SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE ULAŞIM SEKTÖRÜNDEN KAYNAKLANAN SERA GAZI EMİSYONU: 2010-2021 YILI KAYSERİ İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 4, 1103 - 1128, 31.12.2024

Tuğba İbik

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1482252

Öz

İnsan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan çevresel bozulmalar günümüzde ciddi boyutlara ulaşmakta
ve sürdürülebilir kalkınmanın gerçekleşmesi daha önemli hale gelmektedir. Çevresel bozulmaların pek çok
nedeni bulunmakta ve sera gazı emisyonu salınımı bu nedenler arasında gösterilmektedir. Sürdürülebilir
kalkınmanın sağlanması için sera gazı emisyon salınımının azaltılması ve önüne geçilmesi gerekmektedir.
Dolayısıyla sera gazı emisyonuna neden olan sektörler arasında bulunan ulaşım sektörünün neden olduğu
emisyonların belirlenip buna uygun önlemlerin alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye’de ulaşım
sektörü en fazla sera gazı emisyon salınımının gerçekleştiği sektörler arasında yer almaktadır. Bu nedenle
ülkede bulunan illerin emisyon seviyesinin belirlenmesi yerel ve ulusal düzeyde alınacak tedbirler için
önemli olmaktadır. Bu bağlamda çalışmada Türkiye’de bulunan büyükşehirler arasında olan Kayseri
ilinde 2010 ve 2021 yılları arasında karayolu ulaşımının neden olduğu sera gazı emisyonlarının, IPCC
tarafından önerilen yaklaşımlar arasından Tier 1 yöntemi kullanılarak hesaplanması amaçlanmaktadır.
Buna göre Kayseri ilinde 2010 yılında toplam sera gazı emisyonunun 1.076.44 GgCO2 iken 2021
yılında 1.797.68 GgCO2 olduğu, toplam %67.00’lık bir artışın olduğu, en fazla sera gazı emisyonuna
CO2 emisyonunun, yakıt türlerinden dizelin neden olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Ulaşılan sonuçtan
hareketle farklı kriterler ile yapılan kıyaslamaların ve değerlendirmelerin sürdürülebilir kalkınma
hedeflerinin gerçekleştirilmesine katkı sağlaması, iktisadi araçların öneminin vurgulanmasının ileride
yapılacak olan çalışma ve düzenlemelere yol gösterici nitelikte olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Kalkınma, Ulaşım Sektörü, Karayolu Ulaşım

SUSTAINABLE DEVELOPMENT AND GREENHOUSE GAS EMISSIONS RESULTING FROM TRANSPORTATION SECTOR: KAYSERI PROVINCE EXAMPLE FOR 2010-2021

Öz

Environmental degradation resulting from human activities is reaching serious levels today
and achieving sustainable development is becoming more important. There are many reasons for
environmental degradation and the release of greenhouse gas emissions is among these reasons. To ensure sustainable development, greenhouse gas emissions must be reduced and prevented. Therefore, there is a need to determine the emissions caused by the transportation sector, which is among the sectors that cause greenhouse gas emissions, and to take appropriate measures. The transportation sector in Türkiye
is among the sectors with the highest greenhouse gas emissions. For this reason, determining the emission
level of the provinces in the country is important for the measures to be taken at local and national levels.
In this context, the study aims to calculate the greenhouse gas emissions caused by road transportation in
Kayseri, one of the metropolitan cities in Türkiye, between 2010 and 2021, using the Tier 1 method among
the approaches recommended by the IPCC. Accordingly, while the total greenhouse gas emission in
Kayseri province was 1,076.44 GgCO2 in 2010, it was 1,797.68 GgCO2 in 2021, with an total increase of
67.00%. It is concluded that the most greenhouse gas emissions CO2 emissions are caused by diesel, one
of the fuel types. Based on the results achieved, it is expected that comparisons and evaluations made with different criteria will contribute to the achievement of sustainable development goals, and emphasizing the importance of economic tools will guide future studies and regulations.

