An Example of the Connection Between Imperialist Politics and Orientalist Studies: British Orientalism

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 55 - 77, 16.07.2025

Mübarek İpek

https://doi.org/10.63046/ijms.1681142

Öz

The British Empire pursued imperialist and colonialist policies in the Middle East, America, Asia, Australia and Africa for many years. Political, military, religious, commercial and scientific organisations were tasked with maintaining the dominance of the Empire and British Crown on these continents. An overarching goal of these organisations was to protect, develop and glorify the imperialist policies of their states in these regions. Institutions often acted collaboratively in pursuit of this goal, at times undertaking initiatives in support of each other. In this context, orientalists were sent by these organisations to Asia, the Balkans and the Middle East to conduct research. Orientalists carried out studies on the history, archaeology, geology, botany and geography of the regions they visited. Under the pretext of science(!), they also served the political and military interests of their countries. This article analyses the contribution of British imperialist policy to orientalist institutions and studies and the ways in which British orientalists supported their country’s imperialist policy through their research.

Anahtar Kelimeler

Imperialism , Orientalism , British Empire , Middle East , Far East

Etik Beyan

This study does not require ethics committee approval.

Emperyalist Politika ve Oryantalist Çalışmalar Arasındaki Bağlantıya Dair Bir Örnek: İngiliz Oryantalizmi

Öz

Britanya İmparatorluğu, emperyalist ve sömürgeci politikalarını Orta Doğu, Amerika, Asya, Avustralya ve Afrika kıtalarında uzun yıllar boyunca sürdürmüştür. İmparatorluğun ve İngiliz kraliyet tacının bu kıtalardaki egemenliğini sürdürmesi amacıyla, siyasi, askeri, dini, ticari ve bilimsel kurumlara bağlı kişiler yoğun bir mücadele vermiştir. Bu kurumların temel hedefi, devletlerinin emperyalist politikalarını diğer devletlere karşı korumak, geliştirmek ve yüceltmek olmuştur. Kurumlar bu amaç doğrultusunda birlikte hareket etmiş, zaman zaman da birbirlerini destekleyen girişimlerde bulunmuşlardır. Söz konusu kurumlar, görevlendirdikleri oryantalistleri Asya, Balkanlar ve Orta Doğu’ya araştırma yapmak üzere göndermiştir. Doğu bilimcileri, gittikleri bölgelerin tarihi, arkeolojisi, jeolojisi, botaniği ve coğrafyası üzerine çalışmalar gerçekleştirmiştir. Oryantalistler, bilim şemsiyesi altında(!) ülkelerinin siyasi ve askeri çıkarlarına hizmet etmişlerdir. Bu çalışmada, İngiliz emperyalist politikasının oryantalist kurumlara ve çalışmalara nasıl bir katkı sağladığı ile İngiliz oryantalistlerin araştırmalarıyla ülkelerinin emperyalist siyasetine hangi açılardan destek verdikleri konusu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emperyalizm , Oryantalizm , Britanya İmparatorluğu , Orta Doğu , Uzak Doğu

