Yakın Dönem Türk Animasyon Filmlerinin Değerler Eğitimi Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 64 - 83, 31.12.2020

Orhan Ünal

Öz

Değer kavramına verilen önemin artmasıyla birlikte bu alanda yapılan çalışmalar özellikle son yıllarda artış göstermiştir. Değerlerin insanlara aktarılabilmesi amacıyla yürütülen çalışmaların geneli değerler eğitimi olarak tanımlanabilir. Günümüzde değerlerin aktarılması amacıyla çeşitli yöntem ve araçlar kullanılmaktadır. Bu araçlardan bir tanesi geniş kitlelere kolayca ulaşma imkânına sahip olan filmlerdir. Özellikle çocuklar ve gençler tarafından tercih edilen animasyon filmleri ise değerler eğitiminde ayrıca önem taşımaktadır. Bu çalışmada 2019 yılında vizyona giren Kral Şakir Korsanlar Diyarı ve Rafadan Tayfa Göbeklitepe filmlerinin değerler eğitimi bağlamında incelenmesi amacıyla hazırlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemine uygun olarak hazırlanmış, verilerin toplanmasında doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Veri kaynaklarının seçiminde amaçlı örneklem yöntemlerinden olan ölçüt örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda incelenen filmlerde olumlu değer unsurlarının olumsuz değer unsurlarından daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Filmlerde olumlu olarak en fazla yer alan değerlerin; dayanışma, yardımseverlik, duyarlılık ve sorumluluk değerleri olduğu; olumsuz olarak en fazla yer alan değerlerin ise saygı dürüstlük ve sorumluluk değerleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kral Şakir Korsanlar Diyarı filminde olumlu değer unsurlarının olumsuz unsurlardan fazla olmasına karşın aralarındaki fark birbirine yakındır. Bundan dolayı filmin bütün olarak değerler eğitimi bağlamında kullanılmasının uygun olmadığı düşünülmektedir. Rafadan Tayfa Göbeklitepe filminde ise olumlu değer ögeleri olumsuz değer ögelerinden çok daha fazladır.

Anahtar Kelimeler

Animasyon filmi, Türk filmi, Değer, Değerler eğitimi

Analysis of Recent Turkish Animated Films in the Context of Values Education

Öz

With the increasing importance given to the concept of value, studies in this field have increased especially in recent years. The studies carried out to convey values can generally be defined as values education. Today, various methods and tools are used to transfer values. One of these tools is movies that can easily reach large audiences. Animation films, on the other hand, are especially important because the audience they address is children. This study was prepared to examine the films Kral Şakir Korsanlar Diyarı and Rafadan Tayfa Göbeklitepe, which were released in 2019, in the context of values education. The research was carried out by the qualitative research method, and the document analysis method was used to collect the data. The criterion sampling method, which is one of the purposeful sampling methods, was used in the selection of data sources. The research data were analyzed by descriptive analysis method. It was concluded that positive value elements are more than negative value elements in the films examined in the study. The values of solidarity, helpfulness, sensitivity, and responsibility are the most conveyed positive values in films. On the other hand, the values of respect, honesty, and responsibility are the most conveyed negative values. Although the positive value elements are more than the negative ones in Kral Şakir Korsanlar Diyarı movie, the difference between them is close to each other. Therefore, it is thought inappropriate to use the film in the context of values education as a whole. But in Rafadan Tayfa Göbeklitepe movie, the positive value elements are much more than the negative value elements.

