzerine etkileri: ekonometrik analiz, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 515-533.
• International Monetary Fund (2022). World economic outlook: Countering the cost-of-living crisis, https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2022/10/11/worldeconomicoutlookoctober2022#:~:text=COUNTERING%20THE%20COST%2DOF%2DLIVING%20CRISIS,OCTOBER%202022&text=Global%20growth%20is%20forecast%20to,of%20the%20COVID%2D19%20pandemic. Accessed 27.03.2023
• Jalil, M., & Ma, Y. (2008). Financial development and economic growth: Time series evidence from Pakistan and China, Journal of Economic Cooperation, 29(2), 29-68.
• Jhon, E. E., & Terhemba, I. P. (2016). Commercial bank credit and manufacturing sector output in Nigeria, Journal of Economics and Sustainable Development, 7(16), 189-196.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors, Journal of Economic Dynamics and Control, 12, 231-54.
• Kaldor, N. (1968). Productivity and growth in manufacturing industry: A reply, Economica, New Series, Vol. 35, No. 140 (Nov., 1968), pp. 385-391.
• Kandemir, T., Arifoğlu, A., & Canbaz, M. F., (2018). Sektörel krediler ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye katılım bankaları örneği, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 19-30. Kaya, A., Gülhan Ü., & Güngör B. (2013). Türkiye ekonomisinde finans sektörü ve reel sektör etkileşimi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(8), 2-15.
• Khan, M. A., Qayyum, A., & Sheikh, S.A. (2005). Financial development and economic growth: The case of Pakistan, The Pakistan Development Review, 44(4), 819–837.
• Koç, E., Kaya, K., & Şenel, M. C. (2016). Türkiye’de sanayi sektörü ve temel sanayi göstergeleri - sanayi üretim endeksi, Mühendis ve Makina, 57(682), 42-53.
• Korkmaz, S. (2016). Bankacılık sektörü kredi hacmi ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi, Proceedings of 1st International Conference on Scientific Cooperation for the Future in the Social Sciences ,218-225.
• Küçük Karaman, S. (2023). İthalat bağımlılık oranının hesaplanması ve Türkiye’de sektörel ithalat bağımlılık oranını etkileyen faktörlerin panel veri analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 8(21), 686-711.
• Muchingami, L., Monametsi, G. L., & Paradza, I. (2017). Bank lending and manufacturing sector growth in Zimbabwe, International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology. 6(4), 5119-5125.
• Obamiyu, T. M., Edun, A.T., & Kayode, E. F. (2012). Bank lending, economic growth and the performance of the manufacturing sector in Nigeria, European Scientific Journal, 8(3), 19-36.
• Olawumi, O. R., & Sola, O. (2022). Bank lending, economic growth and manufacturing sector performance in Nigeria: 1981-2020, European Journal of Science, Innovation and Technology, 2(1), 204-216.
• Öztürk, M., & Ağan, Y. (2017). Determinants of industrial production in Turkey, Journal of Economics and Financial Analysis, 1(2), 1-16.
• Özün, A., & Çiftçi, A. (2007). Industrial production as a credit driver in banking sector: An empirical study with Wavelets, Bank and Bank Systems, 2(2), 69-80.
• Pekçağlayan, B. (2021). Türkiye’de sanayi üretim endeksinin belirleyenleri: ARDL modeli, İstanbul İktisat Dergisi, 71(2), 435-456.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships, Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289–326.
• Sezal, L. (2022). Ticari kredi kullandırımları ile imalat sanayi üretim endeksi arasındaki ilişkinin keşfi: 2004-2022 dönemi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (95), 117-134.
• Şahin, D., & Durmuş, S. (2019). Yapısal kırılmalı testlerle türkiye’de bankacılık sektörü kredileri ve ekonomik büyüme ilişkisinin analizi, İSMMMO Mali Çözüm İki Aylık Mesleki Dergi, 29(151), 33-54.
• Şenel, C. (2020). Banka kredileri ve Türk bankacılık sektöründe kredilerin uluslararası karşılaştırmalı analizi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 810-825.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2022). Yıllık ekonomik rapor 2022. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/10/Yillik-Ekonomik-Rapor-2022.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 12.03.2023.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023). İmalat sanayi göstergeleri. https://www.sbb.gov.tr/imalatsanayiigostergeleri/#:~:text=%C4%B0malat%20sanayii%20katma%20de%C4%9Ferinin%20GSYH,ortalamas%C4%B1na%20paralel%20seyrini%20devam%20ettirmi%C5%9Fti sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi. 20.02.2023.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2023). İstatistikler https://www.tcmb.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 11.05.2023
• Türkiye İstatistik Kurumu (2022). Sanayi üretim endeksi, Ekim 2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=SanayiUretimEndeksiEkim202245740#:~:text=Sanayi%20%C3%BCretimi%20ayl%C4%B1k%20%252%2C4,endeksi%20%252%2C1%20azald%C4%B1 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 28.03.2023
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Sanayi üretim endeksi, Ağustos 2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sanayi-Uretim-Endeksi-Agustos-2023-49706 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 01.04.2023
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). Sanayi üretim endeksi metaverisi. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Sanayi-114 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 04.05.2023
• Yakubu, Z., & Affoi, A. Y. (2014). An analysis of commercial banks’ credit on economic growth in Nigeria, Current Research Journal of Economic Theory, 6 (2), 11-15.
• Yalçınkaya, M. H., Çılbant, C., & Özçalık, M. (2009). Avrupa birligi sürecinde Türk imalat sanayi dış ticaretinin rekabet gücü: 1989-2009 dönemi VAR analizi, Yönetim ve Ekonomi, 16(1), 115-137.
• Yıldız, S., & Atasaygın, H. (2015). Financial deepening and economic growth: The Turkish experience, American Journal of Economics, 5(5), 477-483.
• Yükseler, Z. (2023). 2018-2022 döneminde sanayi sektöründe gelişmeler, https://www.researchgate.net/publication/369764771_20182022_DONEMINDE_IMALAT_SANAYI_SEKTORUNDE_GELISMELER sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 02.08.2022