0-6 yaş arası çocuk kitaplarının yapısal özelliklerinin incelenmesi: Kesitsel bir alan yazın analizi

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 14, 31.01.2021

Kübra Bekkaya Gülhan Güven

Öz

Bu çalışmada okul öncesi dönem basılı resimli çocuk kitaplarının yapısal özellikleri üzerine çalışılan 2010-2020 yılları arasında yayımlanan makalelerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel olarak ve durum çalışması deseninde gerçekleştirilmiştir. Amaç doğrultusunda ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Bu doğrultuda elektronik ortamda anahtar kelimeler ile tarama yapılmış ve ölçütlere uygun 18 makaleye ulaşılmıştır. Veriler toplanırken “Makale İnceleme Formu’’ kullanılmıştır. Veriler analiz edilirken doküman incelemesi yapılmış ve betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizinde kodlar oluşturulmuş; kod güvenirliği 0.97 bulunmuş, veriler MS Office Excel programında işlenmiş; bulgular yüzde ve frekans tabloları ile sunulup yorumlanmıştır. İncelenen makalelerin en fazla 2016 yılında yayımlandığı; en fazla nitel türde çalışma yapıldığı; en fazla tarama modeli kullanıldığı, en fazla amaçlı örnekleme yöntemi kullanıldığı; örneklemlerde incelenen en fazla 2995 ve en az 5 kitap olduğu; kitaplara en çok kitapevi, en az yayınevi ve elektronik ortamdan ulaşıldığı; veri toplamak için en çok kitap inceleme formu kullanıldığı; çalışmaların çoğunda kitapların iç ve dış yapı özelliklerinin birlikte incelendiği; iç yapı özelliklerinden en fazla dil ve anlatım ve konu, en az tema incelenirken; dış yapı özelliklerinden en fazla resimleme, en az harf özelliklerinin incelendiği tespit edilmiştir. Sonuçlar doğrultusunda, araştırmacılara öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

resimli çocuk kitabı, okul öncesi dönem kitapları, resimli hikaye kitapları, kitap özellikleri

Kaynakça

• Al, U. (2005). Çok yazarlılığın bilimsel iletişimdeki yeri. Prof. Dr. Nilüfer Tuncer'e Armağan, Bildiriler kitabı: 31-41. TKD, Ankara. Alınan yer http://yunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/publications/multipleauthorship.pdf
• Alkan Ersoy, Ö. & Bayraktar, V. (2015). Okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı kavramı ve çocuk kitaplarının özellikleri. A. Turla (Ed.), Her yönüyle okul öncesi eğitim okul öncesi dönemde çocuk edebiyatı içinde (s. 10-20). Ankara: Hedef.
• Arıcı, A. F. (2016). Çocuk edebiyatı ve kültürü. Ankara: Pegem.
• Aytekin, H. (2016). Çocuk ve gençlik edebiyatı. Ankara: Anı.
• Ciravoğlu, Ö. (2000). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Esin.
• Çer, E. (2018). Türkçe öğretimi nitelikli çocuk edebiyatı yapıtlarıyla nasıl gerçekleştirilebilir. E. Çer (Ed.), Çocuk ve kitap içinde (s.2). Ankara: Eğiten Kitap.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Erdem, D. (2011). Türkiye’de 2005–2006 yılları arasında yayımlanan eğitim bilimleri dergilerindeki makalelerin bazı özellikler açısından incelenmesi: betimsel bir analiz. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 2(1), 140-147.
• Gönen, M. (1988). Anaokuluna giden dört – beş yaş çocuklarına resimli kitaplarla yapılan eğitimin dil gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gönen, M. (1993). Anaokulu öğretmenlerinin beş ve altı yaş çocukları için kullandıkları masal ve hikâye kitaplarının niteliklerinin incelenmesi. Türk Kütüphaneciliği 7(2), 83-88. Alınan yer http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/1189/1183
• Gönen, M., Ünüvar, P., Bıçakçı, M., Koçyiğit, S., Yazıcı, Z., Orçan, M., Aslan, D., Güven, G., & Özyürek. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin dil etkinliklerini uygulama biçimlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10(19), 23-40.
• Gülay Ogelman, H. & Güngör, H. (2015). Türkiye’deki okul öncesi dönem çevre eğitimi çalışmalarının incelenmesi: 2000-2014 yılları arasındaki tezlerin ve makalelerin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 180- 194.
• Güzelyurt, T. & Saraç, S. (2018). 48-66 aylık çocukların gelişim düzeylerine uygun çocuk kitapları nasıl olmalıdır? Bir delphi çalışması. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), s.52-75.
• İnce Samur, A. Ö. (2016). Okuma kültürü nasıl kazandırılır. Ankara: Anı.
• Kanak, M., Ersoy, M., & Yerliyurt, N. S. (2018). Okul öncesinde rehberlik hizmetlerinin gerekliliğinin rehber öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 22(76), 187-208.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kılıç, Ç. & Arslan, S. (2016). Türkiye’de yayınlanan yetişkin eğitimine İlişkin makalelerin meta değerlendirmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 865-899.
• Kurnaz, M. A., Bozdemir, H., Altunoğlu, B. D., & Ezberci Çevik, E. (2016). Fen eğitiminde astronomi konu alanında yayınlanan ulusal makalelerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2). DOI: 10.17556/jef.02610.
• Kurtoğlu, M., & Seferoğlu, S. S. (2013). Öğretmenlerin teknoloji kullanımı ile ilgili türkiye kaynaklı dergilerde yayımlanmış makalelerin incelenmesi. Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Dergisi, 2(3), 1-10. Alınan yer https://dergipark.org.tr/tr/pub/jitte/issue/25082/264707
• Nalinci, G. Z. (2018). Okul öncesinde çocuk kitaplarıyla görsel okur yazarlık. E. Çer (Ed.), Çocuk ve kitap içinde (s.43). Ankara: Eğiten Kitap.
• Oğuzkan, A.F. (2013). Çocuk edebiyatı. Ankara: Anı.
• Ozan, C. & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
• Özgider, D. S. (2010). Türkiye ve İngiltere’de çok satılan çocuk kitaplarının biçimsel ve içerik özellikleri açısından karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi. (Tez no: 274640)
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem.
• Şahin, E. Y., Çelik, G., & Çelik, B. (2012). Anne-babaların çocuk edebiyatı kavramına ilişkin görüşleri (Çanakkale örneği). Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10(12), 109-125.
• Şahin, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,9(3), 1309-1324.
• Şenel, S. & Alatlı, B. (2014). Lojistik regresyon analizinin kullanıldığı makaleler üzerine bir inceleme. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(1), 35-52.
• Tarkoçin, S., Bilmez, B., & Kadan, G. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarda bulunan kitap merkezleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(12), 143-155.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N. K. & Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Pegem.
• Tüfekçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı giriş. Konya: Eğitim.
• Tüfekçi Can, D. (2014). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim.
• Ulutaş, B., Üner, S., Turan Oluk, N., Yalçın Çelik A., & Akkuş, H. (2015). Türkiye’deki kimya eğitimi makalelerinin incelenmesi: 2000-2013. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 141-160.
• Ural, S. (2019). Okul öncesi çocuk kitaplarının tanımı. M. Gönen (Ed.), Erken çocukluk döneminde çocuk edebiyatı içinde (s.41-52). Ankara: Eğiten Kitap.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yükselen, A., Yumuş, M., & Işık, E. (2016). Çocuk kitabı seçme kriterlerine ilişkin okul öncesi eğitimcilerin görüşleri. Başkent Unıversıty Journal of Education, 3(2), 161-168.