TURKOMAN IN IRAQ AND THE FUTURE OF THE MIDDLE EAST IN EQUATION

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 2 - ARALIK, 14 - 41, 01.12.2014

Ferhat Güngör

https://doi.org/10.20860/ijoses.06966

Cited By: 14

Öz

Iraqi Turks living inIraqtoday, with a population of about three million people in the ranks third.Iraq, which has the world's third largest oil reserves in the past, as now the states of Europe and theUnited Stateshas been the scene of a power struggle. Long years of dictatorship are managed, dealing with wars and civil unrest inIraq, the Turkmen in life, has become synonymous with the country's destiny. However, the most marginalized and Turkmen nation has been tried to be marginalized.

 

Keywords: Middle East, Iraq, Turkmens

Anahtar Kelimeler

Middle East, Iraq, Turkmens

ORTADOĞU DENKLEMİNDE IRAK TÜRKMENLERİ VE GELECEĞİ

Öz

 

Irak Türkleri, bugün Irak topraklarında yaşayan milletler içerisinde yaklaşık üç milyon nüfusu ile üçüncü sırada yer almaktadır. Dünyanın üçüncü büyük petrol rezervine sahip olan Irak, geçmişte olduğu gibi günümüzde de Avrupa Devletleri ve ABD’nin güç mücadelelerine sahne olmuştur. Uzun yıllar diktatörlükle idare edilen, savaşlarla ve iç karışıklıklarla uğraşan Irak’ta, Türkmenlerin hayatı da, ülkenin kaderiyle özdeşleşmiştir. Ancak, en fazla kenara itilen ve ötekileştirilmeye çalışılan millet Türkmenler olmuştur.

 Anahtar Kelimeler: Ortadoğu, Irak, Türkmenler 

 

 

 

