EVALUATION OF THE BUSINESS CAPACITY LIMITATION (TAXPAYER QUOTA) SYSTEM IN THE CONTEXT OF THE ACCOUNTING PROFESSION AND THE SOLUTION OF THE UNFAIR COMPETITION PROBLEM IN THE PROFESSION

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: ICMEB'24 Özel Sayı, 175 - 188, 30.10.2024

Ünal Arslan , Metin Kılıç

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1498973

Öz

It can be said that competition is constantly increasing in the accounting profession, as in all other professions. However, it is also seen that accounting professionals resort to unfair actions in this competition. In the conducted research, It is aimed to evaluate the work capacity limitation system, called "taxpayer quota" by accounting professionals, which can be implemented by the Ministry of Treasury and Finance of the Republic of Türkiye, in the context of the accounting profession and the solution to the problem of unfair competition in the profession. The research was designed in accordance with the phenomenological pattern, which is one of the qualitative research patterns. Within the scope of the research, pre-prepared questions about the work capacity limitation system were asked to 7 professionals who continue their activities with the title of Certified Public Accountant (CPA) in the city center of Sinop, and the answers given by the professionals to these questions were obtained by standardized open-ended interview method. In the research where descriptive analysis method was used to analyze the data, regarding the work capacity limitation system of professional accountants; Evaluations regarding the applicability of the system, whether it is desired by members of the profession, whether it will create negativities for the accounting profession, and its impact on solving the problem of unfair competition and other problems of the accounting profession have been put forward.

Anahtar Kelimeler

Accounting Profession, Unfair Competition, Taxpayer Quota.

İŞ KAPASİTESİ SINIRLAMASI (MÜKELLEF KOTASI) SİSTEMİNİN MUHASEBE MESLEĞİ VE MESLEKTEKİ HAKSIZ REKABET SORUNUNUN ÇÖZÜMÜ BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Muhasebe mesleğinde de diğer tüm mesleklerde olduğu gibi rekabetin sürekli arttığı söylenebilir. Ancak muhasebe meslek mensuplarının bu rekabette başarılı olabilmek için haksız eylemlere başvurduğu da görülmektedir. Gerçekleştirilen araştırmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın uygulayabileceği muhasebe meslek mensuplarının “mükellef kotası” olarak adlandırdığı iş kapasitesi sınırlaması sisteminin meslek mensuplarınca muhasebe mesleği ve meslekteki haksız rekabet sorununun çözümü bağlamında nasıl değerlendirildiğini ortaya koymaktır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilim desenine uygun olarak düzenlenmiştir. Araştırma kapsamında, Sinop il merkezinde Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) unvanı ile faaliyetini sürdüren 7 meslek mensubuna iş kapasitesi sınırlaması sistemiyle ilgili önceden hazırlanmış sorular yöneltilmiş, meslek mensuplarının bu sorulara vermiş oldukları cevaplar standartlaşmış açık uçlu görüşme yöntemiyle elde edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yönteminin kullanıldığı araştırmada, muhasebe meslek mensuplarının iş kapasitesi sınırlaması sistemiyle ilgili olarak; sistemin uygulanabilirliği, meslek mensuplarınca istenip istenmediği, muhasebe mesleği için olumsuzluk yaratıp yaratmayacağı, haksız rekabet sorununun ve muhasebe mesleğinin diğer sorunlarının çözümündeki etkisine ilişkin değerlendirmeleri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Mesleği, Haksız Rekabet, Mükellef Kotası.

Etik Beyan

Etik izin alınmıştır. Ekli dosyada sunulmuştur.

