Pozitif Psikoloji ve Pozitif Psikoterapi Yönelimli Grupla Psikolojik Danışma Programının Bireylerin Teknoloji Bağımlılık Düzeylerine Etkisinin İncelenmesi [Pilot Çalışma]

Yıl 2023, Sayı: 19 - Haziran, 2023, 15 - 30, 12.06.2023

Abdullah Ensar Uzun M. Engin Deniz

https://doi.org/10.20860/ijoses.1226592

Öz

Araştırma kapsamında “Pozitif Psikoloji ve Pozitif Psikoterapi Yönelimli Grupla Psikolojik Danışma Programı” ile bağımlılık problemine müdahale edilmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, deneme modelinde olup gerçek deneme modellerinden olan ön-test/son-test kontrol guruplu model olarak tasarlanmıştır. Araştırmada bağımlı değişken “Teknoloji Bağımlılığı”, “Duygusal Zekâ” ve “Mutluluğu Artırma Stratejileri” puanlarıdır. Bağımsız değişken ise “Pozitif Psikoloji ve Pozitif Psikoterapi Yönelimli Grupla Psikolojik Danışma Programıdır.” Çalışmanın gerçekleştirilmesi için Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulundan “21.03.2021” tarih ve “2021/01” numlaralı etik kurul onayı alınmıştır. Çalışmada deney grubuna seçilen bireylere Pozitif Psikoloji ve Pozitif Psikoterapi Temelli Grupla Psikolojik Danışma Programı uygulanırken, kontrol grubuna seçilen bireylere herhangi bir program uygulanmamıştır. Araştırmanın bulguları şu şekildedir. Deney grubundaki bireylerin İnternet Bağımlılığı Ölçeği, Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği ve Yetişkinler İçin Mutluluğu Artırma Stratejileri Ölçeğinin ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir farklılık görülmüştür (p<0,05). Deney grubundaki öğrencilerin İnternet Bağımlılığı Ölçeği son test puanları, ön test puanlarından düşük olduğu görülmüştür. Deney grubundaki öğrencilerin Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği ve Yetişkinler İçin Mutluluğu Artırma Stratejileri Ölçeği son test puanları, ön test puanlarından yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikoloji, Pozitif Psikoterapi, İnternet Bağımlılığı, Duygusal Zeka, Mutluluk

Investigation of the Effectiveness of Psychological Counseling Program on Internet Addiction of Individuals via Positive Psychology - Positive Psychotherapy Oriented Group [Pilot Study]

Öz

Within the scope of the research, it was aimed to intervene in the addiction problem with the "Psychological Counseling Program with Positive Psychology and Positive Psychotherapy Oriented Group". This research is in the experimental model and was designed as a pre-test/post-test control group model, which is one of the real experimental models. The dependent variable in the study is "Technology Addiction", "Emotional Intelligence" and "Strategies to Increase Happiness" scores. The independent variable is “Group Counseling Program Oriented with Positive Psychology and Positive Psychotherapy.” Ethics committee approval, dated 21.03.2021 and numbered 2021/01, was obtained from Yıldız Technical University Social and Human Sciences Research Ethics Committee for the study. The findings of the research are as follows. There was a significant difference between the pre-test and post-test scores of the individuals in the experimental group on the Internet Addiction Scale, the Emotional Intelligence Feature Scale, and the Adult Happiness Increasing Strategies Scale (p<0.05). It was observed that the Internet Addiction Scale post-test scores of the students in the experimental group were lower than their pre-test scores. It was observed that the students in the experimental group had higher Emotional Intelligence Trait Scale and Adult Happiness Enhancing Strategies Scale post-test scores than their pre-test scores.

