KA‘B B. ZÜHEYR’İN “KASİDE-İ BÜRDE”SİNE ABDÎ'NİN YAZDIĞI MANZUM ŞERHİN NİTELİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 4, 146 - 163, 30.12.2020

Elife Ateş

Öz

Klasik Türk Edebiyatı’nda tercüme ve şerh türü eserlere baktığımızda “tercüme” ve “şerh” kelimelerinin zaman zaman birbirlerinin yerine kullanıldıklarını görmekteyiz. Bazı eserlerin başlığında “tercüme” ibaresi geçse de muhtevaya bakıldığında şerh özellikleri görülmektedir. Buna örnek teşkil edebilecek eserlerden biri de Abdülbâkî b. Ahmed Abdî’nin (ö. 1765’ten sonra), Ka‘b b. Züheyr’in, “Kaside-i Bürde”sine yaptığı, “Manzum Terceme-i Banet Suad” başlığını taşıyan fakat aslında bir muhtasar şerh olan eseridir. Eserin şerhe hazırlık niteliği taşıyan girizgâh bölümünde de esere dair, ağırlıklı olarak “şerh, ayan, beyan…” gibi şerhle alakalı ibarelerin kullanıldığı, bunun yanında birkaç kez de “terceme” lafzının kullanıldığı görülmektedir. Eserin muhtevası ve beyitler incelendiğinde yer yer filolojik açıklamaların yer aldığı, kaynak şairin hayatına ve kasideyi yazma serüvenine dair bilgilerin verildiği, kaynak dile ait kültürel arka planın okuyucuya aktarıldığı klasik bir şerhle karşı karşıya kalırız. Bu çalışmada gerek şarihin girizgâh bölümündeki kendi ifadelerinden gerekse de ortaya koyduğu eserinin incelenmesinden hareketle eserin tercüme mi yoksa şerh mi olduğu tartışılmış ve kapsam çerçevesinde şarihin şerh sebebi ve metodu ile ilgili çıkarımlar ortaya konmuştur. Makaleye konu olan eserin, Süleymaniye Ktp. Kılıç Ali Paşa 784/2 nüshası dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, tercüme, Şerh, Abdî, Manzum Terceme-i Banet Suad

Kaynakça

• Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Ceylan, Ömür (2000). Tasavvufî Şiir Şerhleri, Kitabevi Yayınları, İstanbul.