Anahtar Kelimeler

Ortadoğu, Irak, Türkmenler

Kaynakça

• Kitaplar ve Dergiler
• AKYOL, Nazmi, “Irak: Dünyanın Geleceği”, Atlas Dergisi, S. 134, Mayıs 2004, s. 172-180.
• AL-JUMAILY, Qassam Kh.,-ÖZTOPRAK,İzzettin, Irak ve Kemâlizm Hareketi (1919-1923), yay. haz. İzzettin Öztoprak, AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 1999.
• ARI, Tayyar, Geçmişten Günümüze Orta Doğu Siyaset, Savaş ve Diplomasi, Alfa Yay., İstanbul, Ağustos 2005.
• AYDIN, Ayhan, Musul Meselesi (1900-1926), Turan Yay., İstanbul, 1995.
• AYTULU, Gökçe, 1 Mart Tezkeresi Öncesinde Türk Basınında Irak Sorunu Algılaması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Siyasi Tarih ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, İstanbul, 2005.
• BAYAT, Fazıl, “Erbil Atabeyliği”, Genel Türk Tarihi, C. 3, Edit: Hasan Celal Güzel-Ali Birinci, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 229-238.
• BAYATLI, Nilüfer, XVI. Yüzyılda Musul Eyâleti, TTK Yay., Ankara, 1999.
• CANATAN, Yaşar, Türk-Irak Münasebetleri (1926-1958), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 1996.
• CELEPOĞLU, Hamza, Dünden Bugüne Irak Türkmenleri (Orta Doğu Siyasetindeki Yeri), Yayınlanmamış Doktora Tezi), T.C. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Elazığ, 2006.
• ÇELTİKCİ,Orhan, Yaşar Kalafat’ın Eserlerinde Türk Dünyası Kültür ve Halk İnançları, IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul, Haziran 2007.
• DEMİRCİ, Güçlü, “Irak Türklerinin Demografik Yapısı” , Türkler, C. 20, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 611-616.
• DEMİRCİ, Nefi, Musul’un Siyasi Tarihi, IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul, Ocak 2010.
• _____, Sönmeyen Ateş Dinmeyen Hasret Kerkük, Ural Yay., İstanbul, Nisan 2011.
• _____, “Kerkükleşen KERKÜK”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, S. 334, C. 56, Türk Dünyası Araştırmalar Vakfı Yay., İstanbul, Ekim 2014, s. 10-11.
• DURSUN, İsmail, Kuzey Irak Kürtleri, Ayrılıkçı Kürt Hareketinin Devletleşme Süreci ve Türkiye’ye Etkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Strateji Bilimi Anabilim Dalı, Gebze, 2006.
• ERGİN, Feridun, “Musul Sorunu ve Körfez Petrolleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 7. S. 20. , TTK Basımevi, Ankara, Mart 1991, s. 165-173.
• ERTUĞRUL, Ümit, Ortadoğu’nun Yeniden Yapılanması ile Irak’ın İşgali Ekseninde Irak Türkleri ve Türkiye, Kerkük Vakfı Yay., İstanbul, Haziran 2006.
• ERTÜRK, Yaşar, Büyük Oyunun Eski Perdesi Doğu Güneydoğu ve Musul Üçgeni (1918-1923), IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul, Temmuz 2007.
• HACIOĞLU, Abdülkadir, “Acı Kaybımız”, Türkmeneli, Yıl:9, S. 665. , 16 Mayıs 2004, s. 2.
• HASAN, Mazin, Dünden Bugüne Irak Türkmenleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslar Arası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara, 2007.
• HÜRMÜZLÜ, Erşat, Irak Türkleri, Irak Milli Türkmen Partisi Enformasyon Bürosu Yay., Ankara, 1994.
• _____, The Turkmen and Iraqi Homeland, Kerkük Vakfı Yay., İstanbul, 2003.
• “Irak (Tarih/Irak Türkleri)”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 19, TDV Yay., İstanbul, 1999, s. 99-103.
• KAYHAN, Hüseyin, “Irak Selçukluları (1120-1194)”, Genel Türk Tarihi, C. 3, Edit: Hasan Celal Güzel-Ali Birinci, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 195-209.
• KİTAPÇI, Zekeriya, “Türklerin Müslüman Oluşu”, Türkler, C. 4, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 263-270.
• KOCAMAN AYDIN, Rabia, “Irak Türklerinin Sosyal Hayatı”, Türkler, C. 20, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 617-624.
• MARUFOĞLU, Sinan, Osmanlı Döneminde Kuzey Irak ( 1831-1914 ), Eren Yay., İstanbul, 1994.
• _____,“Osmanlı Döneminde Kerkük Şehrinin Sosyal ve İktisadî Yapısı (1847-1908)”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 103, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., Ağustos 1996, s. 15-43.
• _____, “Irak Türkleri”, Türkler, C. 20, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 603-610.
• MISIRLIOĞLU, Kadir, “Mîsâk-ı Millî’de Son Tango”, Tarih ve Düşünce Dergisi, S. 33, Ekim 2002, s. 14-28.
