Lise Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 88 - 110, 28.05.2019

Yücel Yüksel , Bayram Yıldız

Öz

Bu çalışmanın amacı lise
öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının genel görünümünü ortaya koymak ve
öğrencilere ait cinsiyet, okul türü, sınıf seviyesi, eğitimlerine devam
ettikleri alan, yaş, ileride hedefledikleri meslek alanı, anne ve babanın eğitim
seviyesi gibi değişkenlerin çevreye yönelik tutumları üzerindeki etkisini
araştırmaktır. Araştırmaya Batı Karadeniz bölgesindeki orta ölçekli bir ilden,
beş farklı okula ait toplam 1085 öğrenci gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak Uzun, Gilbertson, Keleş ve Ratinen (2019) tarafından
güncellenen “Çevresel Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçme aracının faktör
yapısının bu araştırmanın örnekleminde doğrulanıp doğrulanmadığını belirlemek
amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi yapılmış, ölçme aracının araştırmanın
verileriyle iyi bir uyum sergilediği görülmüştür. Kolmogrov Smirnov testi
neticesinde verilerin normal dağılmadığı belirlenmiş, bu nedenle verilerin
analizinde Mann Whitney U ve Kruskal – Wallis Testleri kullanılmıştır. Sonuç
olarak öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına ait görünümlerinin “orta”
seviyede olduğu, kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla tutumlarının daha
yüksek olduğu, 9 ve 12. Sınıflarda yer alan öğrencilerin 10 ve 11. Sınıflara
oranla tutumlarının daha yüksek olduğu, 14 yaş grubuna ait öğrencilerin diğer
yaş gruplarına oranla tutumlarının daha yüksek olduğu, yabancı dil alanındaki
öğrencilerin fen, tm ve diğer alanlara oranla tutumlarının yüksek olduğu,
ileride mühendislik alanında meslek sahibi olmak isteyen öğrencilerin
tutumlarının diğer meslek alanlarına göre çok düşük olduğu, annesi üniversite,
babası ortaokul mezunu öğrencilerin tutumlarının diğerlerine oranla daha yüksek
olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Çevre Eğitimi, Tutum, Çevreye Yönelik Tutum

