OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ İŞLEMELERİNDE KORDONLA YAPILAN KENAR SÜSLEMELERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 4, 33 - 43, 30.04.2018

Mine CAN

Öz

Geçmişi Orta Asya’ya kadar uzanan
Türk işleme sanatı Osmanlı İmparatorluğu döneminde en parlak devrini yaşamış ve
bir saray sanatı olarak zirve noktasına kadar ulaşmıştır. Bu dönemde işleme;
saray ve saray dışı olmak üzere iki ana çevrede üretilmiştir. Saray
atölyelerinde ustalar tarafından, saray dışında ise çarşı ve evlerde üstün
nitelikte işlemeler yapılmıştır. İşlemenin bir bakıma merkezi görevini
üstlenmiş olan saray atölyelerinde İmparatorluğun dört bir yanından gelen
zanaatkârlar dönemin zevk ve anlayışına göre işlemeler yapmıştır. Bugün müze ya
da özel koleksiyonlarda yer alan bu eserler nitelik ve kalite bakımından
dönemin ihtişamına tanıklık eder niteliktedir. Ancak Türk işlemelerinin yapılan
araştırmalarda çoğunlukla teknik, renk, desen ve
kompozisyon özellikleri bakımından incelendiği, kenar süsleme tekniklerinin ise detaylı bir biçimde ele alınmadığı
düşünülmektedir. Üstelik kordonla yapılan kenar
süslemelerinin farklı gruplandırmalar altında yer alması kavram kargaşası
yarattığı için konuya açıklık getirmesi adına çalışma önem arz etmektedir.

Bu çalışma
tarama modeline dayalı betimsel bir araştırmadır. Çalışmada Osmanlı
İmparatorluğu dönemi işleme örneklerinde kordonla yapılan kenar süslemeleri, kullanılan
süsleme özellikleri ve uygulama tekniği açısından dört grup altında
sınıflandırılmıştır. Çalışmaya kaynak oluşturan eserler çeşitli müze ve antikacıların
koleksiyonlarında yer alan orijinal niteliklere sahip ürünlerdir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, el sanatları

Kaynakça

• Barışta, H. Ö. (1984). Cumhuriyet Dönemi Türk Halk İşlemeciliği Desen ve Terminolojisinden Örnekler. Ankara: Gazi Üniversitesi Basın-Yayın Yüksek Okulu Basımevi.
• Barışta, H. Ö. (1995). Türk İşleme Sanatı Tarihi. (2. Baskı). Ankara: G.Ü. İletişim Fakültesi Basımevi. Gazi Üniversitesi Mesleki Yaygın Eğitim Fakültesi Yayın No:1.
• Görünür, L. ve Ögel, S. (2006). Osmanlı kaftanları ile entarilerinin farkları ve kullanılışları. itüdergisi/b sosyal bilimler, 1(3), 59-68. 11 Mart 2018 tarihinde http://www.itudergi.itu.edu.tr/ veritabanından alınmıştır.
• Oyman N. R. (2008). Burdur Müzesindeki Yöresel Kadın Giysileri, Süsleme ve İşlemeleri. Ankara, 38. ICANAS - Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. 1 (1), 989-1010. 22 Mart 2018 tarihinde http://www.academia.edu/ veritabanından alınmıştır.
• Koç, F. ve Koca, E. (2009). Geleneksel Giysi Tarzlarının Değişimi ve Türk Modasının Oluşumunda İstanbul. 14 Mart 2018 tarihinde https://www.researchgate.net/ veritabanından alınmıştır.
• Koç, F. ve Koca, E. (2016). Türk Halk Giyiminde Kullanılan Süslemelere Tipolojik Bir Yaklaşım. İdil Dergisi, 19 (5), 237-262. 22 Mart 2018 tarihinde http://www.idildergisi.com/ veritabanından alınmıştır.
• Koçu, E. (1969).Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Sümerbank Yayınları.
• Köklü H. (2002). El İşlemeleri. İstanbul: YA-PA Yayın Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş.
• Yaman, B. (2008). Osmanlı Saray Sanatkarları – 18. Yüzyılda Ehl-i Hıref. İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yetim, F. (2017). Beypazarı Yöresi Geleneksel Kadın Giyiminde İşlemeli Çevre Hırka Örnekleri. İdil Dergisi, 29 (6), 401-422. 14 Mart 2018 tarihinde http://www.idildergisi.com/ veritabanından alınmıştır.
• Soysaldı, A. (2008). Eski Erzurum Evlerinde Sergilenen Yöreye Ait Etnoğrafik Eserler Koleksiyonu. Ankara, 38. ICANAS - Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. 1 (1), 1233-1252. 22 Mart 2018 tarihinde http://www.academia.edu/ veritabanından alınmıştır.