Evaluation of Some Morphological Properties of Durum Wheat Genotypes in Terms of Stem Sawfly (Cephus pygmaeus L. (Hymenoptera: Cephidae)) Damage

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 95 - 106, 31.12.2019

Hasan Kılıç Hüsnü Aktaş Sertaç Tekdal

https://doi.org/10.29132/ijpas.558004

Cited By: 1

Öz

In this study, the effect of wheat stem sawfly (Cephus pygmaeus L. (Hymenoptera:
Cephidae)) damage on yield and yield components of some durum wheat genotypes
have been investigated. Studies were established in GAP International
Agricultural Research and Training Center in 2007-2008 and 2008-2009 years and
12 durum wheat genotypes were tested. While infestation rate of sawfly was
found as 4.08-11.87% in 2007-2008, this rate was found as 1.72-7.96% in
2008-2009. Infestation rate of standard varieties such as Fuatbey-2000,
Altıntoprak-98 and Sarıçanak-98 have been determined as 6.43%, 6.96% and 7.9%
respectively in 2007-2008, while this rate decreased as 4.08%. 7.96% and 2.71% in
2008-2009. Considering the low reduction rates of both number of grains per
spike and infested plant rate of G7 genotype for two years. It can be used as a
source of resistance source.

Anahtar Kelimeler

Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, durum wheat, wheat stem sawfly, resistance, yield and yield components

Durum Buğday Genotiplerinde Bazı Morfolojik Özelliklerin Ekin Sap Arısı ((Cephus pygmaeus L. (Hymenoptera: Cephidae)) Zararı Bakımından Değerlendirilmesi

Öz

Bu
çalışmada Bölge Verim Denemesinde yer alan bazı durum buğday genotiplerinde ekin
sap arısının (Cephus pygmaeus L.
(Hymenoptera: Cephidae)) meydana getirdiği zarar durumu incelenmiştir. Denemeler.
GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi’nde (GAPUTAEM) 12 durum
buğday genotipi ile 2007-2008 ve 2008-2009 yetiştirme sezonlarında tesadüf
blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Ekin sap arısı
ile bulaşık bitki oranı 2007-2008 yılında %4.80-11.87 arasında yer alırken, denemenin
ikinci yılında %1.72-7.96 arasında yer almıştır. Standart çeşitlerden Fuatbey-2000,
Altıntoprak-98 ve Sarıçanak-98’de bulaşıklık 2007-2008 yılında sırasıyla %6.43,
%6.96 ve %7.94 olarak bulunurken, denemenin ikinci yılında ise %4.08, %7.96 ve
%2.71 olarak tespit edilmiştir. Bulaşık bitki oranı ve başakta tane sayısında
(BTS) azalma oranı bakımından G7’nin her iki yılda da düşük değerlere sahip
olması bu genotipin dayanıklılık kaynağı olarak kullanılabileceğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

durum buğday, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus, Cephus pygmaeus

