ÖĞRETMENLERİN GÖZÜYLE İDEAL YÖNETİCİLERİN ÖZELLİKLERİ VE İDEAL YÖNETİCİ OLMANIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 28 - 42, 31.12.2022

Ender Kazak , Zeytun Yıldırım

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin gözüyle, ideal yöneticilerin özelliklerinin neler olduğunu ve ideal yönetici olmanın önündeki engelleri belirlemeye çalışmaktır. Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Çalışma, Sakarya ilinin Hendek ilçesinde görev yapan ve kolay ulaşılabilir örneklem yoluyla belirlenen on iki ortaokul öğretmeniyle yürütülmüştür. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Öğretmen görüşlerinin analiz edilmesi sonucunda ideal yönetici tanımları teması altında, “İdeal Yönetici Davranışları”; ideal yönetici olmanın önündeki engeller teması altında, “Örgütsel/mesleki Engeller ve Kişisel Engeller”; ideal yöneticilerin önündeki engellerin kaldırılmasına ilişkin görüşler teması altında, “Yönetici Atamalarının İyileştirilmesi” olmak üzere toplam dört alt tema tespit edilmiştir. İletişime açık, demokratik, adaletli, adam kayırmayan, aşırı kanuncu olmayan, gerektiğinde inisiyatif alabilen, karakter yapıları güçlü olan okul yöneticilerin ideal yöneticiler olduğu tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin kayırmacı davranışlar sergilemeleri, iletişime kapalı olmaları, liyakat sahibi olmamaları, menfaat ve çıkar ilişkisi peşinde olmaları, ideal yönetici olmanın önündeki engellerdendir. Araştırma sonuçları bağlamında önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Okul Yöneticisi, İdeal Yönetici

