Spatıal Readıngs Of Tradıtıonal Houses Specıfıc To User Requırements

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 83 - 103, 30.04.2021

İrem Bekar , Selver Koç Altuntaş

Öz

The living spaces formed in the historical process create the architectural character by reaching diversity with human and environmental factors. Traditional houses, one of the most important examples of historical, cultural and structural heritage, are also affected by these factors and and completed its formation in line with various needs until today. At this point, user requirements; it reflects on the space in the residence and shapes the space. Within the scope of this study, which examines the effect of user needs on traditional housing formation, traditional houses of various regions in Turkey were discussed. Through the planning of these residences, spatial types and functional setups depending on user needs are read. The study consists of 3 stages. In the first stage, the conceptual infrastructure has been created. In the second stage, the visual and plans of 9 houses, which reflect the traditional housing typology of that region, were obtained from the literature. In the third and last stage of the study; The plan schemes of the selected 9 residences are created by the user needs; It has been examined over its units that differ on physical and psychosocial needs. In this direction, it is seen that the needs of the users are effective in the formation of the house, thus creating differences in the variety of space and usage and their organization.

Anahtar Kelimeler

User Needs, Physical Needs, Psychosocial Needs, Traditional Housing

Kullanıcı Gereksinmeleri Özelinde Geleneksel Konutların Mekânsal Okumaları

Öz

Tarihsel süreç içerisinde oluşan yaşam alanları, insan ve çevre faktörleriyle çeşitliliğe ulaşarak mimari karakteri oluşturmaktadır. Tarihi, kültürel ve yapısal mirasın en önemli örneklerinden biri olan geleneksel konutlar da bu faktörlerden etkilenerek kendi kimliklerini meydana getirmiş ve günümüze kadar çeşitli gereksinmeler doğrultusunda oluşumlarını tamamlamıştır. Bu noktada, kullanıcı gereksinmeleri; konuttaki mekâna yansımakta ve mekânı biçimlendirmektedir.
Kullanıcı gereksinmelerinin geleneksel konut biçimlenmesindeki etkisinin incelendiği bu çalışma kapsamında, Türkiye’de bulunan çeşitli bölgelere ait geleneksel konutlar ele alınmıştır. Bu konutların plan kurgusu üzerinden; kullanıcı gereksinmelerine bağlı mekân türleri ve işlevsel kurgular okunmuştur. Çalışma, 3 aşamadan meydana gelmektedir. İlk aşamada kavramsal altyapı oluşturulmuştur. İkinci aşamada, o bölgenin geleneksel konut tipolojisini yansıtan, literatürden elde edilen 9 konutun görsel ve planların temini sağlanmıştır. Çalışmanın üçüncü ve son aşamasında ise; seçilen 9 konuta ait plan şemaları kullanıcı gereksinmelerinin meydana getirdiği; fiziksel ve psikososyal gereksinmeler üzerinden farklılaşan birimler üzerinden incelenmiştir. Bu doğrultuda, kullanıcı gereksinmelerinin konut biçimlenmesinde etkili olduğu, bu sayede mekân ve kullanım çeşitliliği ile bunların örgütlenmesinde farklılıklar yarattığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kullanıcı Gereksinmeleri, Fiziksel Gereksinme, Psikososyal Gereksinme, Geleneksel Konut.