Kaynakça

• Akıllı, M. & Yurtcan, M.T. (2009). İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmeni Adaylarının Çevreye Karşı Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 119-131Aldrich, M. & Benjamin, C. (1997). Environmental education. London: The IEAAyvaz., Z. (1998). Çevre eğitiminin amaç ve fonksiyonları: çevre eğitimi amaç ve özel konular. İzmir: Çevre Eğitimi Merkezi Yayınları.Bayram, N. (2016). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Bursa: EzgiBüyüköztürk, Ş., Bökeoğlu, Ö.Ç. & Köklü, N. (2008). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: PegemÇabuk, B. & Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının incelenmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 38(1), 189-198.Çalışkan, M. (2002). Yetişkinlerde çevre duyarlılığını etkileyen etmenler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara.Deniş, H. & Genç, H. (2007). Çevre bilimi dersi alan ve almayan sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumları ve çevre bilimi dersindeki başarılarının karşılaştırılması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 20-26.Doğan, E.E. (2013). Biyolog ve Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Tutumları ve Bilgi Düzeyleri, İlköğretim Online, 12(2), 413-424Ekici, G. (2005). Lise öğrencilerinin çevre eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim Araştırmaları Dergisi 18, 71-83.Erol, G. H., & Gezer, K. (2006). Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarına Çevreye ve Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları, International Journal Of Environmental and Science Education, 1(1), 65 –77.Erten, S. (2005), Okulöncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28: 91–100.Gericke, N., Boeve-de Pauw, J., Berglund, T., Olsson, D., (2018). The sustainability consciousness questionnaire: the theoretical development and empirical validation of an evaluation instrument for stakeholders working with sustainable development. Sustain. Dev. 1–15. https://doi.org/10.1002/sd.1859.Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S., & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6(3).Gülay, H. ve Öznacar, M. D. (2010). Okul öncesi dönem çocukları için çevre eğitimi etkinlikleri. Ankara: PegemGürbüz, H., Kışoğlu, M., Erkol, M. (2007). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye yönelik tutumlarının informal ve formal eğitim ortamları açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3),74-84.Kahyaoğlu, M., Daban, Ş., & Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları.Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.Kahyaoğlu, M. & Özgen, N. (2011). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Journal of Theoretical Educational Science, 5 (2), 171-185Kağıtçıbaşı, Ç. (1990), İnsan aile kültür, İstanbul: RemziKartal, M. & Bardakçı, S. (2018). SPSS ve AMOS Uygulamalı Örneklerle Güvenilirlik ve Geçerlilik Analizleri, Ankara: AkademisyenErcan, K., Akıllı, M., & Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 43-54.Kayalı, H. (2010). Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları, Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 258-268.Kilmen, S. (2015). Eğitim Araştırmaları İçin SPSS Uygulamalı İstatistik. Ankara: EdgeÖcal, T.(2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 333-352Özey, R. (2009). Çevre Sorunları, İstanbul: AktifPelstring, L. (1997). Measuring environmental attitudes: the new environmental paradigm. Human Dimensions Research Unit, Cornell University, Ithaca, NY.Sadık, F., & Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 351-365.Sadık, F., Sari, M. (2008), Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre bilgisi düzeyleri. XVII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (Sözlü Bildiri), 01-03 EYLÜL 2008, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sakarya.Sakallı, N. (2001). Sosyal etkiler, Ankara: İmgeSpellman, G., Field, K., Sinclair, J. (2003). An investigation into UK higher education students’ knowledge of global climatic change. International Research in Geographical and Environmental Education, 12: (1), 6-17.Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2), 99-110Şenyurt, A., TEMEL, A. B., & Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 8-15.Şimşekli, Y. (2001) Bursa’da “Uygulamalı Çevre Eğitimi” Projesine Seçilen Okullarda Yapılan Etkinliklerin Okul Yöneticisi Ve Görevli Öğretmenlerin Katkısı Yönünden Değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: XIV, Sayı: 1, 73-84s.Teyfur, E. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Akademik Başarılarının ve Çevre Kulübü Çalışmalarının Çevreye Yönelik Tutumlarına Olan Etkisi, Ege Eğitim Dergisi, 9 (1), 131-149Tümertekin, E., & Özgüç, N. (2002). Beşeri Coğrafya, İstanbul:ÇantayTürküm A.S., 1998, Çagdas Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci, Eskişehir: AnadoluUzun, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumları üzerine bir çalışma, Hacettepe Üniversitesi Doktora Tezi, AnkaraUzun N. & Sağlam, N. (2006). Ortaoğretim öğrencileri icin çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği [Development and validation of an environmental attitudes scale for high school students]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250. Uzun, N., Gilbertson, K. L., Keles, O. & Ratinen, I. (2019). Environmental attitude scale for secondary school, high school and undergraduate students: Validity and reliability study. Journal of Education in Science, Environment and Health (JESEH), 5(1), 79-90. DOI:10.21891/jeseh.491259 Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-17, 142-154.Yılmaz, Ö., Boone, W. J., Anderson, H. O. (2004), Views of elementary and middle school Turkish students toward environmental issues, International Journal of Science Education, 26 (12): 1527–1546.Yüksel, Y. (2012). Klasik okullar ile eko-okullar ve yeşil bayraklı eko-okulların çevre eğitimi açısından karşılaştırılması, Yüksel Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, AnkaraYüksel, Y., Girgin, S. & Afacan. T.A. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Uluslar arası Çevre Temelli Eğitim Projeleri: Eko-okul ve Globe Projesi, International Congress of Educational Research, İstanbul