IBN TAYMIYAH’S POLİTİCAL VE RELIGIOUS STRUGGLE IN THE PROCESS OF OCCUPATION OF GAZAN KHAN'S SYRIA

Yıl 2016, , 35 - 55, 11.12.2016

Ahmet Sağlam

https://doi.org/10.20860/ijoses.279875

Cited By: 1

Öz

Ilkhanid Sovereign Gazan Khan (1295-1304) who was named Mahmud after converting to Islam and accepting Islam as the official religion of the state mounted three expeditions during his ruling of the country. Ibn Teymiyye fought against Ilhanids with his pen and sword on the Mamluk-Turkish State side. He gave a fetwa of fake Islam of Gazan Han’s application that combines Islam and Cengiz laws. Ibn Teymiyye was known with his Salafi thoughts but came into prominence for belonging to Hanbeli sect during his life and he fought against Ilkhanids during the 100 (hundred) days of invasion of Syria. He encouraged those soldier who were hesitant to fight as he was calling public to stand against Ilkhanids with his fetwas. It has been reported that he convinced Mamluk King Nasir Muhammed b. Kalavun by dissuading him from going back while his army was going towards Syria with Egypt army.

Anahtar Kelimeler

Ibn Taymiyah, Gazan Khan, Syria, fought, fetwa

İBN TEYMİYYE’NİN MOĞOL-İLHANLILAR’A KARŞI SİYASİ VE DİNİ MÜCADELESİ

Öz

Müslüman olup Mahmud adını alan ve İslâmiyet’i devletin resmi dini olarak kabul eden İlhanlı Hükümdarı Gazan Han (1295-1304) saltanat dönemi boyunca Suriye’ye üç kez sefer düzenlemiştir. İbn Teymiyye (ö.728/1328) bu seferler sırasında İlhanlılara karşı Memlûk-Türk Devleti saflarında kılıcı ve kalemi ile mücadele etmiştir. Gazan Han’ın İslâm ile Cengiz yasasını birlikte uygulamasını sahte Müslümanlık olduğunu ileri sürerek fetvalar vermiştir. Günümüzde selefi düşünceleriyle tanınan ancak yaşadığı dönemde Hanbelî mezhebine mensup bir âlim olarak öne çıkan İbn Teymiyye, İlhanlıların 100 (yüz) günlük Suriye işgaline karşı direnmiştir. Verdiği fetvalarla halkı direnişe çağırırken İlhanlılarla savaşmaktan çekinen askeri teşcî ederek onları cesaretlendirmiştir. Hatta Suriye’ye doğru Mısır ordusu ile ilerlemekte olan Memlûk Sultanı Nâsır Muhammed b. Kalavun’u geri dönme düşüncesinden vazgeçirerek savaşmaya ikna ettiği nakledilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İbn Teymiyye, Gazan Khan, Suriye, savaş, fetva,