Kaynakça

• Aktan, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 405-421.
• Ateş, P. (2018). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekânın sosyal medya bağımlılığına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Ançel, G., Açıkgöz, İ. ve Yavaş Ayhan, A. G. (2015). Problemli internet kullanımı ile duygusal zeka ve bazı sosyodemografik değişkenler arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16, 255-263.
• Avcı, Ö. (2018). Öğrencilerin duygusal zekâ ile iletişim becerileri düzeylerinin bağımlı etkinliği üzerine bir uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9,18.
• Batıgün, A. ve Hasta, D. (2010). İnternet bağımlılığı: yalnızlık ve kişilerarası ilişki tarzları açısından bir değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 213-219.
• Balta, O. C., ve Horzum, M. B. (2008). İnternet Bağımlılığı Testi. Journal of Educational Sciences & Practices, 7(13). Beranuy, M., Oberst, U., Carbonell, X., ve Chamarro, A. (2009). Problematic Internet and mobile phone use and clinical symptoms in college students: The role of emotional intelligence. Computers in Human Behavior, 25(5), 1182–1187.
• Bian, M. ve Leung, L. (2015). Linking Loneliness, Shyness, Smartphone Addiction Symptoms, and Patterns of Smartphone Use to Social Capital. Social Science Computer Review.33(1).61-79.
• Bianchi, A. ve Phillips, J. G. (2005). Psychological Predictors of Problem Mobile Phone Use. CyberPsychology & Behavior, 8(1), 39–51.
• Boyle, E., Connolly, T. M., ve Hainey, T. (2011). The role of psychology in understanding the impact of computer games. Entertainment Computing,, 2(1), 69-74.
• Bozkurt, Ö.Ç., ve Minaz, A. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Akıllı Telefon Bağımlılık Düzeylerinin ve Kullanım Amaçlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21): 268-286.
• Bradberry, T. ve Greaves J. (2017). Duygusal Zekâ 2.0 (Emotional Intelligence 2.0). (Çev.: Azmi Ulaş). Sola Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal Bilimler İçin Veri Analiz El Kitabı (27. Baskı). PEGEM Yayınları.
• Cankurtaran, Ş. ve Şakiroğlu, M. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Duygusal Zeka İle İnternet Bağımlılığı İlişkisinde Bilinçli Farkındalığın Rolü. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi , (64) , 49-67 .
• Cooper, R.K. ve A. Sawaf (1997) Liderlikte Duygusal Zeka. Sistem Yayincilik.
• Demir, R., ve Fulya, T. (2020). Pozitif psikoloji: Tarihçe, temel kavramlar, terapötik süreç, eleştiriler ve katkılar. Humanistic Perspective, 2(2), 108-125.
• Deniz, S. (2014). Ergenlerin Problemli Mobil Telefon Kullanımının Utangaçlık ve Sosyal Anksiyete İle İlişkisinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Deniz, M. E., Özer, E., ve Işık, E. (2013). Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği–Kısa Formu –kısa formu: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(169), 407-419.
• Deveci, A. Çakıroğlu, E. ve Uzun, A.E. (2022). Madde Bağımlılığı. Yeşilay Yayınları.
• Diener E. (1984). Subjective well being. Psychol Bull. 95(3):542-75.
• Dong, G., Zhou, H. ve Zhao, X. (2010). Impulse inhibition in people with Internet addiction disorder: electrophysiological evidence from a Go/NoGo study. Neurosci Lett, 485(2), 42-138.
• Erginsoy, D. (2019). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığı ile duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 47-58.
• Eryılmaz, A. (2009). Ergen öznel iyi oluş ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 975-989.
• Eryılmaz, A. (2010). Ergenlerde öznel iyi oluşu artırma stratejilerini kullanma ile akademik motivasyon arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri, 1(2) 77-84.