Kaynakça

• Abbas, K., Zadeh, H., Ghadiri, S., Ol-Lah, V., 2004. An investigation on wheat cultivars resistance to sawfly (Cephus pygmaeus). FAO. AGRİS, http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=IR2008000308. (Erişim tarihi: 06.09.2016)
• Adıgüzel, N., 1978. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ekinlerde zarar yapan sap tırtılları (Lepido ptera) Tanınmaları. Yayılışları, kısa biyolojileri ve zararları üzerinde araştırmalar. Diyarbakır Bölge Zirai Mücadele Araştırma. Enstitüsü.(Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi).
• Aktaş, H., Kılıç, H., Kendal, E., Tekdal, S., Kahraman, M., Altıkat, A., 2011. Diyarbakır koşullarında bazı ekmeklik (Triticum aestivum L.) buğday genotiplerinin verim ve kalite bakımından değerlendirilmesi. I. Ali Numan Kıraç Tarım Kongresi ve Fuarı, Eskişehir, 27-30 Nisan, s. 2273-2283.
• Aktaş, H., 2016. Çinko uygulamasının makarnalık buğdayın (Triticum durum Desf.) verim ve bazı kalite özellikleri üzerindeki etkisi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2):193-201.
• Albert, T., Sherman, J., Hofland, M., Lanning, S., Blake, N., Grabbe, R., Lamb, P., Martin, J., Weaver, D., 2014. Resistance to Cephus cinctus Norton. the wheat stem sawfly. in a recombinant inbred line population of wheat derived from two resistance sources. Plant Breeding, 133. 427–432.
• Altınayar, G., 1975. Ekin sap arıları (Cephus pygmeus L.) ve Trachelus tabidus (F.) (Hymenoptera: Cephidae)’nin Konya İlinde biyo-ekolojileri. Sebep oldukları ürün kayıpları ve savaş yolları üzerine araştırmalar. Ankara Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayınları, Araştırma Eserleri Serisi. No:36. Ankara. 135 s.
• Anonim, 2001. Tarımsal Değerleri Ölçme Denemeleri Teknik Talimatı (Serin İklim Tahılları) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma Kontrol Genel Müdürlüğü TTSM Müdürlüğü. s. 35.
• Anonim, 2009. Meteoroloji Genel Müdürlüğü resmi verileri. www.meteor.gov.tr.
• Atlı, A., Koçak, N., 2004. Islah Programlarında Ekmeklik Buğday kalitesinin farklı sedimantasyon testleri ile tahmini. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1):51-56.
• Beres, B.L., Cárcamo, H.A., Byers, J.R., 2007. Effect of wheat stem sawfly damage on yield and quality of selected Canadian spring wheat. Journal of Economic Entomology, 100(1):79-87.
• Berzonsky, WA., Ding, H., Haley, SD., Harris, M.O., Lamb, R.J., McKenzie, R.I.H., Ohm, H.W., Patterson, F.L., Peairs, F.B., Porter, D.R., Ratcliffe, R.H., Shanower, T.G., 2003. Breeding wheat for resistance to insects. Plant Breeding Reviews, 22:222-296.
• Cao, Q., Zhang, W.J., 1993. Suggestions for control and conditions leading to outbreaks of wheat stem sawfly. Agricultural Science and Technology, Information. 2:4. (in Chinese)
• Carolyn, K., 2012. Wheat stem sawfly decision support strategy. A sustainable. integrated approach to controlling a serious Top Crop Manager. May 2012. Erişim tarihi: 26.02.2017.http://www.topcropmanager.com/insect-pests/wheat-stem-sawfly-decision suppo rt-strategy-11503
• Delaney, K.J., Peterson, R.K.D., Weaver, D.K., 2010. Photosynthesis and yield reductions from wheat stem sawfly (Hymenoptera: Cephidae): interactions with wheat solidness. water stress. and phosphorus deficiency. Journal of Economic Entomology, 103:516-524.
• Gebeyehou, G., Knott D.R., Baker, R.J., 1982. Relations among durations of vegetative and grain filling phases. yield Components and grain yield in durum wheat cultivars. Crop Science, 22:287-290.
• Haiging, W., Hechen, G., Jumei, G., Chuxi, L., Xiangguo, H., 1997. Preliminary studies on the mechanism of resistance to wheat stem sawfly. Acta Agriculturae Borealioccidentalis Sinica, 6(3):5–11.