Etik Beyan

Bu çalışma, etik kurul izni gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Alam, A. M. (1977). Imperialism and Science. Social Scientist, 6(5), 3–15. http://www.jstor.org/stable/3520085?origin=JSTOR-pdf.
• Albasan, I. (2019). Rönesans Dönemi Sonrası Seyyahların Arkeolojiye ve Müzeciliğe Katkıları. Arşiv Dünyası, 6 (2), 165–178.
• Arberry, J. A. (1943). British Orientalists. Adprint Limited.
• Avcı, R. ( 2018). Alman Oryantalizm: Carl Hiınrich Becker Ve Martin Hartmann Örneğinde Osmanlı Toplum ve Siyaset Söylemi (Thesis No. 504703) [Doctoral dissertation, Mardin Artuklu University]. Council of Higher Education Thesis Center.
• Baigent, E. (2014). Founders of the Royal Geographical Society of London. https://doi.org/10.1093/ref:odnb/95334. Bird, H. W. S. (1956). And Unto Smyrna: The Story of a Church in Asia Minor. James Clarke and Co.
• Brantlinger, P. (1988). Rule of Darkness: British Literature and Imperialism, 1830–1914. Cornell University Press.
• Brantlinger, P. (2009). Victorian Literature and Postcolonial Studies. Edinburgh University Press.
• Bulman, J. W. (2015). Anglican Enlightenment Orientalism, Religion and Politics in England and its Empire, 1648–1715. Cambridge Press.
• Bulut, Y. (2003). Hindistan’da İngiliz Sömürgeciliği, Oryantalizm ve Wiliıam Jones. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(6), 71–106.
• Burian, O. (1992). Türk Görüntüsünün Rönesans Dönemi İngiliz Edebiyatına Yansımaları. (Çev. Çiğdem İpek). Türk Tarih Kurumu Belleten Dergisi, 216, 567-590.
• Büyüktaş, K. C. (2019). İngiliz Doğu Hindistan Şirketinin Kuruluş Aşamasında İngilizlerin Hindistan’a Yerleşme Çabaları. Mavi Atlas Dergisi, 7(2), 275–293.
• Buzpınar, Ş. T. (2003). Suriye ve Filistin’de Avrupa Nüfuz Mücadelesinde Yeni Bir Unsur: İngiliz Misyonerleri (19. Yüzyıl). İslam Araştırmaları Dergisi, 10, 107–120.
• Curtis, M. (2009). Orientalism and Islam, Europen Thinkers on Oriental Despotizm in The Middle East and India. Cambridge Universty Press.
• Crone, R. G. (1955). The Library of the Royal Geographical Society. The Geographical Journal. 121, 27–45. https://doi.org/10.2307/1791804.
• Çatalbaş, R. (2011). Anglikan (İngiliz) Kilisesi Misyonerliği ve Osmanlı-İngiliz İlişkilerine Etkileri. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 25, 167–180.
• Çatalbaş, R. (2012). Anglikan (İngiliz) Misyoner Teşkilatlar. Journal of Faculty of Theology of Bozok Universitiy, 2(2), 121–142.
• Derin, S. (2017). İngiliz Oryantalizmi ve Tasavvuf. (2. Baskı). Küre Yayınları.
• Erçin, A. (2017). İngiliz Doğu Hindistan Kumpanyası ve Kumpanyanın Ticari Faaliyetleri (1600–1858). Bartın Üniversitesi Çeşme-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları, 4(2), 111–133.
• Fort William College, Category: Education. https://en.banglapedia.org/index.php/Fort_William_College.
• Franklin, J. M. (2011). Orientalist Jones” Sir William Jones, Poet, Lawyer, and Linguist, 1746–1794. Oxford University Press.
• Frantzman, J. & Kark, R. (2018). General Gordon, The Palestine Exploration Fund And The Origins Of ‘Gordon’s Calvary’ in The Holy Land. Palestine Exploration Quarterly, 140(2), 119–135.
• Günarslan, H. (2020). Avrupalıların Doğu Ticareti Mücadelesi: İngiliz Doğu Hindistan Şirketi´nin Kurulması. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. XLIV, 101–126.
• Greene, K. A. (2000). Britain’s Imperial Administrators, 1858–1966. Macmillan Press Ltd.
• Headrick, R. D. (1988). The Tentacles of Progress” Technology Transfer in The Age of Imperialism, 1850–1940. Oxford University Press.
• Headrick, R. D. (2010). Power Over Peoples”, Technology, Environments, and Western Imperialism, 1400 to The Present. Princeton University Press.
• Henderson, P. (1956). The Life of Laurence. Oliphant.
• History of PEF. https://www.pef.org.uk/about/history/.
• Howard, J. (1789). An Account of the Principal Lazarettos in Europe. Printed by W. Eyres and sold by T. Cadell.
• Huneidi, S. (1998). Was Balfour Policy Reversible? The Colonial Office and Palestine, 1921–23. Journal of Palestine Studies, 27 (2), 24–42.
• Işık, M. (2020). Oryantalizm ve Batı’nın Doğu Algısı, Ağrı İslami İlimler Dergisi, 7, 135–157.
• Kahraman, M. (2001). Sir William Jones (1746–I794). İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C.23, 582–583.
• Kent, M. (1996). The Great Powers and the End of The Ottoman Empire. (Ed. Maria Kent). Frank Cass & Co. Ltd.
• Kopf, D. (1969). British Orientalism and Bengal Renaissance. Firma K.L. Mukhopadhyay.
• Laidlaw, C. (2010). The British in The Levant, Trade and Perceptions of The Ottoman Empire in The Eighteenth Century. Tauris Academic Studies.
• Lake, A. (2015). The First Protestans in The Arap World: The Contribution to Christian Mission of The English Aleppo Chaplains (1597-1782). Melbourne School of Theology.
• Lake, W. W. (2000). The British Empire : The End of Colonialism. Lucent Books
• Long, C. A.(2014). Reading Arabia : British Orientalism in The Age of Mass Publication, 1880–1930. Syracuse University Press.
• Luraghi, R. (2000). Sömürgecilik Tarihi. (Çev. Halim İnal). E Yayınları.