Anahtar Kelimeler

Sustainable Development, Transportation Sector, Road Transport

Kaynakça

• Arora N.K. (2018). Environmental sustainability-necessary for survival, Environmental Sustainability, 1, 1-2.
• Arora, N.K., & Mishra, I. (2023). Responsible consumption and production: A roadmap to sustainable development, Environmental Sustainability, 6, 1-6.
• Asimakopoulou, M.N. & Kehagia, F. (2023). Road network, emissions, linked to sustainable development: a European analysis, E3S Web of Conferences, 436, 11010.
• Barbosa, G.S., Drach, P.R. & Corbella, O.D. (2014). A conceptual of the terms sustainable development and sustainability, International Journal of Social Sciences, 3(2), 1-15.
• Bart, I. (2011). Municial emissions trading: Reducing transport emissions through cap-and-trade, Climate Policy, 11(19), 813-828.
• Bıyık, Y., & Civelekoğlu, G. (2020). Isparta ilinde karayolu kaynaklı karbon ayak izinin hesaplanması, Bilge International Journal of Science and Technology Research, 4(2), 78-87.
• Brander, M. & Davis, G. (2012). Greenhouse gases, , and carbon: what do all these terms mean?, Ecometrica. Buha, A. (2011). The greenhouse gas effect, Toxipedia Connecting Science and People, https://healthandenvironment. org/docs/ToxipediaGreenhouseEffectArchive.pdf .
• Chundi, T., Ismail, T.N.T., & Kassim, A. (2023). Sustainable development goal 7 (SDG-7)- affordable and clean energy: Sarawak scenario, International Conference on Public Policy & Social Sciences 2023, ICoPS2023Bosnia.
• Cordova-Lopez, L.E., Mason, A., Cullen, J.D., Shaw, A., & Al-Shamma’a, A.I. (2007). Online vehicle and atmospheric pollution monitoring using GIS and wireless sensor networks, Sensors and Their Applications XIV, Journal of Physics: Conference Series 79, 012019.
• Cristea, A., Hummels, S., Puzzello, L., & Avetisyan, M. (2012). Trade and the greenhouse gas emissions form international freight transport, Journal of Environmental Economicas and Management, http://dx.doi.org/10.1016/j.jeem.2012.06.002.
• ÇED (2022). Kayseri ili 2021 yılı çevre durum raporu, T.C. Kayseri Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/kayseriilcdr- 2021-20220816111744.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 18.10.2023.
• Daneshgar, D., Keymanesh, M.R. & Monajjem, S. (2023). Sustainability analysis of urban transportation network based on determination of the relative importance of evaluation criteria, IJTE, 10(4), 1193-1215.
• Dündar, A.O. (2021). Türkiye’deki büyükşehirlerin karayolu ulaşımı kaynaklı sera gazı emisyon miktarının karşılaştırmalı analizi, Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7(2), 318-337.
• Dündar, A.O. & Kolay, A. (2021). Karayolu yük ve yolcu taşımacılığının çevresel sürdürülebilirlik bakımından değerlendirilmesi ve Konya ili sera gazı emisyonunun hesaplanması, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 317-334.
• Emas, R. (2015). The concept of sustainable development definition and defining principles, Brief for GSDR, 10-13140.
• EPDK (2011a). Petrol piyasası sektör raporu 2010, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2011b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2010 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2012a). Petrol piyasası sektör raporu 2011, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2012b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2011 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2013a). Petrol piyasası sektör raporu 2012, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2013b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2012 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2014a). Petrol piyasası sektör raporu 2013, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2014b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2013 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2015a). Petrol piyasası sektör raporu 2014, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2015b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2014 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2016a). Petrol piyasası sektör raporu 2015, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2016b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2015 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2017a). Petrol piyasası sektör raporu 2016, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2017b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2016 