Kaynakça

• Aigle, Denise, “The Mongol Invasıons of Bilâd al-Sham by Ghâzân Khân and Ibn Taymiyah’s Three “Anti-Mongol” Fatwas”, Mamlūk Studies Review, XI-2 2007, ss.89-120.
• Atar, Fahreddin, “Nikâh”, Türkiye Diyanet Vakfi İslam Ansiklopedisi,c. XXXIII, Ankara 2007, s. 112-117.
• Baybars el-Mansûrî (ö. 725/1325), Zübdetü’l-Fikre fî Târîhi’l-Hicre. (Thk. D. S. Richards), Beyrut Das Arabische Buch Berlin, 1998/1419; et-Tuhfetü’l-Mülûkiyye fi'd-Devleti't-Türkiyye (Thk. Abdülhamid Salih Hamdân), Kahire 1987.
• Başkumandan Simbat Vekayinamesi, (Ter. Hrand D. Andreasyan), Türk Tarih Kurumu Basılmamış Nüsha, İstanbul 1946.
• Bozkurt, Nebi, “Eman”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. XI, Ankara 1995, s. 75-77.
• Cüveynî, Alaaddin Ata Melik (ö.681/1238), Tarih-i Cihan Gûşâ (Çev. Mürsel Öztürk), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2013.
• Demircan, Adnan, Hâricîler’in Siyasi Faaliyetleri, İstanbul 1996.
• Ebü’l-Fidâ, el-Melikü'l-Müeyyed İmadüddin İsmail b. Ali Ebü'l-Fidâ (ö. 732/1331), el-Muhtasar fî Ahbâri’l-Beşer = Târîhu Ebî’l-Fidâ (Thk. Mahmûd Deyyub), I-II, Beyrut 1997/1417.
• Galstyan, A. G., Ermeni Kaynaklarına Göre Moğollar, (Çev. İlyas Kamalov), Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2005.
• Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, I-II, (Çev. Ömer Rıza Doğrul), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1999.
• Fığlalı, Ethem Ruhi, “Hâricîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.XVI, Ankara 1997, ss.169-175.
• Hamevî, Ebu Abdullah Şihabüddin Yâkut el-Hamevî (ö. 626-1229), Muˊcemü’l-Büldân, I-V, Beyrut 1977/1397.
• İbn Devâdârî, Seyfeddin Ebû Bekr b. Abdullah b. ed-Devâdârî (ö. 1336), Kenzü'd-Dürer ve Câmiu'l-Gurer, I-IX, ed-Dürretü'z-Zekiyye fî Ahbâri'd-Devleti't-Türkiyye, (Thk. Ulrich Haarmann), c. VIII, Kahire 1971.
• İbn Habib, Ebû Muhammed Bedreddin Hasan b. Ömer İbn Habib el-Halebî (ö. 779/1379), Tezkiretü'n-Nebih fî Eyyâmi'l-Mansûr ve Benîh, I-III, (Thk. Muhammed Muhammed Emin), Kahire 1986.
• İbn Haldun, Ebu Zeyd Veliyyüddin Abdurrahman b. Muhammed İbn Haldun (ö. 808/1406), Kitâbü’l-İber ve Dîvânü’l-Mübtedâ ve’l-Haber fî Eyyâmi’l-Arab ve’l-Berber ve men Ȃserehüm min zevi’s-Sultâni’l-Ekber, I-VIII, (Thk. Halil Şehhâde), Beyrut 1421/2001.
• İbn İyas, Ebü'l-Berekat Zeynüddin Muhammed b. Ahmed İbn İyas (ö. 930/1520), Bedâˊiu’z-Zuhûr, fî Vekâiˊu’d-Dühûr, I-V, (Thk. Muhammed Mustafa), Kahire 1395/1975.
• İbn Tağriberdî, Ebü'l-Mehasin Cemalüddin Yusuf İbn Tağriberdî (ö. 874/1470), en-Nücûmü'z-Zâhire fî Mülûki Mısr ve'l-Kahire, I-XVI, Kahire t. y.
• İbn Teymiyye, Kitâbü Mecmûu Fetâvâ, Kahire 1326-1329/1908-1911; es-Siyasetü’ş-Şeriyye, (Siyaset), Çev. Vecdi Akyüz, Derâh Yayınları, II. Baskı, İstanbul 1999.
• Kalkaşendî, Ebü'l-Abbas Şihabüddin Ahmed b. Ali Kalkaşendî (ö. 821/1418), es-Subhu'l-Aˊşâ fî Sınâati'l-İnşâ, I-XIV, (Thk. Muhammed Hüseyin Şemseddin) Beyrut 1987.
• Kanat, Cüneyt, “Gazan Han Zamanında Memlûk Devleti’ne İltica eden Uyratlar”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S. XV, (2000), ss. 105–120.
