TÜRKİYE’DEKİ GELİR DAĞILIMININ DİNAMİKLERİNİN ÜCRET GELİRİ ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 3, 911 - 936, 30.09.2025

Bekir Eren

Öz

Bu çalışmanın amacı, ücret gelirinden yola çıkarak Türkiye’de gelir dağılımını etkileyen faktörleri analiz etmektir. Ücret gelirini ilk kez öncü gösterge olarak kullanması, çeyrek bazlı veriyle uzun bir dönemi kapsaması, maliye politikası, krediler, enflasyon ve verimliliğin etkilerini birlikte ele alması bakımından çalışma akademik yazına katkı sağlamaktadır. Yöntem olarak, eşbütünleşme analizi, OLS ve hata düzeltme modeli kullanılarak, 2006Ç1-2024Ç2 döneminde, ücret gelirinin dinamikleri araştırılmıştır. Bulgular, enflasyonun, vergilerin ve kredilerin ücret gelirini ve gelir dağılımını negatif etkilediğini ima ederken, iş gücü verimliliğinin, cari transferlerin ve asgari ücretin ortalama gelire oranının pozitif etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Söz konusu etkiler kısa ve uzun dönemde de anlamlı çıkmaktadır. Ayrıca, 2021 yılı sonundan itibaren uygulanan alışılmadık ekonomi politikalarının ücret gelirini olumsuz etkilediği bulunmuştur. Ücret gelirinde ve gelir dağılımında iyileşmenin sağlanabilmesi için, fiyat istikrarının sağlanmasının, asgari ücretin gerekli yaşam standartlarını sağlayabilecek seviyede belirlenmesinin, vergilerin etkin kullanılmasının ve cari transferle dar gelirli grupların desteklenmesinin gerekli olduğu sonucuna varılmaktadır. Bunların yanında, ekonomi politikalarının belirlenmesinde, gelir dağılımı sonuçlarının dikkate alınması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ücret geliri , Verimlilik , Enflasyon , Maliye politikası , Hata düzeltme modeli.

Etik Beyan

Bu araştırmanın etik kurul onayı gerektiren bir kısmı bulunmamaktadır.

EVALUATION OF INCOME DISTRIBUTION DYNAMICS IN TÜRKİYE THROUGH WAGE INCOME

Öz

The aim of this study is to analyze the factors affecting income distribution in Türkiye based on wage income. The study contributes to academic literature by using wage income as a leading indicator for the first time, covering a long period with quarterly data, and addressing the effects of fiscal policy, loans, inflation, and productivity together. The dynamics of wage income were investigated in the 2006Q1-2024Q2 period using cointegration analysis, OLS, and error correction model. The findings imply that inflation, taxes, and loans negatively affect wage income and income distribution, while labor productivity, current transfers, and the ratio of minimum wage to average income have positive effects. These impacts are significant in the short and long term. In addition, it is found that the unconventional economic policies implemented since the end of 2021 negatively affected wage income. It is concluded that to achieve improvement in wage income and income distribution, it is necessary to ensure price stability, determine the minimum wage at a level that can provide the necessary living standards, use taxes effectively, and support low-income groups with current transfers. Moreover, it is important to consider the income distribution results in designing economic policies.

Anahtar Kelimeler

Wage income , Productivity , Inflation , Fiscal policy , Error correction model.