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2018a). Petrol piyasası sektör raporu 2017, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2018b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2017 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2019a). Petrol piyasası sektör raporu 2018, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2019b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2018 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2020a). Petrol piyasası sektör raporu 2019, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2020b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2019 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2021a). Petrol piyasası sektör raporu 2020, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2021b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2020 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2022a). Petrol piyasası sektör raporu 2021, https://www.epdk.gov.tr/detay/icerik/3-0-107/yilliksektor- raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPDK (2022b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2021 yılı sektör raporu, https://www.epdk.gov. tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• EPA (2014). Climate change indicators in the United States, Third Edition, https://www.epa.gov/sites/ default/files/2016-07/documents/climateindicators-full-2014.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 18.10.2023.
• Gallopin, G.C. (2001). Science and technology, sustainability and sustainable development, Economic Commission for Latin America and the Caribbean.
• Godil, D.I., Yu, Z., Sharif, A.,Usman, R. & Khan, S.A.R. (2021). Investigate the role of technology innovation and renewable energy in reducing transport sector emission in china: a path toward sustainable development, Sustainable Development, 1-14.
• Greenhouse Gas Protocol https://ghgprotocol.org/sites/default/files/ghgp/Global-Warming-Potential-Values% 20%28Feb%2016%202016%29_1.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 18.10.2023. Gudynas, E. (2013). Debates on development and its qlternatives in Latin America: a brief heterodox guide, Beyond Development, 15.
• Hussain, Z., Khan, M.K. & Shaheen, W.A. (2022). Effect of economic development, income inequality, transportation and environmental expenditures on transport emission: evidence from OECD countries, Environmental Science and Pollution Research, 29: 56642-56657.
• International Energy Agency (IEA) (2023). Greenhouse gas emissions from energy data explorer, https:// www.iea.org/data-and-statistics/data-tools/greenhouse-gas-emissions-from-energy-data-explorer sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:02.11.2023.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (1996a), Revised 1996 IPCC guidelines for national greenhouse gas inventories, Volume 2, Chapter 1, https://www.jpcc-nggip.iges.or.jp/public/gl/ invs5a.html sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 18.10.2023.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (1996b), Revised 1996 IPCC guidelines for national greenhouse gas inventories, Volume 3, Chapter 1, https://www.ipcc.nggip.iges.or.jp/public/gl/ invs6a.html sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 18.10.2023.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2006a). 2006 Guidelines for national greenhouse gas inventeries, Volume 2, Chapter 3 https://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/pdf/2_Volume2/ V2_3_Ch3_Mobile_Combustion.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2006b). 2006 Guidelines for national greenhouse gas inventeries, Volume 2, Chapter 1, https://www.jpcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/pdf/2_ Volume2/V2_1_Ch1_Introduction.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2006c). IPCC Guidelines for national greenhouse gas inventories, Reference Approach, Volume 2, Chapter 6, https://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/ public/2006gl/pdf/2_Volume2/V2_6Ch6_Reference_Approach.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) (2008). 2006 IPCC Guidelines for national greenhouse gas inventories, A Primer, Prepared by the National Greenhouse Gas Inventories Programme, Eggleston, H.S., Miwa, K., Srivastava, N. and Tanebe, K. (eds), Publishes: IGES, Japan.