• NAKİP, Mahir, Kerkük’ün Kimliği, Bilgi Yay., Ankara, Ocak 2007.
• ORAN, Baskın,Türk Dış Politikası, C. 1 (1919-1980), İletişim Yay., İstanbul, 2002.
• ÖĞÜN BEZER, Gülay, “Zengiler (1127-1233)”, Genel Türk Tarihi, C. 3, Edit: Hasan Celal Güzel-Ali Birinci, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 211-227.
• _____, “Begteginliler: Erbil’de Bir Türk Beyliği (1132-1233)”, Genel Türk Tarihi, C. 3, Edit: Hasan Celal Güzel-Ali Birinci, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, s. 257-268.
• ÖKE, Mim Kemâl, Musul Meselesi Kronolojisi (1918-1926), 2. Baskı, Türk Dünyası Araştırma Vakfı Yay., İstanbul, 1991.
• _____, Musul-Kürdistan Sorunu (1918-1926), İz Yay., İstanbul, 1995.
• ÖZDAĞ, Ümit, Telafer (2003-2008) Bir Türkmen Kenti’nin ABD Ordusu ve Peşmergelere Karşı Direnişi, Fark Yay., Ankara, Haziran 2008.
• OZKAN, Selim Hilmi, “Telafer’in Stratejik Önemi ve Türkmenler”, Avrasya Etüdleri Dergisi, S. 36, 2009-2, Ankara, 2009.
• OZKAN, Selim Hilmi, “Osmanlı İdaresinde Telafer”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 184, Ocak-Şubat, 2010.
• ÖZTUNA, Yılmaz, Türkiye Tarihi, C. 2, İstanbul, 1963.
• SAATÇİ, Suphi, Tarihten Günümüze Irak Türkmenleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul, Mayıs 2003.
• SARAY, Mehmet, Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, TTK Yay., Ankara, 1996.
• SİLLELİ, Turan, Büyük Oyunda Türkiye-Irak İlişkileri, IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul, Kasım 2005.
• STOEL, Max Van Der, Irak’ta İnsan Hakları İhlalleri “Türkmenler”, Irak Milli Türkmen Partisi Enformasyon Bürosu Yay., 1995.
• SÜMER, Faruk, Oğuzlar ( Türkmenler ) Tarihleri-Boy Teşkilâtı-Destanları, A.Ü.D.T.C.F Yay., Ankara 1972.
• SÜRMELİ, Mustafa, 1990 Sonrası Irak Türkmenlerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Irak Ekonomisine Katkısı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), T.C. Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Ortadoğu İktisadı Anabilim Dalı, İstanbul, 2005.
• ŞİMŞEK, Erdal, Türkiye’nin Ortadoğu Politikası, Kum Saati Yay., İstanbul, Şubat 2005.
• ŞİMŞİR, Bilâl N., Türk-Irak İlişkilerinde Türkmenler, Bilgi Yay., Ankara, Eylül 2004.
• Tarihi Gelişim İçinde Irak’ta Türk Varlığı, Tarihi Araştırmalar ve Dokümantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı İstanbul Araştırma Merkezi Yay., Planlama ve Proje Sorumlusu: Ertuğrul Zekâi Ökte, haz. Suphi Saatçi, Edit. Tülây Duran, İstanbul, 1996.
• Türk Yurdu, C. 17, S. 31-225, “Irak Türklerine Dair (Umumî Malûmat)”, Tutibay Yay., Ankara, 2001, s. 6-16.
• UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
• YILMAZ, İlhan, “Geçmişten Günümüze Irak’ta Türkmen Politikası”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 12, 2006 Bahar, s. 127-142.
• YÜCEL, Yaşar, Muhteşem Kanuni ile 46 Yıl, TTK Yay., Ankara, 1991.
• İnternet Kaynakları
• ACUN, Can, “Irak Türkmenleri Tehdit Altında”, http://setav.org/tr/irak-turkmenleri-tehdit-altinda/video/15931, 11 Haziran 2014 Çarşamba, E.T. 14 Haziran 2014.
• ÇETİNSAYA, Gökhan, “Müdahalenin Üçüncü Yılında Irak [2] Türkiye’nin Irak Politikasında Revizyon İhtiyacı! (*)”, http://arsiv.setav.org/public/HaberDetay.aspx?Dil=tr&hid=11381&q=mudahalenin-ucuncu-yilinda-irak-2-turkiye-nin-irak-politikasinda-revizyon-ihtiyaci!-*, 22 Mart 2006, E.T. 14 Haziran 2014.
• GARİP, Ali Mükarrem–BİLİCİ, Salih, “Türkmenler için güvenli bölge oluşturulmalı”, http://www.aa.com.tr/tr/haberler/400834--turkmenler-icin-guvenli-bolge-olusturulmali, 7 Ekim 2014, E.T. 19. Ekim 2014.
• GEDİKLİ, Yusuf, “Türkiye’nin Dış Türkler Politikası: Hatay, Batı Trakya, Bulgaristan, Kıbrıs, Kerkük ve Diğerleri”, Kasım 2008, http://www.ufukotesi.com/yazigoster.asp?yazi_no=20050323, E.T. 15 Haziran 2014.
• HASAN, Mazin, “Türkiye’nin Türkmen Politikası: Yapılması Gerekenler”, http://www.bizturkmeniz.com/tr/printArticle.php?id=3752, E.T. 15 Haziran 2014.
• KERKÜKLÜ, Ali, “Kerkük’ü Kimseye Yamamayın!”, http://www.asilkan.org/sabit/55/15.htm, E.T. 14 Haziran 2014.
• MUHTAROĞLU, Ahmet Haşim, “Irak’ın yeni cumhurbaşkanı Fuad Masum”, http://www.hurriyet.com.tr/dunya/26878628.asp, 24 Temmuz 2014, E.T. 17 Ekim 2014.