Etik Beyan

This research does not have a part that needs approval of the ethics committee

Kaynakça

• Akalin, G. (2021). Gelir ve servet vergileri Türkiye'de gelir dağılımını etkilemekte midir? Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 249-255. https://doi.org/10.18506/anemon.851634
• Akbulut, E. (2021). Türkiye’de enflasyon, faiz, vergiler ve gelir dağılımı ilişkisi: ampirik analiz. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 147-169.
• Aksoy, Ş. (2011). Kamu maliyesi. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Aliyev, P. & Hopoğlu, S. (2023). Gayrisafi yurtiçi hâsıla içerisinde ücret gelirlerinin hacmini belirleyen faktörler. Business, Economics and Management Research Journal, 6(2), 186-201. https://doi.org/10.58308/bemarej.1250919
• Altay, A. (2007). Küreselleşen yoksulluk olgusunun önlenmesinde mikrofinansman yaklaşımı. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(510), 57–67.
• Alvarez-Cuadrado, F., Long, N. V., & Poschke, M. (2018). Capital-labor substitution, structural change and the labor income share. Journal of Economic Dynamics & Control, 87, 206-231.
• Assa, J. (2012). Financialization and its consequences: The OECD experience. Finance Research, 1(1), 35-39.
• Azmat, G., Manning, A., & Reenen, J. V. (2011). Privatization and the decline of labour’s share: International evidence from network industries. Economica, XX, 1-23.
• Clemens, J., & Wither, M. (2014). The minimum wage and the great recession: Evidence of effects on the employment and income trajectories of low-skilled workers. National Bureau of Economic Research, No: w20724.
• Cobb, J. A., & Stevens, F. G. (2017). These unequal states: Corporate organization and income inequality in the United States. Administrative Science Quarterly, 62(2), 304-340.
• CTTU. (2024). Açlık ve Yoksulluk. Retrieved from https://www.turkis.org.tr/category/aclik-yoksulluk/ Accessed: 10.11. 2024
• Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, 59, 89-132.
• Dayar, H., & Akıncı, A. (2020). Kamu sosyal transfer harcamalarının kişisel gelir dağılımına etkisi. Maliye Dergisi, 179, 172-185.
• Decreuse, B., & Maarek, P. 2015. FDI and the labor share in developing countries: A theory and some evidences. Annals of Economics and Statistics, 119-120, 289-319.
• Destek, M. A., Okumuş, İ., & Manga, M. (2017), Türkiye’de finansal gelişim ve gelir dağılımı ilişkisi: Finansal kuznets eğrisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(2), 153-165.
• Dickey, D. A, & Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49, 1057-1072.
• Dinler, Z. (2006). İktisada giriş. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Dişbudak, C., & Süslü, B. (1970), The macroeconomic determinants of income distribution in Turkey. Ekonomik Yaklaşım, 18(65), 1-23.
• Doan, H. T. T., & Wan, G. (2017). Globalization and the labor share in national income. ADBI Working Paper: 639. Tokyo: Asian Development Bank Institute.
• Durak, S., & Akalin, G. (2022). Türkiye’de gelir dağılımının belirleyicileri. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 6(2), 69-86.
• Easterly, W., & Fischer, S. (2001). Inflation and the poor. Journal of Money, Credit and Banking, 33(2), 160–178. https://doi.org/10.2307/2673879
• Eicher, T. S., & Garcia-Penalosa, C. (2001). Inequality and growth: the dual role of human capital in development. Journal of Development Economics, 66(1), 173-197.
• Engbom, N. & Moser, C. (2021). Earnings inequality and the minimum wage: Evidence from Brazil. NBER Working Papers: 28831.
• Engle, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). Cointegration and error correction: representation, estimation and testing. Econometrica, 55, 251-276.
• Erdal, B., & Pınar, A. (2018). Enflasyon hedeflemesi rejiminde fisher etkisinin geçerliliği: Türkiye ‘den ampirik sonuçlar. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(3), 1-12.
• Galbraith, J. K. (2000). Created unequal: The crisis in American pay. Chicago: University of Chicago Press.
• Giovannoni, O. (2014). What do we know about the labor share and the profit share? Part II: empirical studies. The Levy Economics Institute Working Paper, No: 804.
• Gornemann, N., Kuester, K., & Nakajima, M. (2016). Doves for the rich, hawks for the poor? Distributional consequences of monetary policy. International Finance Discussion Papers: 1167.
• Guerriero, M., & Sen, K. (2012). What determines the share of labour in national income? A cross-country analysis. IZA Discussion Paper Series, 6643.
• Gülmez, A., & Altıntaş, N. (2015), Türkiye’de ticari açıklık ve enflasyonun gelir dağılımına etkisi: Ekonometrik bir analiz. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9): 31-44.
• Günel, T. (2019), Türkiye’de dolaylı ve dolaysız vergilerin gelir dağılımına etkisi: Ekonometrik bir uygulama. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(55), 277-287.
• Guscina, A. (2006). Effects of globalization on labor’s share in national income. IMF Working Paper, 06/294.
• Harrison, A. (2005). Has globalization eroded labor’s share? Some cross-country evidence. Unpublished. Munich Personal RePEc Archive. Retrieved from http://mpra.ub.uni-muenchen.de/39649/1/MPRA_paper_39649.pdf Accessed: 10.11.2024
• Heathcote, J., Perri, F., & Violante, G. L. (2010). Unequal we stand: An empirical analysis of economic inequality in the United States, 1967–2006. Review of Economic Dynamics, 13(1), 15-51.
• Heshmati, A. (2004). Inequalities and their measurement. IZA Discussion Paper, No:1219. Retrieved from https://docs.iza.org/dp1219.pdf Accessed: 13.9.2024