• Ioan, B., Gabriela, T.A., Elena, T.C. & Georgeta, M. (2009). The criteria and principles of sustainable development in terms of changing the quality of It, Acta Universitatis Danubius Oeconomica, 5(1), 50-57.
• Karakaya, E. & Özçağ, A.G.M. (2001). Sürdürülebilir kalkınma ve iklim değişikliği: uygulanabilecek iktisadi araçların analizi, In First Conference in Fiscal Policy and Transition Economies, University of Manas.
• Kwilinski, A., Lyulyov, O., & Pimonenko, T. (2023). Environmental sustainability within attaining sustainable development goals: The Role of Digitalization and The Transport Sector, Sustainability,15, 11282.
• Leining, C., & Kerr,S. (2018). A guide to the New Zealand emission trading scheme,Report Prepared for the Ministry fort he Environment, Wellington: Motu Economic and Public Policy Research.
• Liu, J., Zhu, Y., Zhang, Q., Cheng, F., Hu, X., Cui, X., Zhang, L. & Sun, Z. (2020). Transportation carbon emissions from a perspective of sustainable development in major cities of Yangtze River Delta, China, Sustainability, 13, 192.
• Mosaberpanah, M.A., & Khales, S.D. (2013). The role of transportation in sustainable development, In ICSDEC 2012: Developing the Frontier of Sustainable Design, Engineering and Construction, 441-448.
• Mundaca, G., & Strand, J. (2020). Carbon pricing of international transport fuels: Impacts on carbon emissions and trade activity, MPRA Paper No.100347.
• Mustapa, S.I., & Bekhet, H.A. (2015). Investigating factors affecting emissions in Malaysian road transport sector, International Journal of Energy Economics and Policy, 5(4), 1073-1083.
• Nazeer, M., Tabassum, U., & Alam, S. (2016). Environmental pollution and sustainable development in developing countries, The Pakistan Development Review, 55:4, Part 2,589-604.
• Nundy, S., Ghosh, A., Mesloub, A., Albaqawy, G.A., & Alnaim, M.M. (2021). Impact of COVID-19 pandemic on socio-economic, energy-environment and transport sector globally and sustainable development goal (SDG), Journal of Cleaner Production, 312, 1-24.
• Nusa, K., & Kodak, G. (2023). Comparison of maritime and road transportations in emissions perspective: A review article, International Journal of Environment and Geoinformatics, 10(2), 048-060.
• Oriakhi, E. (2021). Impact of greenhouse gases emission on sustainable economic development of the Niger Delta Region, International Journal of Development and Sustainability, 10(5), 182-199.
• Oxford English Dictionary, https://www.oed.com/search/advanced/Entries?q=transport&sortOption=Fre quency sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:17.01.2024.
• Ozmehmet, E. (2008). Dünyada ve Türkiye sürdürülebilir kalkınma yaklaşımları, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 3(12), 1853-1876.
• Özyonar, F. & Gökkuş, Ö. (2022). Change in highway transportation-induced carbon footprint of Kayseri province, Sigma Journal of Engeineering and Natural Sciences, 40(4), 860-868.
• Peng, Z., Wu, Q., & Li, M. (2020). Spatial characteristics and influencing factors of carbon emissions from energy consumption in China’s transport sector: An Empirical Analysis Based on Provincial Panel Data, Polish Journal of Environmental Studies, 29(1), 217-232.
• Pesic, R., Ivanis, M. & Prodanovic, R. (2018). Economic instruments for reduction of greenhouse gas emission in agriculture and forestry, Economics of Agriculture, 65(1), 269-291, doi:10.5937/eko- Polj1801269P.
• Petrovich, D.V. & Saeed, J.H. (2017). Sustainable development-the definition of the concept and the perspectives of development, International Journal of Applied Engineering Research, 12(22), 12767-12771.
• Polat-Bulut, A. (2023). Sivas ilinde karayolundan kaynaklanan karbon ayak izinin belirlenmesi, KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(1).
• Rosen, M.A. (2018).Issues, Concepts and applications for sustainability, Glocalism: Journal of Culture, Politics and Innovation, 3, 1-21.
• Ruddell, S., Walsh, M.j. & Kanakasabai, M. (2006). Forest carbon trading and marketing and United States, https://www.fs.usda.gov/ecosystemservices/pdf/forest-carbon-trading.pdf .
• Sami, N., Singh, C., & Bazaz, A. (2017). Climate change policy in India and goal 13, https://iihs.co.in/ knowledge-gateway/wp-content/uploads/2017/10/Climate-Change-Policy-in-India-and-Goal-13. pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023
