ORHAN PAMUK’UN KIRMIZI SAÇLI KADIN ADLI ESERİNDE BABA/OĞUL İKİLEMİ, YASA VE KİMLİK KARMAŞASI

Yıl 2020, Sayı: 4, 204 - 217, 30.12.2020

Esra Başak Aydınalp

Öz

Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın adlı eseri iki ana söylenden- Rüstem ve Sührap ile Kral Oedipus”- yola çıkar. Orhan Pamuk’un bu metni iç içe geçmiş üç anlatı içerir. Bu anlatılardan biri Kral Oedipus, diğeri Rüstem ile Sürhap bir diğeri de 1980’li yılların Türkiye’sinde geçen Kırmızı Saçlı Kadın’dır. Bu anlatı modern/geleneksel, batı/doğu, birey/toplum dinamiklerinden yola çıkılarak düzenlenmiştir. Orhan Pamuk Kırmızı Saçlı Kadın adlı eserinde sadece babayı oğulla değil, doğuyu batıyla, bireyi toplumla, özneyi nesneyle, kadını erkekle, efsaneyi gerçekle, geleneği modernle karşı karşıya getirir. Her ne kadar kitabın adı “Kırmızı Saçlı Kadın” olsa da kitap bu kadının kimliği etrafında örülü üç ayrı erkek karakter (Akın, Cem ve Enver) üzerinden oluşturulur. Babalar ve oğullarından. Bu iki söylenin de içerdiği gibi baba figürünün aynı zamanda kültürel formların ve yasanın adlarının bireyin özgürlüğü, varoluşu ve hatta temsili üzerindeki etkilerini sorgular. Baba katli ile gerçekleşen yabancılaşma ve özdeşleşme duygusuna ve yasanın ihlaline öte taraftan oğul katli ile vücut bulan yasanın toplumsal konumlanışı eşlik eder.
Araştırmacı bu eserde Pamuk’un ailenin ve babanın toplumsal düzende edindiği rolü hem bireysel varoluş hem toplumsal kabul olanakları çerçevesinde yine Batı ve Doğu’nun birleştiği bir mekânda gözler önüne serişini analiz edecektir. Bu olaylar zinciri hiç şaşılmayacak şekilde efsaneyi yaşama, doğuyu batıya, bireyi topluma, moderni geleneğe, geçmiş geleceğe, belleği ana, benliği kimliğe dönüştüren bir mecrada vuku bulur. İkili karşıtlıklar, bir ara yolda yani kimlik edinme sürecinin labirentleri olarak işlerlik kazanır ve kurgu çok sesli bir anlatının çok değişken motifleri üzerine inşa edilir. Anlatı tüm soruları sormakla kalmaz, olası tüm cevaplara da yeni karşılıklar üretir

Anahtar Kelimeler

Orhan Pamuk, Lacan, Oedipus Kompleksi, Kimlik Karmaşası, Yasa

Kaynakça

• Alfandary, I. (2016) Lacan-Derrida, L’écriture entre psychanalyse et déconstruction. Paris: Herman.
• Bowie, M. (2007) Lacan, Ankara: Dost Yayınevi Eagleton, T. (2011) Edebiyat Kuramı, Ayrıntı Yayınları
• Erhat, Azra, (2007), Mitoloji Sözlüğü, 15. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi
• Homer, S. (2013) Jacques Lacan, (çev. Abdurrahman Aydın) Ankara: Phonenix. Lacan, J. (1966) Ecrits, Paris: Editions du Seuil
• Lacan, J. (2013) Fallusun Anlamı, (çev. Saffet Murat Tura), İstanbul: Altıkırkbeş yay.
• Lacan, J. (2014) Baba-nın-Adları, (çev. Murat Erşen), İstanbul: Monokl yay.
• Pamuk, O (1998) Benim Adım Kırmızı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Pamuk, O (2019) Kırmızı Saçlı Kadın, 12. Baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Pamuk, O. (1990) Kara Kitap, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Pamuk, O. (2002) Kar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Pamuk, O. (2007) Babamın Bavulu, İletişim Yayınları Pamuk, O. (2011) Saf ve Düşünceli Romancı, İletişim Yayınları Rigel, N. Batuş, G., Yücedoğan, G. & Çoban, B. (2005) 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar, Kadife Karanlık, McLuhan • Foucault • Chomsky • Baudrillard Postman • Lacan • Zizek, İstanbul: Su yayınevi
• Salman, S. (2018) Psikanalitik Yaklaşım Açısından Baba-Oğul İlişkisi: Gişe Memuru ve Beş Vakit Filmleri, Sinefilozofi Dergisi, Vol/Cilt: 3, No/Sayı: 5, pp. 145-159
• Tura, S.M. (2012) Freud’dan Lacan’a Psikanaliz, 5. Baskı, İstanbul, Kanat Yay