Anahtar Kelimeler

Animated film, Turkish film, Value, Values education

Kaynakça

• Akıncı Yüksel, N. A. (2015). Kültürel bir ürün olarak Türkiye’de sinema filmlerinde okul, öğretmen ve öğrenci temsilleri. Global Media Journal: Turkish Edition, 6(11), 1-17.
• Aladağ, E., ve Karaman, B. (2018). Değer eğitiminde kısa filmlerden yararlanma: örnek bir uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 360-377.
• Aydemir, S. (2019). Değerler Eğitimi Bağlamında Zeki Alasya-Metin Akpınar Filmleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Beldağ, A., ve Yarar Kaptan, S. (2017). Arabalar filminin içerdiği değerlere ilişkin bir inceleme. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 487-499.
• Birkök, M. C. (2008). Bir toplumsallaştırma aracı olarak eğitimde alternatif medya kullanımı: Sinema filmleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-12.
• Bogdan, R. C., ve Biklen, S. K. (1992). Qualitative research for education to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon A Division of Simon & Schuster Inc.
• Box Office Türkiye (2020a). Tüm filmler seyirci rekoru- ilk 100 (1989'dan günümüze). 24.11.2020 tarihinde https://boxofficeturkiye.com/tum-zamanlar/seyirci-rekorlari/tum-filmler adresinden erişilmiştir.
• Box Office Türkiye (2020b). Kral Şakir Korsanlar Diyarı. 04.05.2020 tarihinde https://boxofficeturkiye.com/film/kral-sakir-korsanlar-diyari--2014857 adresinden erişilmiştir.
• Box Office Türkiye (2020c). Rafadan Tayfa Göbeklitepe. 04.05.2020 tarihinde https://boxofficeturkiye.com/film/rafadan-tayfa-gobeklitepe--2014553 adresinden erişilmiştir.
• Creswell, J. W. (2003). Research design. Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Second Edition. Sage publications Inc.
• Çam, İ. D., Yılar, M. B. ve Ünal, O. (2020). Son dönem Osmanlı ve güncel ders kitaplarında tasarruf değeri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3) 100. Yıl Eğitim Sempozyumu Özel Sayı, 350-374. DOI:10.7822/omuefd.808799
• Demir, R. (2019). Türkiye’de çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerde dini ve kültürel değerler eğitimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Demirkaya, H., ve Çal, Ü. T. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dürüstlük değerine ilişkin metaforik algıları. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 1964-1980.
• Demirkaya, H., Ünal, O., Çal, T., ve Turan, S. (2019). Filimler yoluyla coğrafya öğretimi. E. Artvinli (Ed.). II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı (UCEK-2019) içinde (s. 455-461). Eskişehir.
• Eşitti, Ş. (2016). Çizgi filmlerde küresel ve yerel kültürün inşası: Caillou ve Pepee örneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 32 (32), 125-144. doi: https://doi.org/10.17498/kdeniz.279674
• Gülden, B. (2016). Değerler eğitiminde çizgi filmlerin işlevi. Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlâk ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, Atam Yay., Ankara, 735-767.
• Güngör, Ş., ve Uysal, A. (2019). Film tourism: The influence of film and tv series on the tourism activities in Nevşehir. International Journal of Geography and Geography Education, 39, 189-202. https://doi.org/10.32003/iggei.489920
• Halstead, J. M., ve Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: a review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30 (2), 169-202.
• İnan, T. (2016). Çocuk medyasında evrensel ve yerel değerlerin aktarımı: TRT Çocuk kanalı örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (25), 200-212.
• Kanar, S. (2019). Animasyon filmlerinin öğrencilerin değer gelişimine etkileri: Arabalar 1 animasyon filmi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Karaca, S. S. (2019). Çizgi filmlerde değerler eğitimi, değerler eğitimi açısından rafadan tayfa çizgi filminin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Karakuş, N. (2015). Okul öncesi döneme hitap eden tema içerikli çizgi filmlerin değerler eğitimine katkısı yönünden değerlendirilmesi (Niloya Örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 12(3), 251-277.
