THE NINTH AND TENTH CENTURY, THE PROCESS OF THE SUGUR-EŞ’ŞAM DECLINE TO ALEPPO AND THE ACTIVITIES OF THE TURKS IN THE REGION

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 6 - ARALIK, 17 - 34, 11.12.2016

Sedat Bilinir

https://doi.org/10.20860/ijoses.279874

Cited By: 2

Öz

Sugar-eş’Şam region, which refers to the Byzantine-Islamic border line, has experienced dozens of wars in the ninth and tenth centuries. In this process the border defense of the Islamic region against Byzantium was made by the Abbâsîd state, In addition to the Abbâsî state, the Tolun, the İhşidi and the Hamdani states had also done this task. Byzantium seriously increased their attack in the tenth century, thus capturing the border of castles. So the border crossing from Tarsus to Aleppo and defense was made in the city of Halep. We see that the Turks, who fulfill the protection of the Islamic states in the military position, had undertaken this task in the direction of their own initiatives. Even in 967, we see that under the command of Muhammad b. Isa, almost five thousand Turks from Horasan came to Aleppo for help Seyfuddevle. While Byzantine, in this process, is so close to seizing the entire region up to Damascus, abandon all these objectives, leaving the region in 967 years by signing the Treaty of Aleppo has emerged as an interesting development.

Anahtar Kelimeler

Aleppo, Seyfü’d-devle, Sugur, Avâsım

DOKUZUNCU VE ONUNCU YÜZYILDA SUGUR-EŞ’ŞAM SINIR HATTININ HALEP’E GERILEMESI SÜRECI VE TÜRKLERIN BÖLGEDEKI FAALIYETLERI

Öz

Bizans-İslâm sınır hattını ifade eden Sugur-eş’Şam bölgesi, dokuzuncu ve onuncu yüzyıllarda onlarca savaşa sahne olan bir bölge konumundaydı. Bizans karşısında İslâm beldelerinin sınır koruyuculuğunu bu süreçte Abbâsî Devleti’nin dışında Tolunoğlu Devleti, İhşidi Devleti ve Hamdani Devleti üstlenmiştir. Bizans Onuncu yüzyılda saldırılarını ciddi boyutta arttırdı ve sınır uç kalelerini bir bir ele geçirdi, böylelikle Sugur sınırı Tarsus’tan Halep’e gerilemiş ve müdafaa artık Halep şehrinden itibaren yapılmaya başlanmıştı. İslâm devletlerinin koruyuculuğu vasfını askeri konumda yerine getiren Türklerin kendi girişimleri doğrultusunda bu görevi üstlenmiş olduklarını görmekteyiz. Hatta 967 yılında Horasan’dan beş bin civarı bir Türk grubunun Muhammed b. İsa komutası altında Halep’e Seyfü’d-devle’ye yardım etme amaçlı geldiklerini görmekteyiz. Bizans bu süreçte Şam’a kadar her yeri ele geçirmeye bu kadar yaklaşmışken, bu amacından vazgeçip 967 yılında Halep Anlaşmasını imzalayarak bölgeden ayrılması ise ilginç bir gelişme olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halep, Seyfü’d-devle; Sugur; Avâsım

