Türk Dünyanın Etnik-Dilsel Haritasının Ulusal Kültür Bileşeni: Öğretime Dilsel ve Kültürel Yaklaşım

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 70 - 82, 30.12.2018

Mariana Bondar

Öz

Türk
dilinin bir yabancı dil olarak öğrenilmesi, yeni bir dilsel ve kültürel alana
aktif bir şekilde «dalmayı», Türk kültürünün özelliklerini, Türk halkının
mentalitesini ve Türk ulusal karakterinin özelliklerini tanımayı öngörür. Böyle
bir «dalma»’nın etkin biçimlerinden biri, en güzel manevi kazanımları biraraya
getiren ve Türk halkının hayatına ilişkin özellikleri sözlü yöntemlerle dile
getiren sanatsal literatür ile tanışmaktır. Türk düzyazı metinlerinin ve
bunların Ukraynaca’ya tercümelerinin karşılaştırılmasında, ulusal-kültürel
özellikleri olan kelimeler, terimler tespit edilmiş ve bunların Ukrayna dili
kullanılarak yeniden üretilmesine yönelik muhtemel yöntemler analiz
edilmiştir.  Bu çerçevede, dini terimler,
saygı ifadeleri, ailevi ilişkileri belirten kelimeler, küçültme ifadeleri, Türk
ulusal yiyecek ve içeceklerinin isimleri, geleneksel Türk giysilerinin, kamuya
açık yemek yenen spesifik mekanların isimleri, dilsel biçimler ve klişeler,
özel dikkat gerektirmektedir. Bunun dışında, belli bir yabancı dili ana dili
olarak konuşanların dilsel davranışlarını, geleneklerini ve adetlerini bilmek
gerekir, ki sözünü ettiğimiz bu unsurlar, sözlü araçların seçimini
belirlemektedir. Bu çerçevede, öğrencilerin metinleri gerekli şekilde
algılayabilmeye hazırlanmaları, önemli rol oynamaktadır. Bu yeniden üretimde
ulusal-kültürel özelliğin, kapsam ilişkisinin kısmen veya tamamen kaybedilmesi,
ilişki alanının kaybı veya kaynak dilde mevcut olan şeyle ortak hiçbir özelliği
olmayan yeni özdeşleştirmelerin kurulması durumlarıyla karşılaşılmaktadır. Bu
durum, ulusal kültür bileşen somut dünya ulusal-dilsel haritasının bir bileşeni
olmasından ve diğer dünya ulusal-dilsel haritalarıyla her zaman eşdeğerlerinin
olmamasından kaynaklanmaktadır. Geleceğin tercüme uzmanlarının yetiştirilmesi,
sadece yabancı dile yüksek düzeyde vakıf olunmasını değil, aynı zamanda, dil
ötesindeki bilgilere derinden vakıf olunmasını gerektirmektedir, ki bu, başka
bir dilsel-kültürel alana uyum sağlamanın teminatı olacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Kültür, dil, ulusal kültür bileşen, ulusal-kültürel özellik

National Cultural Component of the Turkish Linguistic Picture of The World: Linguistic and Cultural Approach to Teaching

Öz

Studying
Turkish as a foreign language involves active "immersion" in the new
linguistic and cultural space, familiarity with the specifics of Turkish
culture, the mentality of the Turkish people, the specificity of its national
character. One of the most effective forms of such "immersion" is the
acquaintance with Turkish literature, which accumulates the best spiritual
treasures and verbally reproduces the specifics of life of the Turkish people.
Based on comparing the material of Turkish prose works and their translations
into the Ukrainian language, the vocabulary of the national-cultural color was
revealed and possible ways of reproduction of its content by means of the
Ukrainian language were analyzed. Particular attention needs to be given to
religious vocabulary, honorific forms, words for naming family relationships,
diminutives, names of Turkish national dishes and drinks, traditional Turkish
clothes, specific catering establishments, language forms and clichés, etc. In
addition, one needs to know the rules of linguistic behavior of native-speakers
of a foreign language, as well as respective traditions and customs, which
largely determine the selection of verbal means. In this regard, the important
role is to prepare students for adequate perception of texts. In reproduction,
partial or complete loss of national-cultural specificity, generic-type
transformations, loss of associative field or the production of new
associations that have nothing to do with the source language are possible.
This is because the national-cultural component is a constituent part of the
specific national-language picture of the world and it does not always have
full matches in other national-language pictures of the world. The training of
future specialists in the field of translation should involve both a high level
command of a foreign language, and profound extralinguistic knowledge, which is
the key to adaptation in another linguistic and cultural space.

Anahtar Kelimeler

Culture, language, national-cultural component, national-cultural specificity

Kaynakça

• Akalın Ş. H. (2011). Türkçe sözlük. (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Andreiko L. V. (2009). Mozhlyvosti vidtvorennia intertekstualnosti u perekladi. Humanitarnyi visnyk. Seriia: Inozemna filolohiia, 13, 249–253.
• Bobrova L. V. (2003). «Chuzhe» u «svoiemu» ta zmina yikh statusu u perekladi. Visnyk Sumskoho derzhavnoho universytetu. Seriia Filolohiia, 4(50), 17–20.
• Havryliuk Kh. Yu. (2015). Interpretatsiia kulturnoi spetsyfiky poemy "Eneida" I. Kotliarevskoho v perekladi B. Melnyka. Visnyk Zhytomyrskoho derzhavnoho universytetu imeni Ivana Franka. Filolohichni nauky, 3, 68–73.
• Podminohin V. (2010). Dykhotomiia perekladatskykh stratehiia ochuzhennia ta odomashnennia v istorii yevropeiskoho perekladu. Naukovi zapysky. Seriia: Filolohichni nauky, 89(1), 98–102.
• Venuti L. (1995). The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London; N.Y.: Routledge; Venuti L. (2001). Strategies of Translation. Routledge Encyclopedia of Translation Studies, 240-244
• Venuti L. (2001). Strategies of Translation. Routledge Encyclopedia of Translation Studies, 240-244.