Kaynakça

• Aliyev, B. (2020). Okul kültürü üzerine yönetici ve öğretmen görüşlerinin nitel bir analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Aksel, N., ve Elma, C. (2018). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 18(3), 1252-1268.
• Argon, T. (2015). Öğretmen görüşlerine göre ilkokullarda yöneticilerin kayırmacılık davranışları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 233-250.
• Aslanargun, E. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığı sorunlar. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(11), 49 -368.
• Aydoğan, İ. (2002). Etkili yönetim. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 61-75.
• Bedük, A. (2000). Başarılı bir yöneticinin özellikleri ve başarıya giderken üzerinde durulması gereken hususlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(4), 165-174.
• Biçakçı, M. F. (2017). Okul müdürlerinin sahip olması gereken değerlere ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Can, N. (2021). Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni (3. Baskı). (S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çeltek, A. B. (2019). Okul yöneticilerinin mesleki kimlik algıları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Çetin, Ş. (2019). Okul müdürlerinin karşılaştığı sorunlar: Nitel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 2(4), 1637-1648.
• Çınar, O. (2010). Okul müdürlerinin iletişim sürecindeki etkililiği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimle Dergisi, 26, 267-276.
• Doğan, S., Çetin. Ş., ve Koçak. O. (2015). Okul yöneticilerinin iletişim becerilerine ilişkin öğretmenlerin algı ve görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 9(1), 57-84.
• Demirtaş, H., ve Demirbilek, N. (2019). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 111-141.
• Duman, N. S. (2021). Okul yöneticilerinin yeterliliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri: Kız Meslek Lisesi örneği. International Journal of Active Learning (IJAL), 6(1), 14-51.
• Durgut, S., ve Kartal, S. (2021). Yönetici davranışlarının öğretmenlerin mesleki sosyalleşmelerine etkisi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(2), 28-50.
• Erzen, A. (2021). Öğretmenler ile okul yöneticileri bakış açısıyla başarılı okul yöneticisi ve yönetici seçimi üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kapadokya Üniversitesi, Nevşehir.
• Esmer, Y. (2020). Okul yöneticilerin liderlik yönelimlerin belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24, 231-241.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürlüğünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi Dergisi, 28, 531-548.
• Güneş, A. (2020). İlkokul müdürlerinin okul yönetimlerinde öğretmenlerin etkisi. Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, 40(1), 23-50.
• Gül, İ., ve Saraç, G. (2018). Okul müdürlerinin demokratik tutumları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 155-172.
• Gürbüz , R., Erdem, E., & Yıldırım, K. (2013). Başarılı okul müdürlerinin özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20,167-179.
• Halawah, İ. (2005). The relationship between effective communication of high school principal and school climate. Education, 126(2),334-345.
• Kara, M. (2020). Okul yöneticilerinin insan kaynağını geliştirme rolleri. Academic Platform Journal of Education and Change, 3(2), 130-146.
• Karaman, K., Yücel, C., ve Dönder, H. (2008). Öğretmen görüşlerine göre, okullardaki bürokrasi ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi Dergisi, 53, 49-74.
• Kaymak, M., ve Keskinkılıç Kara, S. (2016). Okul yöneticilerinin iletişim becerileri ile çatışmayı yönetme stratejileri arasındaki ilişki. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 349-364.
• Kesen, İ., Toklucu, D., ve Abaslı, S. (2019). Öğretim lideri vs. okul müdürü. İstanbul: Seta yayınları.
• Koçak, A., ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 4(3), 21-28.
• Korkmaz, M. (2005). Okul Yöneticilerinin Yetiştirilmesi: Sorunlar Çözümler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 237-252.
• Köybaşı, F., Beycioğlu, K., Uğurlu, C., ve Özer, N. (2017). Müdürlerin okul liderliği davranışları: öğretimsel destek, ilişki ve açıklık düzeyleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 781-808.
• La Tanya, D., Lam D, P., Gary T, H., Sean P, C., and Ron, Z. (2022). Who leads turnaround schools? characteristics of principals in tennessee's achievement school district and innovation zones. Educational Administration Quarterly, 58, 258-299. DOI: 10. 1177/0013161X211055702
• Meriç, E., ve Erdem, M. (2013). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Algılarına Göre Okul Yönetiminde Kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 9(3), 467-498.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Mücevher, M., ve Erdem, R. (2019). Başarılı yönetici ve yöneticilik kavramsal bir çerçeve. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34(2), 48-77.
• Moğultay, E. (2018). Yöneticinin gözünden yöneticiliğin betimlemesi ve yönetici profili. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi. İstanbul.
• Özgenal, M., ve Aktaş, A. (2020) Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmen performansına etkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi, 3(2), 1-18.
• Özkaya, F. (2021). Okul etkililiğinin önündeki engellere ilişkin okul müdürlerinin görüşleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 9(1), 119-144.
• Öztürk, Ö. (2021). Okul yöneticilerinin yönetici rollerinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Polat, S., ve Kazak, E. (2014). Okul yöneticilerinin kayırmacı tutum ve davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 71-92.
• Sayan, İ., ve Yıldırım, N. (2019). Okul yöneticisi atama türlerinin, öğretmenler, okul yöneticileri ve eğitim öğretim süreçleri üzerine etkilerinin nitel bir analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(1), 13-34.
• Serin, M., ve Buluç, B. (2012). İlköğretim Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(3), 35-459.
• Şişman, M. (2018). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
• Tabancalı, E., ve Su, Y. (2021). Okul müdürlerinin rol belirsizliği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 25, 344-368.
• Taymaz, H. (2019). Okul yönetimi ve yönetici yetiştirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 19(1), 123-135.
• TDK. (2021). https://www.tdk.gov.tr/ erişim tarihi 31.Mayıs 2022.
• Turan, S., Yıldırım, N., ve Aydoğdu, E. (2012). Okul müdürlerinin kendi görevlerine ilişkin bakış açıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 63-76.
• Uzun, Z., ve Erdem, S. (2017). Çalışanların “iyi yönetici” ve “kötü yöneticiye” dair metaforik algılarının incelenmesi: kamu kurumunda bir araştırma. Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 61, 274-294.
• Yalçın, C. (2019). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Yıldırım, İ., ve Ada, Ş. (2017). Okul müdürlerinin kişilik özellikleri ve denetim odağı inançları öğretmenlerin iş doyumunu etkileri mi? Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 1473-1488.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11.Baskı). Ankara. Seçkin Yayıncılık.