• Eryılmaz, A. (2017). Yetişkinler için Mutluluğu Artırma Stratejileri Ölçeğinin Geliştirilmesi. Journal of Mood Disorders, 7(2), 116-126.
• Fordyce M.W. (1983). A program to increase happiness: further studies. J Couns Psychol. 30(4):483-98. George, D. ve Mallery P. (2003) SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Griffiths, M.D. (1995). Technological addictions. Clinical Psychology Forum.76:14–19.
• Goleman, D. (1998) İşbaşında Duygusal Zekâ, Varlik Yayinlari.
• Ha, J. H., Chin, B. C., Park, D.-H., Ryu, S. H. ve Yu, J. (2008). Characteristics of Excessive Cellular Phone Use in Korean Adolescents. CyberPsychology & Behavior, 11, 783–784.
• Ha, Y. M. ve Hwang, W. J. (2014). Gender Differences in İnternet Addiction Associated with Psychological Health İndicators Among Adolescents Using A National Web-Based Survey. International Journal of Mental Health Addiction, 12, 660-669.
• Herodotou, C., Kambouri, M., ve Winters, N. (2011). The Role of Trait Emotional Intelligence in Gamers’ Preferences For Playand Frequency of Gaming. Computers in Human Behavior, 27(5), 1815-1819.
• İkiz, E. ve Totan, T. (2011). Üniversite öğrencilerinde öz-duyarlık ve duygusal zekanın incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 51-71.
• İnanç, B. Y., ve Yerlikaya, E. E. (2017). Kişilik kuramları. PEGEM Akademi.
• Jenaro, C., Flores, N., Gómez-Vela, M., González-Gil, F. ve Caballo, C. (2007). Problematic Internet and Cell-Phone Use: Psychological, Behavioral and Health Correlates. Addiction Research and Theory, 15, 309–320.
• Jeong, S., Kim, H., Yum, J., ve Hwang,Y. (2016). What Type of Content Are Smartphone Users Addicted To?: SNS vs. Games. Computer in Human Behaviour. 10-17.
• Kant, R. (2018). Relationshıp of ınternet addiction with emotional intelligence among youths. Education Science And Psychology, 2(48),39-46.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştirma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayınevi.
• Khoshakhlagh. H. ve Faramarzi, S.(2012). The relationship of emotional ıntelligence and mental disorders with ınternet addiction in ınternet users university students. Addict Health, 4(3-4), 133–141.
• Kim, K., Ryu, E., Chon, M. Y., Yeun, E. J., Choi, S. Y., Seo, J. S. ve Nam, B. W. (2006). Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: a questionnaire survey. International journal of nursing studies, 43(2), 185-192.
• Ko, C. H., Yen. J. Y., Chen. C. S., Yeh, Y. C., ve Yen, C. F. (2009). Predictive values of psychiatric symptoms for internet addiction in adolescents: a 2-year prospective study. Arch Pediatr Adolesc Med. 163(10), 43- 937.
• Kuyucu, M. (2017). Gençlerde Akıllı Telefon Kullanımı ve Akıllı Telefon Bağımlılığı Sorunsalı: Akıllı Telefon (Kolik), Üniversite Gençliği. Global Media Journal: Turkish Edition, 7(14).
• Kwon M., Lee J.Y., Won W.Y., Park J.W., Min J.A., Hahn C. vd. (2013). Development and validation of a Smartphone Addiction Scale (SAS). PLoS One. 8:1-7.
• Lam, L. T., Peng, Z. W., Mai, J. C. ve J. Jing. (2009). Factors associated with ınternet addiction among adolescents. Cyberpsychology and Behavior. 12, 551- 555.
• Lazarus, P. (1999) "Emotional Intelligence: A Paradigm for Education in the New Millennium" (22. Uluslararasi Okul Psikolojisi yillik toplantisina sunulan bildiri metni) Kreuzlingen, isviçre.
• Lyubommirsky S. (2001). Why are some people happier than others? Am Psychol. 56(3):239-49.
• Lykken D, ve Tellegen A. (1996). Happiness is a stochastic phenomenon. Psychol Sci. 7(3):186-89.
• Myers D.G. ve Deiner E. (1995). Who is happy? Psychol Scin. 6(1):10-9.
