KENDİLİK KÜLTÜRÜ BAĞLAMINDA YAHYA KEMAL’İN ŞİİRLERİ: KENDİ GÖK KUBBEMİZ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Sayı: 8, 111 - 125, 30.12.2022

Sema Özher Koç

https://doi.org/10.51540/ijof.1177021

Öz

Michel Foucault’ya göre kendilik inşa edilen bir şeydir ve öznenin kendini nelere dayanarak inşa ettiği yorumlanmalıdır. Özne sorusu Delfi buyrukları arasında yer alan “kendini tanı” sorusu çerçevesinde sorulurken Foucault, “kendilik kaygısı” ile “kendini tanı” ilkeleri arasında bir ilişki olduğunu fark etmiş ve kendilik kültürünü buradan hareketle oluşturmaya başlamıştır. Foucault, kendilik kaygısına ilk kez antik Yunan’da Platon’un Sokrates’in Savunması adlı metinde dikkat çekildiğini belirtmiş ve bu metinde Sokrates’in insanları “kendi kendiyle ilgilenme, kendine özen gösterme” konusunda uyardığını ifade etmiştir. Zaman içerisinde yazı yazma ve çeşitli notlar almayı kendilik kültürüyle ilişkilendirmiş olan Foucault, günah çıkarma gibi Hristiyanlığın bazı pratiklerinin kendiyle ilgilenmenin önüne geçtiğini belirtmiştir. Kendilik kültürünün temelde ben’in Öteki ile arasındaki sınırları belirleyip öznenin inşa sürecini ifade ettiğini söyleyebiliriz.
Bu çalışmada, ilk olarak Michel Foucault’nun kendilik kültürü ile ilgili tespitleri üzerine genel bir teorik arka plan oluşturulacak; daha sonra Yahya Kemal’in Kendi Gök Kubbemiz adlı kitabında yer alan şiirlerden yola çıkarak Yahya Kemal’in özne oluş sürecinde kendini üzerine inşa ettiği değerler dizgesi ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kendi Gök Kubbemiz, Ben ve Öteki, Kendilik Kültürü, Modern Türk Şiiri, Yahya Kemal

Kaynakça

• Aka, P. (2021). Ses, anlam ve mazi etkilerin kavşağında yahya kemal şiiri. (1. Baskı). İletişim Yayınları.
• Armağan, Y. (2007). Türk şiirinde modernizm. (Yayımlanmamış Doktora tezi). Bilkent Üniversitesi.
• Bilgegil, Z. (1997). M. Kaya bilgegil’in makaleleri. (2. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Burcu Yılmaz, E. (2012). Kendi gök kubbemiz’de kimlik kurucu bir değer olarak mekân. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 22(1), 18-30. https://dergipark.org.tr/tr/pub/firatsbed/issue/45185/565766
• Foucault, M. (2018). Hakikat cesareti kendinin ve başkalarının yönetimi II college de france dersleri 1984. (1. Baskı). (A. Beyaz, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• ----------------(2019). Öznenin yorumbilgisi, college de france dersleri 1981-1982. (2. Baskı). (F. Keskin, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Urhan, V. (2013). Michel foucault ve düşünce sistemleri tarihi arkeoloji, soykütüğü, etik. (1. Baskı). Say Yayınları.
• Ünver, A. S. (1980). Yahya kemal’in dünyası. (1. Baskı). Tercüman Tarih ve Kültür Yayınları.
• Yahya Kemal. (1992). Kendi gök kubbemiz. (? Baskı). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• ----------------(2022). Çocukluğum gençliğim siyâsî ve edebî hatıralarım. (11. Baskı). Fetih Cemiyeti Yayınları.