• Macfie, L. A. (2002). Orientalism. Pearson Education Limited.
• MacKenzie, M. J. (2009). Museums And Empire”, Natural History, Human Cultures and Colonial İdentities. Manchester Unıversity Press.
• MacLeod, M. R. (1975). Scientific Advice for British India: Imperial Perceptions and Administrative Goals, 1898-1923. Modern Asian Studies, 9(3), 36–54. https://www.jstor.org/stable/311727.
• Mahmoud, S. (2016). Nationalization and Personalization of the Egyptian Antiquities: Henry Salt a British General Consul in Egypt 1816 to 1827.International Journal of Culture and History, 3(2), 223–246. https://doi.org/10.5296/ijch.v3i2.7357.
• Metin, İ. (2022). Fransız Oryantalizminde Hz. Muhammed İmajı. Kitap Dünyası Yayınları.
• Nash, G. (2016). From Empire to Orien: Travellers to the Middle East 1830–1926. (2. Edition.). I.B.Tauris & Co. Ltd.
• Öğünç, B. (2018). Sources Of Orientalism: Tracing Ottoman Empire in British Mind. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 44, 245–257.
• Özcan, A. (2000). İngiliz Doğu Hindistan Şirketi. İslam Ansiklopedisi. TDV, C.22, 422–423.
• Özcan, C. S. (2012). İngiliz Sömürgeciliğinin Kuruluşu, Teorisi ve Uygulaması: Kuzey Amerika Deneyimi (1584–1631). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Özçelik, F. & Öztürk, M. (2021). İngiltere’nin Mısır’ı İşgali ve “Taçsız Hükümdar” Lord Cromer’in Mısır İdaresi (Eylül 1883–Mart 1907). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 477–494.
• Özden, G. S. (2021). Bir İngiliz Oryantalistin Portresi: Edward William Lane (1801-1876).Tarih Dergisi - Turkish Journal of History, 73, 149–172.
• Palin, M. (2012). About the Society: The Home of Geography. Printed Route.
• Palladino, P., Worboys, M. (1993). Science and Imperialism. Isis, 84(1), 97–121. https://www.jstor.org/stable/235555.
• PEF. (1865). About the Palestine Exploration Fund, Palestine Exploration Quarterly. 1, https://www.pef.org.uk/publications/palestine-exploration-quarterly/.
• Pehlivan, İ. (2016). Rus Oryantalist Faaliyetleri ve Osmanlı İmparatorluğu. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 91–106.
• Polat, B. & Ayaz, R. (2017). İngiliz Misyonerlik Faaliyetlerinin Osmanlı Devleti’nin Yıkılış Sürecine Etkileri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 61, 1–45.
• Pyenson, L. (1989). Empire of Reason Exact Sciences in Indonesia 1840–1940. Printed by E.J. Brill.
• Rawlinson, G., H. (1922). The Embassy of William Harborne to Constantinople, 1583-8. Transactions of the Royal Historical Society. 5, 63–85. https://doi.org/10.2307/3678456.
• Rızvi, A. A. S. (2001). Kalküta. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. C.24. 266.
• Robins, N. (2012). The Corporation That Changed The World How The East India Company Shaped The Modern Multinational. 2.Edition. Pluto Press.
• Rocher, R. & Rocher, L. (2012). The Making of Western Indology Henry Thomas Colebrooke and the East India Company. Routledge Press.
• Said, W., E., (1998). Oryantalizm (Doğubilim) Sömürgeciliğin Keşif Kolu. (Çev., Nezih Üzel). 4. Baskı. İrfan Yayın Evi.
• Schwab, R. (1984). The Oriental Renaissance, Europe’s Rediscovery of India and the East 1680–1880. Translate by Gene patterson-Back and Victor Reinking. Columbia University Press.
• Schofer, E. (2003). The Global Institutionalization of Geological Science, 1800 to 1990. American Sociological Review, 68(5), 736–751. https://doi.org/10.2307/1519760.
• Searight, S. (1979). The British in The Middle East. East West Publication.
• Sezer, A. (199). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e; Misyonerlerin Türkiye’deki Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 16, 169–183.
• Shan, T. & Haitao, J. (2021). British Colonial Expansion Through The Indian Diaspora: The Pattern of Indian Overseas Migration. Cappadocia Journal of Area Studies, 2(1), 56–81.
• Spivak, C. G. (1998). Three Women’s Texts and a Critique of Imperialism. The University of Chicago Press.
• Şenel, Ş. & Sleman, R. (2019). Sudan’da İngiliz İşgali ve Gazi Ahmet Muhtar Paşa’nın Layihaları. Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 1(1), 72–86.
• Tamur, D. E. (2006). Karşılaştırmalı Bir Perspektiften 19. Yüzyılda Çin ve Osmanlı İmparatorluğu’nda Protestan Misyoner Faaliyetleri. ÇTTAD, 12, 3–20.
• Turner, L. R. (1948). Oriental and African Studies in Great Britain. The Journal of Higher Education, 19(6), 285–306. https://doi.org/10.2307/1976318.
• Tolman, B. A. (2016). Geologists and The British Raj, 1870–1910, Utah State University, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Wood, C. A. (1964). A History of Levant Company . Second Printed by Frank Cass and Co Ltd.
• Yalçınkaya, A. M. (1998). Sir Robert Liston’un İstanbul Büyükelçiliği (1794–1795) ve Osmanlı Devleti Hakkındaki Görüşleri. Osmanlı Araştırmalar Dergisi, 18(18), 187–216.
• Yüce, S. (2015). Britanya’nın Ortadoğu politikası ve Gertrude Bell [Unpublished masters’ thesis]. Karabük University.
• Yurdakul, Ö. N. (2020). İngiltere Ortadoğu’ya Nasıl Girdi?. 4. Baskı. Kronik Yayınları.