• Öztürk, M., Ögel, K., Evren, C., ve Bilici, R. (2020). Bağımlılık Tanı Tedavi Önleme. Yeşilay Yayınları. İstanbul.
• Parker, J.D.A, Taylor, N.T, Eastabrooka, J.M., Schell, S.L. ve Wood, L.M. (2008). Problem Gambling İn Adolescence: Relationships With Internet Misuse, Gaming Abuse and Emotional İntelligence. Personality and Individual Differences, 45(2): 174-180
• Peseschkian, N. (1980). Positive family therapy. NY, Springer.
• Peseschkian, N. (1985). In search of a meaning-a psychotherapy of small steps. Springer-Verlag
• Peseschkian N (1986) Oriental stories as tools in psychotherapy: The merchant and the parrot with 100 case examples for education and self-help. NY, Springer.
• Peseschkian, N. (1998). Doğu hikâyeleriyle psikoterapi. (Çev. H. Fışıloğlu). Beyaz Yayınları.
• Peseschkian, N. (2000). Positive Psychotherapy. Sterling Publishers.
• Peseschkian, N. (2002). Günlük yaşamın psikoterapisi (Çev. H. Fışıloğlu). Beyaz Yayınları
• Peterson, C. (2000). The future of optimism. American Psychologist, 55(1), 44–55.
• Przybylski, A. K., Weinstein, N., Ryan, R. M., ve Rigby, C. S. (2009). Having to versus wanting to play: Background and consequences of harmonious versus o bsessive engagement in video games. CyberPsychology & Behavior, 485-492.
• Pinnelli S. (2002). Internet addiction disorder and ıdentity on line: the educational relationship. URL: http://www.proceedings.informingscience.org/IS2002Proceedings/papers/Pinne088I nter.pdf adresinden erişilmiştir.
• Reisoğlu, İ., Gedik, N., ve Göktaş, Y. (2013). Öğretmen adaylarının özsaygı ve duygusal zekâ düzeylerinin problemli internet kullanımıyla ilişkisi. Eğitim ve Bilim, 38(170).
• Russoniello, C. V., O’Brien, K., & Parks, J. M. (2009). The effectiveness of casual video games in improving mood and decreasing stress. Journal of CyberTherapy & Rehabilitation,, 53-66.
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2008). From ego depletion to vitality: Theory and findings concerning the facilitation of energy available to the self. Social and Personality Psychology Compass, 702-717.
• Sarı, T. (2015). Pozitif psikoterapi: Gelişimi, temel ilk eve yöntemleri ve Türk kültürüne uygulanabilirliği. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(2), 182-203.
• Sarıçam, H. ve Çelik, İ. (2018). Duygusal zekâ ve sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. 6th International Congress on Curriculum and Instruction’da sunulan bildiri, Kars, Türkiye.
• Seligman, M. E. (2002). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. Handbook of positive psychology, 2(2002), 3-12.
• Sevi, M. O., Odabaşıoğlu, G., Genç, Y., Soykal, İ., ve Öztürk, Ö. (2014). Cep Telefonu Envanteri: Standardizasyonu ve Kişilik Özellikleriyle İlişkisinin İncelenmesi. Bağımlılık Dergisi. 15(1) 15-22.
• Sezen, M. F. ve Murat, M. (2018). Ergenlerde akran zorbalığı, internet bağımlılığı ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 160-182.
• Shapiro, L.E. (1998). Yüksek EQ'lu Bir Çocuk Yetistirmek (Çev: U. Kartal) Varlik Yayinlari.
• Snodgrass, J. G., Lacy, M. G., Dengah, H. F., ve Fagan, J. (2011). Enhancing one life rather than living two: Playing MMOs with offline friends. Computers in Human Behavior, 1211-1222.
• Snodgrass, J. G., Lacy, M. G., Dengah, H., Fagan, J., ve Most, D. E. (2011). Magical flight and monstrous stress: Technologies of absorption and mental wellness in Azeroth. Culture, Medicine, and Psychiatry, 26-62.
• Süler, M. (2016). Akıllı telefon bağımlılığının öznel mutluluk düzeyine etkisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). MA: Pearson.