Kaynakça

• Akkoyunlu, Z. (1988). Geleneksel Urfa Evlerinin Mimari Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversi¬tesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Alga, R. (2005). Yaşam Döngüsüne Bağlı Olarak Konut Tasarımını Etkileyen Faktörler. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Almhafdy, A., Ibrahim, N., Ahmad, S. S., ve Yahya, J. (2013). “Courtyard Design Variants And Microclimate Perfor¬mance”. Procedia-Social And Behavioral Sciences, Elsevier, 101, s. 170-180.
• Altman, I. ve Chemers, M.M. (1980). Culture and Environment. Cambridge: Cambridge University Pres.
• Aras, R., Yıldırım, K. ve Utar, M. (2003). “Sosyo-Kültürel Değişimin Geleneksel Urfa Evlerinde Mekân Organizasyo¬nuna Etkisi”. G.Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 16 (4).
• Arcan, E. ve Evci, F. (1987). Mimari Tasarıma Yaklaşım 1: Bina Bilgisi Çalışmaları. İstanbul: Yıldız Teknik Üni¬versitesi, Mimarlık Fakültesi.
• Atasoy, A. (1973). Değişen İhtiyaçlar Karşısında Konut Tasarlamasının Mevcut Konutların Değerlendirilmesi Yolu İle Geliştirilmesi. İstanbul İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi.
• Ateş, M., (1988). Toplu Konutlarda Esneklik Amaçlı Yaklaşımlar Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Baran, M ve Yılmaz, A. (2010). “Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Avlu ve Su Öğesi”. Diyarbakır’da Doğal Hayat, Su, İklim, Enerji ve Maden, Cilt III, s. 190-198.
• Bayazıt, N. (1982). Planlamaya ve Tasarlamaya Katılma. İstanbul: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi.
• Bektaş, C. (1996). Türk Evi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bölükbaşı Ertürk, E. (2010). “Safranbolu’da Su Mimarisi: Havuzlu Oda/Sofa-Havuzlu Selamlık Köşkü”. Erdem, 56, s. 27-58.
• Çelimli, M. A. (2016). Divriği Kent Dokusundaki Geleneksel Konut Mimarisinin İncelenmesi ve Örnek Sokak Sağlıklaştırması Üzerine Bir Değerlendirme. Kayseri: Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Dalkılıç, N. ve Bekleyen, A. (2011). “Geçmişin Günümüze Yansıyan Fiziksel İzleri: Geleneksel Diyarbakır Evle¬ri”. Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi, s. 417-462.
• Eldem, S. H. (1986). Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Erkman, U. (1982). Mimari İçin Bir Veri Üretim Yöntemi Olarak Çevre Analizi. İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi. Ersoy, Z. (2010). “Mimari Tasarımda Kullanıcı Odaklı Süreçler”. Mimarlık, 351, s. 68-72.
• Faiz Büyükçam, S. ve Zorlu, T. (2018). “Güneydoğu Anadolu Bölgesi Geleneksel Konutlarında Mahremiyet”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 8(2), s. 422-436.
• Gök, Y. ve Kayserili, A. (2013). “Geleneksel Erzurum Evlerinin Kültürel Coğrafya Perspektifinden İncelenmesi”. Eastern Geographical Review, 18(30).
• Gül, B. (1993). Kullanıcı Çevre Uyum Probleminin Tasarım Süresinde Çözümlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstan¬bul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Güler, K. (2013). Doğu Karadeniz Kırsal Mimarisinden Bir Örnek: Rize-Fındıklı Aydınoğlu Evi. VIII. Uluslararası Sinan Sempozyumu, 25-26.
• Halaç, H. H. (2019). “Türk Konutunda Mahremiyet İçin Düzenlemeler”. The Journal of Social Sciences, 38(38), s. 50-72.
• Kahya, Y., ve Güler, K. (2015). “Fındıklı Aydınoğlu Evi ve Yöresel Yapı Terminolojisi”. Ukhad, 1.
• Koç, S. (2019). Geleneksel Konutların İç Mekân Kurgusunu Yerel Kimlik Unsurları İle Okumak: İslamköy Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Konak, D. (2016). Diyarbakır Sur İçindeki Ev Yapısı, Cahit Sıtkı Tarancı Evi. Cultural Landscape Rebulding After Decay International Conference, 17-18 December, İstanbul.
• Kutlu, İ. ve Soyluk, A. (2021). “Artuklu Dönemi Mimarisinin Anadolu Cami Tipolojisindeki Etkilerinin İncelenmesi”. Socıal Scıence Development Journal, 6(24), s. 22-43.
• Kürkçüoğlu, A. C. (2009). “Serdab”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 36, s. 550-551.
• Lawrence, J.R. (1987). Housing, Dwellings and Homes, Design Theory Research and Practise. Chichester: John Wiley and Sons.
• Moslow, A. H. (1964). The theory of the hierarchy of needs, in The Problems of Personality and Motivation in American Psychology. Eds. Reykowski, J., Pwn,Warsaw, Poland, pp. 105-136.
• Özyalvaç, P. Ş. (2015). İstanbul Konut Mimarisinde Lüks ve Konfor (18.Yüzyıl). Doktora Tezi, İstanbul: Yıldız Tek¬nik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Payaslı Oğuz, G, Halifeoğlu, F. (2017). “Geleneksel Diyarbakır Evlerinde Yapım Tekniği ve Malzemede Koruma Sorunları”. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 8(2), s. 345-358.
• Rapoport, A. (1980). “Cross- Cultural Aspects of Environmental Design”. I. Altman, A. Rapoport, J. F. Wohlwill (Der.). Human Behaviour and Environment: Environment and Culture, Vol. 4, New York: Plenum Press.