• Jaumotte, F., & Tytell, I. (2007). How has the globalization of labor affected the labor share in advanced countries? IMF Working Paper, 07/298.
• Jayadev, A. (2007). Capital account openness and the labor share of income. Cambridge Journal of Economics, 31(3), 423–443.
• Karluk, S. R. (2005). Cumhuriyetin ilanından günümüze türkiye ekonomisinde yapısal dönüşüm. 10. Baskı, İstanbul: Beta.
• Kaytancı, U. B. (2008). Ücret teorileri ve Türkiye imalat sanayiinde ücretlerin durumu üzerine uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kazgan, G. (2014). İktisadi düşünce veya politik iktisadın evrimi. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Koç, A., & Sarıca, D. (2016). Analysis on the relationship between the share of labour income and the level of union organization in selected OECD countries in the neoliberal era. Journal of Current Researches on Business and Economics, 6(2), 29-56.
• Kuş, B. (2013). Financialisation and income inequality in OECD nations: 1995-2007. The Economic and Social Review, 43(4), 477-495.
• Mutlugün, B. (2020). Türkiye’de gelir dağılımı ve sosyal adalet. İKAM Alan İzleme Raporları, Retrieved from https://ilke.org.tr/turkiyede-gelir-dagilimi-ve-sosyal-adalet Accessed: 20.11.2024
• Parasız, İ. (2006). İktisada giriş. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Prasch, R. E. (1996). In defense of the minimum wage. Journal of Economic Issues, 30(2), 391-397.
• Rodrik, D. (1997). Capital mobility and labor. Retrieved from https://drodrik.scholar.harvard.edu/sites/scholar.harvard.edu/files/dani-rodrik/files/capital-mobility_0.pdf Accessed 30.09.2024.
• Romer, C. D., & Romer, D. H. (1998). Monetary policy and the well-being of the poor. National Bureau of Economic Research, No: w6793.
• Şahin, H. (2007). Türkiye ekonomisi. Bursa: Ezgi Yayınları.
• Selim, R. Günçavdı, Ö., & Bayar, A. (2014). Türkiye’de bireysel gelir dağılımı eşitsizlikleri: fonksiyonel gelir kaynakları ve bölgesel eşitsizlikler. Turkish Business Association Report , No: TÜSİAD-T/2014-06/554: 18-104
• Şener, O. (2006). Kamu ekonomisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şenkal, A. (2005). Küreselleşme sürecinde sosyal politika. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Sileika, A., & Bekeryte, J. (2013). Theoretical issues of relationship between unemployment, poverty and crime in sustainable development. Journal of Security and Sustainability Issues, 2(3), 59-70.
• Slaughter, M. (1999). Globalization and wages: A tale of two perspectives. The World Economy, 22(5), 609-708.
• SSI. (2024). Statistics. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Aylik/42919466-593f-4600-937d-1f95c9e252e6 Accessed: 12.10. 2024
• Stiglitz, J. E. (2014). Eşitsizliğin bedeli (O. İşler, Çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stockhammer, E. (2013). Why have wage shares fallen? A panel analysis of the determinants of functional income distribution. Conditions of Work and Employment, No: 35, Geneva: International Labor Organization.
• Thalassinos, E., Uğurlu, E., & Muratoğlu, Y. (2012). Income Inequality and Inflation in the EU. European Research Studies, 15(1), 127.
• Topaloğlu, E. E., & Ege, İ. (2020). Kredi temerrüt swapları (cds) ile Borsa İstanbul 100 endeksi arasındaki ilişki: kısa ve uzun dönemli zaman serisi analizleri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1373-1393.
• Tunalı, H., & Özdemir, O. (2017). The effects of financialization process of the Turkish economy on the labor’s share. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 67(1), 57-116. https://doi.org/10.26560/iuifm.331644
• TURKSTAT. (2024). Gelir dağılımı istatistikleri, Gini katsayısı, P80/P20 ve P90/P10 oranları. Retrieved from https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=gelir-yasam-tuketim-ve-yoksulluk-107&dil=1 Accessed: 10.10. 2024
• Tüsün, G. M. (2021). Maliye politikasının gelir dağılımına etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Retrieved from https://acikerisim.nku.edu.tr/items/1d08e5be-0106-429d-87f6-c33db8b2bb0c Accessed: 18.10. 2024
• Ulusoy, A., Karakurt, B., & Akbulut, E. (2015). Eğitim harcamalarının gelir dağılımına etkisi: Türkiye’de yükseköğretimin gelir eşitsizliğini giderici işlevi. Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(2), 45-75.
• UNECE. (2024). Labour share of GDP. Retrieved from https://w3.unece.org/SDG/en/Indicator?id=30 Accessed: 15.10. 2024
• Uzar, U., & Eyüboğlu, K. (2019). Can tourism be a key sector in reducing income inequality? an empirical investigation for Turkey. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 24(8), 822-838.
• Uzunhasanoğlu, Z. D. (2007). Türkiye'de uygulanan ekonomik ve mali politikaların gelir dağılımına etkisi 1980-2005. Ankara: Maliye Hesap Uzmanlığı Vakfı Yayınları.
• Volscho, T. W. (2005). Minimum wages and income inequality in the American States, 1960-2000. Research in Social Stratification and Mobility, 23, 343-368.
• Wimer, C., Parolin, Z., Fenton, A., Fox, L., & Jencks, C. (2020). The direct effect of taxes and transfers on changes in the US income distribution, 1967-2015. Demography, 57(5), 1833-1851.
• World Bank. (2002). Globalization, growth, and poverty: building an inclusive world economy. WB Policy Research Report, No: 23591.
• World Bank. (2024). Poverty, prosperity, and planet report 2024. Retrieved from https://www.worldbank.org/en/publication/poverty-prosperity-and-planet Accessed: 16.3.2025
• Yardımcıoğlu, F. (2012). Eğitim harcamaları, ekonomik büyüme ve gelir dağılımı ilişkisi (Doktora tezi). Retrieved from https://acikerisim.sakarya.edu.tr/handle/20.500.12619/77431?show=full Accessed: 10.8.2024