• Koca, Ferhat, “İbn Teymiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. XX, Ankara 1999, ss. 391-405.
• Makrîzî, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdülkadir Makrîzî (ö. 845/1442), Kitâbü's-Sülûk li-Maˊrifeti Düveli'l-Mülûk, I-IV, (Thk. Muhammed Mustafa Ziyade-Said Abdülfettah Ȃşûr), Kahire 1934, 1958.
• Nüveyrî, Ebu’l-Abbas Şihabüddîn Ahmed b. Abdülvehhâb b. Muhammed el-Bekrî et-Teymî el-Kureşî en-Nüveyrî (ö.733/1333), Nihâyetü'l-Ereb fî fünûni'l-Edeb, I-XXXI (Thk. Dr. Necip Mustafa Fevvaz, Dr. Hikmet Keşlî Fevvaz), Beyrut 2004.
• Oktay, Hasan, Ermeni Kaynaklarında Türkler ve Moğollar, Selenge Yayınevi, İstanbul 2007.
• Ömerî, Ebü'l-Abbas Şehabeddin Ahmed b. Yahyâ İbn Fazlullah el-Ömerî (ö.749/1349), Mesâlikü'l-Ebsâr fî Memâliki'l-Emsâr, I-XXVII, (Thk. Kamil Selman el-Cebûrî), Beyrut 2010; et-Taˊrîf bi'l-Mustalahi'ş-Şerîf (Thk. Semîr Mahmûd Derubi), Kerek 1992/1413.
• Öz, Mustafa, “Dürzilik”, Türkiye Diyanet Vakfi İslam Ansiklopedisi, c. X, Ankara 1994, ss. 39-48.
• Özaydın, Abdülkerim, “Aynicâlût Savaşı”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. IV, İstanbul 1994.
• Özervarlı, M. Sait, “Selefiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. XXXVI, Ankara 2009, s. 399-402.
• Reşidüddin Fazlullah (ö. 718/1318), Câmiuˊt-Tevârih (İlhanlılar Kısmı), (Çev. Prof. Dr. İsmail Aka, Prof. Dr. Mehmet Ersan ve Dr. Ahmad Hesamipour Khelejani), Türk Tarih Kurumu basımı, Ankara 2013, s. 13.
• Sivrioğlu, Ulaş Töre-Yılmaz, Muzaffer Ercan, “Bir İslam Düşünürü ve Siyasal Teorisyen Olarak İbn Teymiyye”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı; 37, Temmuz-Ağustos 2013; s. 6-7.
• Süleyman Özbek, “Yakın Doğu Türk-İslam Tarihinin Akışını Değiştiren Bir Meydan Savaşı: Ayn Calud”, Türkler, Ankara 2002, c. V, ss. 134-143.
• Safedî, Salahaddin Halil bin İzzeddin Aybek es-Safedî (ö. 762/1363), Aˊyânü’l-Asr ve Aˊvânü’n-Nasr, (Thk. Ali Ebû Zeyd, Mahmûd Salim Muhammed, Nebil Ebû Amse, Muhammed Mevˊıd), I-VI, Dımaşk 1998/1418; el-Vâfî bi’l-Vefeyât, I-XXIX, (Thk. Ahmed Arnavud, Tezkî Mustafa), Beyrut, 1420/2000.
• Spular, Berthold, İran Moğolları, (Çev. Cemal Köprülü), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1987.
• Stewart, Angus Donald, The Armenian Kingdom and the Mamluks War and Diplomacy during the Reigns of Het ̔um II (1289-1307), Köln 2011.
• Hanifi Şahin, “İbn Teymiyye’nin Siyaset Anlayışı”, International Journal of Social Science,(Mart 2013), ss.615-638.
• Takkûş, Muhammed Süheyl, Târîhu’l-Memâlîk fî Mısr ve Bilâdi’ş-Şam, (Nşr. Dârü’n-Nefâis), Beyrut 1997/1418.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1996.
• Vassaf, Şerefüddîn Abdullah b. İzziddîn Fazlillâh b. Ebî Naîm-i Yezdî Şirazi Vassaf (ö. 730/1329-30), Tahrîr-i Târîh-i Vassaf, (Yay. Abdü’l-Muhammed Ayetî), Tahran 1372/1994, s. 222.
• Yuvalı, Abdülkadir, “Gâzân Han”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. XIII, Ankara 1996, ss. 429-431.