• ÖRMECİ, Ozan, “Irak Türkmenleri”, http://politikaakademisi.org/irak-turkmenleri/, 12 Aralık 2013, E.T. 14 Haziran 2014.
• ÖZŞİMŞİR, Şafak, “2003 ABD-Irak Savaşı ve Nedenleri”, http://www.tuicakademi.org/index.php/yazarlar1/100-safak-ozsimsir-tum-yazilari/500-2003-abd-irak-savasi-ve-nedenleri, 31 Ocak 2011, E.T. 7 Haziran 2014.
• PAMUKÇU, Ekrem, “Bayatlar ve Irak Bayatları”, http://hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/download/443/434, E.T. 19 Haziran 2014, s. 1-13.
• SALİHİ, Emin, “ABD Sonrası Irak ve Türkiye-Irak İlişkilerinin Geleceği”, http://www.bilgesam.org/kategori/90/-sunular/, 16 Ağustos 2010, E.T. 1 Haziran 2014, s. 1-43.
• SALİHİ, Erşed, http://www.aa.com.tr/tr/dunya/338183--turkmenler-son-10-yilin-en-acimasiz-saldirilarina-maruz-kaldi, 31 Mayıs 2014, E.T. 7 Haziran 2014.
• SEMİN, Ali, “Irak’taki Siyasi Çıkmaz, Türkmenler ve Türkiye”, http://www.irakturkleri.org/makalegoster.php?makale=68, 15 Eylül 2012, E.T. 14 Haziran 2014.
• TAŞTEKİN, Fehim, “Türkiye’nin Irak Kartları ve Türkmen Küskünlüğü”, http://www.al-monitor.com/pulse/tr/originals/2014/02/turkmen-iraq-kurdistan-turkey-reconciliation-krg.html#, 27 Şubat 2014, E.T. 14 Haziran 2014.
• “Abadi: Arap ülkeleri IŞİD'e yönelik operasyona katılmasın”, http://www.bbC.co.uk/turkce/haberler/2014/10/141001_irak_abadi, 1 Ekim 2014, E.T. 19 Ekim 2014.
• “Davutoğlu, “Türkmenler, Irak’ın Asli Unsurudur”, http://www.iha.com.tr/davutoglu-turkmenler-irakin-asli-unsurudur-politika-315464, 6 Aralık 2013, E.T. 14 Haziran 2014.
• “Erdoğan Irak Türkmen Cephesi yetkilileri ile görüştü”, http://www.radikal.com.tr/politika/erdogan_irak_turkmen_cephesi_yetkilileri_ile_gorustu-1164757, 5 Aralık 2013, (E.T. 14 Haziran 2014).
• “Irak işgalinin 11. yıldönümü”, http://www.aljazeera.com.tr/interaktif/irak-isgalinin-11-yildonumu, 19 Mart 2014, E.T. 7 Haziran 2014.
• “Irak Türkmenleri”, http://www.hurgokbayrak.com/yeni_sayfa_245.htm, E.T. 7 Haziran 2014.
• “Irak'tan IŞİD'e karşı uluslararası topluma yardım çağrısı”, http://www.radikal.com.tr/dunya/iraktan_iside_karsi_uluslararasi_topluma_yardim_cagrisi-1215096, 26 Eylül 2014, E.T. 19 Ekim 2014.
• “Kerkük'te Türkmen lider öldürüldü”, http://www.ntvmsnbC.com/id/25522840/, 24 Haziran 2014, E.T. 17 Ekim 2014.
• “Kurtulmuş: “IŞİD Bir Sebep Değil Sonuçtur!”, http://www.haksozhaber.net/kurtulmus-isid-bir-sebep-degil-sonuctur-52198h.htm, 20 Eylül 2014, E.T. 18 Ekim 2014.
• “Rehin Alınan 49 Konsolosluk Çalışanı Hala Musul Valiliği'nde Tutuluyor.”, http://www.sondakika.com/haber/haber-rehin-alinan-49-konsolosluk-calisani-hala-musul-6157073/, 16 Haziran 2014, E.T. 17 Haziran 2014.
• “Rehineler serbest, Türkiye IŞİD'e karşı koalisyona katılacak mı?”, http://www.bbC.co.uk/turkce/haberler/2014/09/140920_canli_musul_isid_rehineler_serbest, E.T. 19 Ekim 2014.
• “Serdar Karagöz: IŞİD’i bölgenin istikrarsızlığı üretti.”, http://www.ahaber.com.tr/Gundem/2014/09/12/serdar-karagoz-isidi-bolgenin-istikrarsizligi-uretti-439550958368, 12 Eylül 2014, E.T. 18 Ekim 2014.
• “Türkmen lider evinde öldürüldü”, http://www.cnnturk.com/2009/dunya/11/22/turkmen.lider.evinde.olduruldu/552732.0/, 22 Kasım 2009, E.T. 17 Ekim 2014.
• “Türkmen lider saldırıda öldürüldü.”, http://www.ntvmsnbC.com/id/25451170/, 25 Haziran 2013, E.T. 17 Ekim 2014; “Irak'ta şok! Türkmen lider öldürüldü.”, http://www.frmtr.com/turk-dunyasi/5415814-irakta-sok-turkmen-lider-olduruldu.html, 28 Haziran 2013, E.T. 17 Ekim 2014.
• “Türkmenler, IŞİD’e karşı silahlanmaya başladı.”, http://t24.com.tr/haber/turkmenler-iside-karsi-silahlanmaya-basladi,261390, 16 Haziran 2014, E.T. 17 Haziran 2014.
• http://onedio.com/haber/bugun-irak-in-abd-tarafindan-isgalinin-11-yildonumu-272741, E.T. 7 Haziran 2014.
• http://t24.com.tr/haber/isgalden-gunumuze-irak,165, E.T. 7 Haziran 2014.
• http://www.aljazeera.com.tr/dosya/irakta-catisan aktorler, 28 Nisan 2014, E.T. 7 Haziran 2014.
• http://www.bilinmeyenturktarihi.com/irak-turkmenleri.html
• http://www.irakturkleridernegi.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=93&Itemid=196, 16 Ekim 2011, E.T. 7 Haziran 2014.
• http://www.usasabah.com/Guncel/2013/03/16/iste-irak-isgalinin-faturasi, E.T. 7 Haziran 2014.