• Serre, C. (2008). Tradable permit schemes in environmental management: evolution patterns of an expanding policy Instrument, Öko-Institute e.V. Berlin.
• Shadid, S., Minhans, A. & Puan, O.C. (2014). Asssessment of greenhouse gas reduction measures in transportation sector of Malaysa, Jurnal Teknologi, 70(4), 1-8.
• Solaymani, S. (2022). emissions and the transport sector in Malaysia, Frontiers in Environmental Science, doi:10.3389/fenvs.2021.774164 .
• Sulik-Gorecka, A. & Strojek-Filus, M. (2022). emission reporting maritime and air transport in the context of sustainable development, Production Engineering Archives, 28(4), 381-389.
• Sun, H., Li, M. & Xue, Y. (2019). Examining the factors influencing transport sector emissions and their efficiency in Central China, Sustainability,11,4712, doi:10.3390/su11174712.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (tarihsiz). https://kayseri.csb.gov.tr/kayserihakkinda- i-768 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 13.02.2024.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2024). Sürdürülebilir kalkınma, T.C. Dışişleri Bakanlığı Kurumsal Web Sayfası, https://www.mfa.gov.tr/surdurulebilir-kalkinma.tr.mfa sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.01.2024.
• Telwatta, Y.I. (2021). The sustainability challenge of greenhouse gas emission and its impact on businesses, DOI:10.13140/RG.2.2.36566.16968.
• TÜİK, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=89&locale=tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 04.09.2024.
• TÜİK,(2023a)https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sera-Gazi-Emisyon-Istatistikleri-1990-2021- 49672 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• TÜİK, (2023b), Türkish greenhouse gas inventory 1990-2021, National Inventory Report for Submission Under The United Nations Framework Convention on Climate Change, https://enrji.gov. tr//Medis/Dizin/EVCED/tr/ÇevreVeİklim/İklimDeğişikliği/UlusalSeraGazıEmisyonEnvanteri/ Belgeler/Ek-1.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• TÜİK, (2023c), https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari- 2022-49685#:~:text=Türkiye%20nüfusu%2085%20milyon%20279.279%20bin%20553%20kişiye% 20ulaştı. sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• TÜİK, (2024a) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Aralık-2023-49432 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:18.10.2023.
• TÜİK, (2024b) https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Ulastirma-ve-Haberlesme-112 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:04.09.2024.
• TÜİK, (2024c) https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p_Dis-Ticaret-104 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:04.09.2024.
• UNEP (tarihsiz). https://.unep.org/explore-topics/sustainable-development-goals/why-do-sustainabledevelopment- goals-matter/goal-12 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:04.09.2024.
• United Nations (2021). The sustainable development goals report, https://unstats.un.org/sdgs/report/2021/ The-Sustainable-Development-Goals-Report-2021.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 04.09.2024.
• Vorisek, D., & Yu, S. (2020). Understanding the cost of achieving the sustainable developmet goals, Policy Research Working Paper, World Bank Group, 9146.
• Wadhwa, L.C. (2000). Sustainable transportation: the key to sustainable cities, WIT Transactions on Ecology and The Environment, 39.
• Wang, Y., Hayashi, Y., Chen, J. & Li, Q. (2014). Changing urban form and transport emissions: an empirical analysis of Beijing, China, Sustainability, 6, 4558-4579, doi:10.3390/su6074558. Worldbank (2023). Transport: overview, https://www.worldbank.org/en/topic/transport/overview#1 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi:04.09.2024
• WTO (2021).The carbon content of international trade, Trade and Climate Change, https://www.wto. org/english/news_e/news21_e/clim_03nov21-4_e.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 18.10.2023.
• Yalılı-Kılıç, M., Dönmez, T. & Adalı, S. (2021). Karayolu ulaşımında yakıt tüketimine bağlı karbon ayak izi değişimi: Çanakkale örneği, GÜFBED/GUSTIJ, 11(3), 943-955.
• Zhang, R., Fujimori, S., Dai, H. & Hnaoka, T. (2018). Contribution of the transport sector to climate change mitigation: insight from a global passenger transport model coupled with a computable general equilibrium model, Applied Energy, 211, 76-88.