• Hoel, B.O., 1998. Use of a hand-held chlorophyll meter in winter wheat: Evaluation of different measuring positions on the leaves. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B — Soil and Plant Science, 48:222-228.
• Holmes, N.D., Peterson, L.K., 1960. The influence of the host on oviposition by the wheat stem sawfly. Cephus cinctus Nort. (Hymenoptera: Cephidae). Canadian Journal of Plant Science, 40:29-46.
• Holmes, N.D., 1977. The effect of the wheat stem sawfly. Cephus cinctus (Hymenoptera: Cephidae). on the yield and quality of wheat. The Canadian Entomologist, 109(12):1591-1598.
• Holmes, N.D., 2012. The Effect of The Wheat Stem Sawfly. Cephus Cınctus (Hymenoptera: Cephıdae). On The Yield and Quality of Wheat. The Canadian Entomologist. https://doi.org/10.4039/Ent1091591-12. Published online: 01 May 2012. pp. 1591-1598
• Kılıç H., Erdemci, İ., Karahan, T., Aktaş, H., Karahan, H., Kendal, E., 2005. Güneydoğu Anadolu Bölgesi şartlarında bazı makarnalık buğday çeşitlerinin uyum kabiliyetlerinin tespit edilmesi. GAP IV. Tarım Kongresi. Şanlıurfa, 21-23 Eylül, s. 768-773.
• Karaca, V., Gözüaçık, C. Şimşek, Z., 2012. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hububatın entomolojik sorunları ve çözüm önerileri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5(2):154-159.
• Kılıç, H., 2007. Güneydoğu Anadolu Bölgesi tahıl değerlendirme raporu 2006-2007. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Diyarbakır.
• Kılıç, H., Kendal, E., Aktaş, H., Tekdal, S., 2014. İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(4):87-95.
• Kılıç, H., Bayram. Y., Tekdal. S., 2017. Farklı Fenolojik Özelliklere Sahip Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Ekin Sap Arısı [(Cephus pygmaeus L. (Hymenoptera: Cephidae)] Zararına Dayanıklılık Yönünden İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(1): 65-76
• Kılıç, H., Aktaş, H., Kendal, E., Altıkat, A., Karahan, T., Karaca, V., Mutlu, Ç., Duman, M.. 2018. Farklı fenolojik özelliklere sahip durum buğday genotiplerinin süne (Eurygaster integriceps Put) zararına mukavemet bakımından değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(1):1-12
• King, C., 2012. Wheat stem sawfly decision support strategy A sustainable. integrated approach to controlling a serious pest. Top Crop manager. http://www.topcropman ager.com/insect-pests/wheat-stem-sawfly-dec ision-support-strategy-11503. 08.09.2016.
• Lamb, R.J., Wise, I.L., Smith, M.A.H., McKenzie, R.I.H., Thomas, J., Olfert, O., 2002. Oviposition deterrence against Sitodiplosis mosellana (Diptera: Cecidomyiidae) in spring wheat (Gramineae). Canadian Entomologist, 134:85-96.
• Lopes, S.M., El-Basyoni, İ., Baenziger, P.S., Singh, S., Royo, C., Ozbek, K., Aktaş, H., Ozer, E., Ozdemir, F., Manickavelu, A., Ban, T., Vikram. P., 2015. Exploiting genetic diversity from landraces in wheat breeding for adaptation to climate change. Journal of Experimental Botany, 66(12):3477-3486.
• Macedo, T.B., Weaver, D.K., Robert, K., Peterson, D., 2006. Characterization of the Impact of Wheat Stem Sawfly. Cephus cinctus Norton, on Pigment Composition and Photosystem II Photochemistry of Wheat Heads. Environmental Entomology. 35(4): 1115-1120.
• Michaud, J.P., 2013. Wheat Stem Sawfly. Kansas State University agricultural experiment station and cooperative extension service MF3089. p3. http://www.bookstore.ksre.ksu.edu/pubs/mf3089.pdf. 08.09.2016.
• Miller, R.H., Pike, K.S., 2002. Insect in wheat-based systems in bread wheat improvement and production. Eds. Curtis., B. C., Rajaram, S.. Gomez Macpherson, H., FAO Plant Production and Protection. Series No. 30. Rome.