• Taş, İ. (2018). Ergenlerde internet bağımlılığı ve psikolojik belirtilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi.
• Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1) 31-41.
• Taylan, H. H. ve Işık, M. (2015). Sakarya’da ortaokul ve lise öğrencilerinde internet bağımlılığı. Turkish Studies. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(6), 855-874.
• Tetik, G. (2020). Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumu ve duygusal zeka arasındaki ilişkide, dijital oyun bağımlılığının aracı rolünün incelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi) Işık Üniversitesi. İstanbul.
• Thome´e, S., Ha¨renstam., A. ve Hagberg, M. (2011). Mobile Phone Use and Stress, Sleep Disturbances, and Symptoms of Depression Among Young Adults—A prospective cohort study. BMC Public Health, 11, 66. Tkach C, ve Lyubomirsky S. (2006). How do people pursue happiness, relating personality, happiness-increasing srategies, and wellbeing? J Happiness Stud. 7(2):183-225.
• Tunç, A. (2020). Ergenlik döneminde duygusal zeka özelliklerinin ve benlik saygısının internet bağımlılığı ile ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Özdemir Yaylacı, G. (2008). Kariyer Yaşamında Duygusal Zekâ ve İletişim Yeteneği. Hayat Yayıncılık.
• Özer, Ş. (2013). Problemli İnternet Kullanımının Benlik Saygısı ve Öznel İyi Oluş İle Açıklanabilirliği. (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Usta, S. (2017). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığı ve duygusal zeka arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vaillant G.E. (2003). Mental health. Am J Psychiatry. 160(8):1373-84.
• Wack, E., ve Tantleff, S. (2009). Relationships between electronic game play, obesity, and psychosocial functioning in young men. CyberPsychology & Behavior, 241-244.
• Wang, C. K., K. A., Liu, W. C., ve Divaharan, S. (2008). P assion and intrinsic motivation in digital gaming. CyberPsychology & Behavior, 39-45.
• Wang, W., Li, D., Li, X., Wang, Y., Sun, W., Zhao, L., ve Qiu, L. (2017). ParentAdolescent Relationship and Adolescent Internet Addiction: A Moderated Mediation Model. Addictive Behaviors, 84,171-177.
• Weinstein, A. M. (2010). Computer and video game addiction-a comparison between game users and non-game users. Am J Drug Alcohol Abuse, 36(5), 76-268.
• Weisinger, H. (1998) İs Yaşamında Duygusal Zeka. MNS Yayincilik.
• Yalçın, C., Demirel, M., Demirel, D.H., ve Çolakoğlu, T. (2017). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Boş Zamanın Anlamı İle Akıllı Telefon Bağımlılıklarına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(1): 1-11.
• Yavaş, G. (2020). Ergenlerin Öznel İyi Oluşu Arttırma Stratejileri, Oyun Bağımlılığı Ve Akran İlişkilerinin, Öznel İyi Oluş İle İlişkisinin İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi). Biruni Üniversitesi. İstanbul.
• Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal zekâ ve eğitim açısından doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(25), 139-146.
• Yen, J. Y., Ko, C. H., Yen, C. F., Wu, H. Y. ve Yang, M. J. (2007). The comorbid psychiatric symptoms of Internet addiction: attention deficit and hyperactivity disorder (ADHD), depression, social phobia, and hostility. J Adolesc Health. 41(1), 93-8.
• Yoo, Y. S., Cho, O. H. ve Cha, K. S. (2014). Associations Between Overuse of the Internet and Mental Health in Adolescents. Nursing and Health Sciences, 16, 193-200.
• Young K.S. (1997).. What makes the internet addictive: Potential explanations for pathological internet use. Paper presented at the 105th annual conference of the American Psychological Association, August 15, Chicago.