Kaynakça

• Akpolat, T. (2015). Etik yönelim ve mesleğe yeni başlayanların algısının haksız rekabet davranışı üzerine etkisi: Muhasebeciler üzerinde bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Aratoğlu, T.Ü., & Kılıç, M. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri: Zonguldak-Bartın-Karabük örneği. International Journal of Applied Economic and Finance Studies, 6(2), 40–62.
• Arıkan, Y. (2000). Haksız rekabet meslek yaşantımızın birinci ve çözümlenmesi gereken en temel sorunumuzdur. Mali Çözüm Dergisi, (53), 1-7.
• Arslan, R. (2020). Muhasebe meslek mensuplarının mesleğe bakışı, beklentileri, sorunları ve çözüm önerileri Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Uşak.
• Arslan, Ü. (2020). Muhasebe mesleğinde haksız rekabetin boyutu: Türkiye’de muhasebe meslek mensuplarına yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora tezi). Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Arslan, Ü., & Kılıç, M. (2020). Muhasebe mesleğinde haksız rekabetin boyutu: Türkiye’de muhasebe meslek mensuplarına yönelik bir araştırma. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(1), 205-218.
• Aslanoğlu, S., Çakmak, N., & Baran, E. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının mükellef sayılarına kota getirilmesine ilişkin bir araştırma: Ankara ili örneği. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14(3), 1133-1161.
• Aydemir, O. (2015). Muhasebe meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunlar ve beklentiler. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (67), 71-84.
• Çeltikli, Ö. (2019). Muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve beklentileri: İzmir ilinde bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Ede, Y., & Karahan, M. (2020). Serbest muhasebeci mali müşavirlik meslek mensuplarının mesleki faaliyetlerinde karşılaştıkları sorunlar ve beklentileri: Gaziantep uygulaması. İzmir YMMO Dergisi, 2(2), 115-128.
• İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası (2017). Yeminli mali müşavirlik mesleğinde haksız rekabet ve yapılan çalışmalar. http://www.istanbulymmo.org.tr/Data/Platform/151.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 11.05.2023.
• Karasioğlu, F., & Göktürk, İ. E. (2008). Muhasebe meslek mensuplarının mükelleflere hizmet sunum kriterleri: Konya ili örneği. Mevzuat Dergisi, (123), 1-22.
• Kurnaz, N., Altunal, I., & Özbek, A. (2016). Haksız rekabeti önleme açısından TÜRMOB e-birlik yazılımı hakkında meslek mensuplarının değerlendirmeleri üzerine ampirik bir çalışma. Mali Çözüm Dergisi, (135), 13-29.
• Öğünç, H. (2023). Serbest muhasebeci mali müşavirlik asgari ücretleri üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 33(180), 1769-1785.
• Ömürbek, V., & Türkoğlu, T. (2013). Muhasebe meslek mensupları arasında yaşanan haksız rekabet üzerine bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), 115-149.
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (1990). T.C. Resmi Gazete, 20391, 03 Ocak 1990.
• Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Mesleklerine İlişkin Haksız Rekabet ve Reklam Yasağı Yönetmeliği. (2007). T.C. Resmi Gazete, 26707, 21 Kasım 2007.
• Suvacı, B., & Seyirdici, S. (2020). Mali müşavirlerin motivasyonunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Muğla örneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (47), 394-422.
• Topçu, F. (2010). II. Türkiye haksız rekabet kongresi. Muhasebe ve denetim mesleğinde haksız rekabet. Ankara: TÜRMOB Yayınları (379).
• Türkiye Haksız Rekabetle Mücadele Kurulu (2022). Yıllık Faaliyet Raporları (2010-2022). https://www.turmob.org.tr/FaaliyetRaporlari/aabfe5cd-9606-430c-8994-e48cb0741a23/turhak sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 21.07.2023.
• Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (2022). Yıllık Faaliyet Raporları (2013-2022). https://www.turmob.org.tr/FaaliyetRaporlari/a59e62f9-c977-4fb0-9ad2-92672a1572d2/2023-faaliyet-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 25.06.2023.
• Uzay, Ş., & Tanç, Ş. G. (2004). Muhasebecilerin sorunları ve beklentileri: Kayseri ve Nevşehir illeri uygulaması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (22), 94-104.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, S., & Güney, S. (2012). Serbest muhasebeci mali müşavirlerin genel sorunları: Erzurum ili örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, (36), 35-48.