• Morrill, W.L., Kushnak, G.D., 1999. Planting date influence on the wheat stem sawfly (Hymenoptera: Cephidae) in spring wheat. Journal of Agricultural and Urban Entomology, 16:123-128.
• Mutlu, Ç., Karaca, V., Tonga, A., Erol, Ş., Duman, M., Blank, S., 2016. The studies of wheat stem sawflies (Hym.:Cephidae) in Southeast Anatolia Region. Turkey. International Conference on Natural Science and Engineering (ICNASE’16), Kilis, 19-20 March.
• Özberk, İ., Atlı, A., Yücel, A., Özberk, F., Coşkun, Y., 2005. Wheat stem sawfly (Cephus pygmaeus L) damage; impacts on grain yield. quality and marketing prices in Anatolia. Crop Protection, 24:1054-1060.
• Pena, R.J., Amaya, A., Rajaram, S., Mujeeb, A., 1990. Variation in quality characteristics with some spring 1B/1R translocation wheat. Journal of Cereal Science, 12:105-112.
• Peterson, R.K.D., Knodel, J., Shanower, T., Patrick, B., 2016. Integrated pest management of wheat stem sawfly in North Dakota. E1479 (Revised) NDSU Extension Service North Dakota State University. https://www.ag.ndsu.edu/publications/crops/integrated-pest-management-of-wheat-stem-sawfly-in-north-dakota/e1479.pdf.06.09.2016.
• Szczepaniec, A., Glover KD. Nad Berzonsky W. 2015. Impact of solid and hollow varieties of winter and spring wheat on severity of wheat stem sawfly (Hymenoptera: Cephidae) infestations and yield and quality of grain. Journal of Economic Entomology, 108(5):2316-2325.
• Shanower, T.G., Hoelmer, K.A., 2004. Biological control of wheat stem sawflies: past and future. Journal of Agricultural and Urban Entomolog, 21(4):197-220.
• Sherman, J.D., Weaver, D.K., Hofl, M.,L., Sing, S.E., Buteler, M., Lanning, S. P., Naruoka, Y., Crutcher, F., Blake, N.K., Martin, J.M., Lamb, P.F., Carlson G.R. and Talbert L.E. 2010. Identification of novel QTL for sawfly resistance in wheat. Crop Science, 50:73-86.
• Şahin, M., Göçmen, A., Aydoğan, S., 2004. Ekmeklik buğdayda mini SDS (sodyum dodesil sülfat) sedimantasyon testi ile bazı kalite özellikleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Bitkisel Araştırma Dergisi. 2:1-5.
• Şimşek, Z., 1991. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hububat hortumlu böceği (Pachytchius hordei (Brulle): Coleoptera. Curculionidae)’nin yayılış alanları ve biyo-ekolojisi üzerinde araştırmalar. TO ve Köyişleri Bakanlığı Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitü Müdürlüğü, Araştırma Eserleri Serisi. No:7. s 147.
• Tekdal, S., Kendal, E., Aktaş, H., Ayana, B., Kılıç, H., Yıldırım, M., 2014. Türkiye’deki Durum Buğday Çeşitleri ile Bazı Yerel Popülasyon ve İleri Kademede Hatların Bulgurluk Kalitesi Yönünden Taranması. Tubitak Projesi. Program Kodu: 1001. Proje No: 111O246
• Tülek, A., Koçak, E., Akın, K., Kahraman, T., 2011. Ekin sap arısı (Cephus pygmaeus L. (Hymenoptera: Cephidae))’nın bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde kalite ve verim komponentleri üzerine etkisi. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi, Kahramanmaraş, 28-30 Haziran.
• Wallace, L.E., McNeal, F.H., 1966. Stem sawflies of economic and importance in grain crops in the United States. Technical bulletin, No:1350. p.5.
• Weaver, D.K., Buteler, M., Hofland, M., Runyon, J.B., Nansen, C., Talbert, L.E., Lamb, P., Carlson, G.R., 2009. Cultivar Preferences of ovipositing wheat stem sawflies as influenced by the amount of volatile attractant. Journal of Economic Entomology, 102(3):1009-1017.
• Williams, P., El-Haremein, F.J., Nakkoul, H., Rihav, S., 1986. Crop quality evaluation methods and guidelines. ICARDA. Technical Manual, 14 (Rev.1).
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel istatistik metotları. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı. Yayınları, No:121-56