LATİFİ TEZKİRESİNDEKİ KASTAMONULU ŞAİRLERİN XVI. YÜZYIL ŞU'ARÂ TEZKİRELERİNDE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 5, 212 - 228, 30.06.2021

Fatih Haydaroğlu

https://doi.org/10.51540/ijof.836123

Cited By: 1

Öz

Klasik Türk Edebiyatı şairlerinin adı, mahlası, mesleği, öğrenim durumu, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi veren eserlere “Tezkiretü’şŞu’arâ” denilmektedir. Türk Edebiyatında ilk tezkireyi Ali Şir Nevâî yazmıştır. Ali Şir Nevâî’den etkilenerek Anadolu Sahası Türk Edebiyatında ilk tezkireyi Sehî Bey Heşt Behişt adıyla kaleme almıştır. Sehi Bey’den sonra Latîfî, şairlerin adını alfabetik sırayla oluşturduğu ilk tezkireyi yazmıştır. Latîfî, 1491’de Kastamonu’da doğmuş ; 1582’de Mısır’dan Yemen’e giden geminin batması sonucu vefat etmiştir. Divan şairi ve tezkireci olup asıl adı Abdüllatif’tir. Dedesi Fatih dönemi şairlerinden Hamdi Çelebi’dir. Osmanlı döneminde şehzade şehri olan Kastamonu, Klasik Türk Edebiyatı açısından önemli bir şehirdir. Şehzade Cem Sultan’ın kenti olmanın ötesinde birçok divan şairi yetiştirmiştir. Necati Bey ve Latîfî bu şairlerin önde gelenleridir.
Latîfî’nin en önemli eseri Tezkiretü’şŞu’arâ’dır. Latîfî tezkiresinde 31 şairi Kastamonulu olarak tanıtmıştır. Latîfî tezkiresiyle ile ilgili dönemin diğer tezkirelerinde ve edebiyat tarihçilerinin görüşlerinde “Kastamonuname” eleştirisi dile getirilmiştir. Bu nedenle dönemin diğer tezkireleriyle karşılaştırılarak bu eleştirinin gerçeklik payı araştırılmıştır.
Yapılan inceleme sonucunda Latîfî tezkiresinde Kastamonulu olarak gösterilen 31 şair 16. Yüzyıl tezkirelerinde araştırılmış, diğer tezkirecilerin bu şairleri nereli olarak gösterdikleri her şair için açıklanmıştır. Ayrıca şairlerin Latîfî tezkiresine göre yüzyılın diğer tezkireleriyle karşılaştırmalı tablosu çıkarılmıştır.
Sonuç olarak Latîfî, şairler hakkında bilgi verirken iddia edildiği gibi şairleri Kastamonulu olarak göstermek bir yana; başka tezkirelerde Kastamonulu olarak gösterilen şairleri edindiği bilgilere göre belirtmiş, Kastamonulu göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Latifi, Kastamonuname, Tezkire, Tezkiretü'ş-Şu'ara

Kaynakça

• Aydın, Abdullah (2019), Kastamonulu Divan Şairleri, Ankara: Sonçağ Yayınları
• Bankır, M. Malik (2009), “Necâtî Beg’in Kelime Dünyasına Bakış”, I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu (15-17 Nisan 2009), Bildiri Kitabı, s. 374-386
• Canım, Rıdvan (e-kitap) Latîfî Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratu’n-Nuzemâ, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-216998/latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzama.html
• Canım, Rıdvan,(2013), “Latîfi” , Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/Latîfî, (Erişim Tarihi: 22.11.2020)
• İpekten, Halûk; KUT, Günay; İSEN, Mustafa; AYAN Hüseyin; KARABEY Turgut (e-kitap), Sehi Beg Heşt Bihişt, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf?0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=D55A978BCDA86B308F00CC6AFDCDE90560C127EFB1242C2F144649EDC2D7535B
• İsen, Mustafa (e-kitap), Künhü'l-ahbâr'ın Tezkire Kısmı-İnceleme-Metin, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194288/kunhul-ahbarin-tezkire-kismi.html
• İsen, Mustafa (2010), Tezkireden Biyografiye, İstanbul.
• Kaya,Bayram Ali, (2013), “Necati Bey, Îsâ”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/necati-bey-isa, (Erişim Tarihi: 22.11.2020)
• Kılıç, Filiz (e-kitap), Aşık Çelebi Meşâ’irü’ş-şu’arâ, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-210485/asik-celebi-mesairus-suara.html
• Köksal,Mehmet Fatih,(2013), “Dâ’î”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dai , (Erişim Tarihi: 21.11.2020)
• Sevgi, Ahmet (2003), “Lâtîfî”, TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/latifi , (Erişim Tarihi :29.11.2020)
• Sungurhan, Aysun (e-kitap), Beyânî Tezkiresi (Tezkiretü’ ş - ş u’arâ), https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194495/beyani-tezkiresi-tezkiretus-suara.html
• Sungurhan, Aysun (e-kitap), Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-Şu’arâ, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-194494/kinalizade-hasan-celebi-tezkiretus-s-uara.html
• Solmaz, Süleyman (e-kitap), Ahdi ve Gülşen-i Şu'ara, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-201251/ahdi-gulsen-i-suara.html