• Kavun, M. (2018). Çocuklara değer aktarımında Türk sinemasının rolü: Kemal Sunal filmleri örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Kaymakcan, R., ve Meydan, H. (2020). Ahlak, değerler ve eğitimi (3. Baskı). Dem Yayınları.
• Keleş, E., ve Çepni, S. (2006). Beyin ve öğrenme. Journal of Turkish Science Education, 3(2), 66-82.
• Kızılçelik, A., ve Erjem, Y. (1994). Açıklamalı sosyoloji terimler sözlüğü. Atilla Kitabevi, Ankara.
• Kim, S.S., Agrusa, J., Lee, H., ve Chon, K. (2007). Effects of Korean television dramas on the flow of Japanese tourists. Tourism Management, 28, 1340-1353.
• Özturhan, F. (2019). İmam hatip lisesi öğrencilerinin Güney Kore dizileri izleme durumları ve dizilerin etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Öztürk, B. (1999). Öğrenme ve öğretmede dikkat. Milli Eğitim Dergisi, 144, 51-58.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) (2018). Televizyon İzleme Eğilimleri Araştırması-2018. 06.10.2020 tarihinde: https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/televizyonizlemeegilimleriarastirmasi2018.pdf adresinden erişildi.
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) (2020). Çocukların Medya Kullanım Alışkanlıkları ve Siber Zorbalık Araştırması. 10.10.2020 tarihinde https://www.rtuk.gov.tr/haberler/3787/8175/dikkat-ceken-arastirmanin-sonuclari-aciklandi.html adresinden erişildi.
• Roberts, L. C., Dean, E., ve Nienhuis, T. (2003). Lights, camera, action: Teaching with feature film in the social sciences. Mountain Rise, 1(1).
• Russell III, W. B. ve Waters, S. (2013). “Reel” character education: Using film to promote global citizenship. Childhood Education, 89(5), 303-309.
• Semerci, N., ve Kalçık, C. (2017). Televizyonda yayınlanan dizilerin lise öğrencilerinin yaşam boyu öğrenmesine etkisi öğrenci görüşleri: Bir olgu bilim çalışması (Bartın ili örneği). Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 237-262. DOI: 10.14686/buefad.280034
• Sevim, Z. (2013). Çizgi filmlerin değerler eğitimi bakımından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uşak.
• Tural, S. (1992). Kültürel kimlik üzerine düşünceler. Ankara: Ecdad Yayınevi.
• Turhan, H. B. (2018). Türk yapımı animasyon filmlerinde değer aktarımı üzerine inceleme. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Siirt.
• Türk Dil Kurumu (TDK), (2019). Türk Dil Kurumu Sözlükler. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ Son erişim tarihi: 06.09.2020.
• Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2016). Değerler eğitimi (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ulusoy, K. (2019). Karakter değerler ve ahlak eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Ünal, O. (2020a). Eğitim temalı Türk filmlerinde yer alan değerlerin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39) 107-136. doi: 10.34234/ded.608530
• Ünal, O. (2020b). Türk filmlerinde yer alan değerlerin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(2), 910-929. doi: 10.18039/ajesi.759910
• Ünsal, S. (2019). Okul öncesi döneme yönelik çizgi filmlerin değerler bağlamında incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Karabük.
• Yeşil, R., Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-84.
• Yılar, M. B. ve Tomal, N. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve yenilenen ders öğretim programı. A. Uzunöz ve V. Aktepe (Ed.). Özel Öğretim Yöntemleri-Cilt 2 içinde (s. 1-42). Ankara: Pegem Akademi.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yorulmaz, B. (2013a). Din ve değerler eğitimi açısından Caillou çizgi filminin değerlendirilmesi. Diyanet İlmî Dergi, 49(3). 127-143.
• Yorulmaz, B. (2013b). Pepee çizgi filminin din ve değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(24). 438-448.
• Weinstein, P. (2001). Movies as the gateway to history: The history and film project. The History Teacher, 35(1), 27-48
• Zor İ., ve Bulut S. (2020). Toplumsal cinsiyet kavramına animasyon filmleriyle bakmak: Buz devri, shrek ve winx club: kayıp krallığın sırrı örnekleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11(1), 58-69.