Kaynakça

• Abû’l-Farac, Abû’l-Farac Tarihi, I, Çev. Ömer Rıza Doğrul, 3. Baskı, TTK, Ankara, 1999.
• Ağırakça Ahmet, “Humareveyh b. Ahmed b. Tolun”, DİA, XVIII, 1998, ss. 348-349.
• Ali b. Zafer el-Ezdî, Ahbârü’d-devleti’l Hamdâniyye, Terc: Mehmet Akbaş, “Hamdaniler”, Ravza Yayıncılık, İstanbul, Ekim 2011.
• Atiya Aziz S., Crusade, Commerce And Culture, Indiana University Press, Bloomington, 1962.
• Bahadır Gürhan, “Dokuzuncu ve Onuncu Yüzyılda Bizans Abbâsî Sınırı”, Ankara Üniv. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, 28.Cilt, 46. Sayı, Ankara, 2009, ss. 163-178.
• ¬_____________, İslâm Fethinden Haçlılara Kadar Antakya (M.S.636-1098), Antakya Belediyesi Kültür Yayınları, Pagem Akademi, Antakya, 2012.
• _____________, “Ortaçağ Anadolu’sunda Türk-İslâm Medeniyetinin Oluşması (636-1100)”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8. Cilt, 16.Sayı, Hatay, 2011, ss.113-126.
• Elçibey Ebülfez, IX. Yüzyılda Azerbaycan Halkının Özgürlük Mücadelesi ve Abbâsîler Hilafetinin Tenezzülündeki Rolü, Çev: Muhammet Kemaloğlu, Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Sayı 6, Haziran, 2012.
• ______________, Tolunoğulları Devleti (868- 905), İstanbul, 1997.
• el-Kindî, Kitâbü’l-Vülât ve Kitâbü’l-Kudât, Beyrut, 1908.
• Erdem İlhan, “Doğu Anadolu Türk Devletleri”, Türkler Ansiklopedisi, VI., Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002. ss. 383-424.
• Gökhan İlyas, “Roma ve Bizans Dönemlerinde Germanicia (Maraş)”, Cappadocia Journal of History and Social Sciences, Sayı 2, 2014.
• Haldon John, Bizans Tarih Atlası, Çev: Ali Özdamar, Kitap Yayınevi, Nisan, 2007, İstanbul.
• Hasan İbrahim Hasan, İslâm Tarihi, Siyasi, Dini, Kültürel, Sosyal, Tercüme: Ahmet Turan Aslan, Hamdi Aktaş, İsmail Yiğit, Sadreddin Gümüş, Kayıhan Yayınları, İstanbul,1985.
• Heyd,W., Yakın Doğu Ticaret Tarihi, Çev: Enver Ziya Karal, 2.Baskı, TTK, Ankara, 2000.
• Hitti Philip K., History of Syria, Macmillan Co.Ltd., London, 1951.
• Honigman Ernest, Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı, Çev: Fikret Işıltan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1970.
• İbnü’l-Adim, Zübdetü’l-Haleb min târîhi Haleb, Suheyl Zekkar, Daru’l Kitabu’l Arabi Yay., I, Şam, 1997.
• İbnü’l-Esîr, el-Kâmil fi’t-târîh, VI, VII, VIII, Bahar Yayınları, çev: Abdülkadir Özaydın, İstanbul, 1989.
• Jones J. Sydney, The Crusades Primary Sources, Thomson Gate, Vol III, USA, 2004.
• John Scylitzes, A Synopsis of Histories (811-1057), Translated by John Wortley, Published by The Centre for Hellenic Civilization at University of Manitoba, Kanada, 2000.
• Kopraman Kazım Yaşar, “Tolunoğulları (868-905)” D.G.B.İ.T., C.VI. ., Çağ Yayınları, İstanbul, 1992, s. 56.
• Leo the Deacon, The History of Leo the Deacon, Translated by Alice-Mary Talbot ve Dennis F. Sullivan, Dumbarton Oaks Trustees for Harvard University, Washington D.C, 2005.
• Lewis Bernard, Orta Doğu, “İki bin Yıllık Orta Doğu Tarihi, 10. Baskı, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2014.
• Mes’ûdî, Mürûcü’z-zeheb, çev: Ahsen Batur, Selenge Yay., İstanbul, 2004.
• Ostrogorsky Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev: Fikret Işıltan, TTK, Ankara, 1991.
• Özaydın Abdülkerim, “Razi-Billah”, DİA, XXXIV, s. 489.
• Özkuyumcu Nadir, “Tolunoğulları”, DİA, XLI, 2012, ss. 233-236.
• Sıbt İbnü’l-Cevzî, Mir’âtu’z-zamân fi târîhi’l-a’yân, XVI, el-Resalah el-A’lamiah Yayınevi, Beirut, 2013.
• Taberî, History of al-Tabari, Târîh el-Rusul ve’l Muluk, State University of New York Press, Çev: Philip M. Fields, Albany, 1992, XXXVI.
• Turan Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yayınevi, 11. Baskı, İstanbul, 2011.
• Uçar Şahin, Anadolu’da İslâm-Bizans Mücadelesi, İşaret Yay., Bilimsel Araştırma Dizisi:5, İstanbul, 1990.
• Yahyâ b. Sa’îd el-Antâkî, Târîh el-Antâkî, Neşr: Ömer Abdullah Tedmuri, Lübnan, 1990.
• Yıldız Hakkı Dursun, “Avâsım”, TDV, IV, Vakıf Yayınları, İstanbul, 1991.
• ________________, “Ahmed bin Tolun”, DİA, II, 1989. ss. 141-143.
• ________________, İslâmiyet ve Türkler, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1980.
• Zakkar Suhayl, The Emirate of Aleppo (1004-1094), Prefaced by Bernard Lewis, Published, Dar Al-Amanah, Beirut-Lebanon, 1971.
• Zehebî, Târîhu’l- İslâm, al-warak.com, s. 2049.
• Zeydan Corci, İslâm Medeniyeti Tarihi, Çev: Zeki Meğamiz, Doğan Guneş Yayınları, I, İstanbul, 1971.
• http://www.zeno.ru/