Çevre Eğitimi Etkinliklerinin Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Ekolojik Ayak İzi Farkındalığına ve Çevre Bilincine Yönelik İlgi Düzeylerine Olan Etkisinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 13, 25.04.2023

Gülşah Günşen

https://doi.org/10.59062/ijpes.1233687

Cited By: 7

Öz

Araştırmanın amacı okul öncesi öğretmen adayları ile birlikte topluma hizmet uygulamaları dersi kapsamında hazırlanan çevre eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalığına ve çevre bilincine yönelik ilgi düzeyine olan etkisinin incelenmesidir. Yarı deneysel desenlerden tek gruplu ön test-son test modeli kullanılarak yapılan araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’de bir devlet üniversitesinde Okul Öncesi Öğretmenliği Lisans Programında öğrenim gören 65 okul öncesi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada nicel veri toplama aracı olarak Çelik Coşkun ve Sarıkaya (2014) tarafından geliştirilen Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği ve nitel ölçüm aracı olarak da araştırma kapsamında geliştirilen ve uzman görüşü alınarak son hali verilen Çevre Bilincine Yönelik İlgi Düzeyini Belirleyici Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu ön test ve son test olarak uygulanmıştır. Çevre eğitimi etkinliklerinin uygulamaları iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada araştırmacı tarafından Erken Çocuklukta Çevre Eğitimi ve Topluma Hizmet Projeleri dersini alan okul öncesi öğretmen adaylarına 10 hafta boyunca çevrim içi eğitimler verilmiştir. İkinci aşamada ise eğitimler sonunda öğrencilerin kendi oluşturdukları çalışma grupları ile hazırlamış oldukları çevre etkinlikleri bağımsız bir anaokulunda 4 hafta boyunca uygulanmıştır. Araştırma sonucunda çevre eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalıklarına ve çevre bilincine yönelik ilgi düzeylerine olumlu yönde etki ettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik ayak izi, çevre bilinci, okul öncesi öğretmen adayları

Kaynakça

• Ahi, B. (2019). Erken çocukluk dönemi çevre eğitiminde öğretmenin rolü. D. Kahriman Pamuk (Ed.), Erken çocukluk döneminde çevre eğitimi ve sürdürülebilirlik içinde (ss. 71-87), Anı Yayıncılık.
• Alıcı, (2013). Anasınıfına devam eden çocuklar için azalt, tekrar kullan, geri kazan eğitimi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) ODTÜ, Ankara.
• Basile, C. G. (2000). Environmental education as a catalyst for transfer of learning in young children. The Journal of Environmental Education, 32(1), 21–27. DOI: 10.1080/00958960009598668.
• Birand, A (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalıkları ve çevre dostu davranışlar. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).Yakın Doğu Üniversitesi, Kıbrıs.
• Blatchford, J. S., Smith, K. C., & Pramling-Samuelsson, I. (2010). Education for Sustainable Development in the Early Years”. World Organızatıon For Early Chıldhood Education. Erişim Adresi: http://www.ecesustainability.org
• Borg, F., Winberg, T. M., & Vinterek, M. (2019). Preschool children’s knowledge about the environmental impact of various modes of transport. Early Child Development and Care, 189(3), 376-391. DOI: 10.1080/03004430.2017.1324433.
• Broom, C. (2017). Exploring the relations between childhood experiences in nature and young adults' environmental attitudes and behaviours. Australian Journal Of Environmental Education, 33(1), 34-47. DOI: https://doi.org/10.1017/aee.2017.1
• Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Büyüköztürk, Ş. (2007). Deneysel desenler öntest-sontest kontrol grubu desen ve veri analizi (2. Baskı). Pegem A Yayıncılık.
• Cohen, S., & Horm-Wingerd, DM (1993). Çocuklar ve çevre: Okul öncesi çağındaki çocuklarda ekolojik farkındalık. Çevre ve Davranış, 25(1), 103–120.
• Cordero, E, Todd, A., & Abellera, D. (2008). Climate change education and the ecological footprint. Bulletin of the American Meteorological Society, 865-872. DOI: 10.1175/2007BAMS2432.2.
• Coşkun Çelik, I. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative (p. 676). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Davis, J. (2010). Young children and the environment: Early education for sustainability. Cambridge; Port Melbourne, Vic: Cambridge University Press.
• Edwards, S. (2005). Talking about a revolution: Paradigmatic change in early childhood education from developmental to sociocultural theory and beyond. Melbourne Studies in Education, 46(1),1–12. DOI: 10.1080/17508480509556412.
• Erol, A., & Ogelman, H. G. (2019). Çevre eğitimi aile katılım etkinliklerinin anne ve babaların çevreye yönelik tutumlarına etkisinin incelenmesi. İlköğretim Online, 18(2). DOI: 10.17051/ilkonline.2019.562074
• Esa, N. (2010). Environmental knowledge, attitude and practices of student teachers. International Research in Geographical and Environmental Education, 19(1), 39–50. DOI: https://doi.org/10.1080/10382040903545534.
• Gottlieb, D., Gadot, E. V., Haim, A., & Kissenger, M. (2012). The ecological footprint as an educational tool for sustainability: A case study analysis in an Israeli public high school. International Journal of Educational Development, 32, 193-200. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2011.03.007.
• Grodziéska-Jurczak, M., Stepska, A., Nieszporek, K., & Bryda, G. (2006). Perception of environmental problems among pre-school children in Poland. International Research in Geographical & Environmental Education, 15(1), 62-76. DOI: 10.2167/irgee187.0.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43.
• Güngör, H. (2019). Bir okul öncesi eğitim kurumunda ekolojik ayak izi uygulamaları ile sürdürülebilir yaşam fırsatlarının geliştirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, felsefe-yöntem-analiz. Seçkin Yayıncılık. Gürkaynak, İ. (1993). Kadın-aile-çevre. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Hadzigeorgiou, Y., Prevezanou, B., Kabouropoulou, M., & Konsolas, M. (2011). Teaching about the importance of trees: a study with young children. Enviromental Education Research, 17(4), 519-536. DOI: https://doi.org/10.1080/13504622.2010.549938.
• Haktanır, G., Güler, T., & Öztürk, D. K. (2016). Education for sustainable development in Turkey. International Research on Education for Sustainable Development in Early Childhood (pp. 139-153). Springer.
• Haktanır, G., Güler, T., Yılmaz, A., Şen, M., Kurtulmuş, Z., Ergül, A. et al. (2011). Reduce and reuse: Turkish preschool children’s education for a sustainable world. Paper presented at the meeting of the World Organization for Early Childhood Education in Brazil.
• Hirst, N. (2019). Education for sustainability within early childhood studies: collaboration and inquiry through projects with children. Education, 47(2), 233-246.
• Inoue, M., O’Gorman, L., Davis, J., & Ji, O. (2017). An international comparison of early childhood educators’ understandings and practices in education for sustainability in Japan, Australia, and Korea. International Journal of Early Childhood, 49(3), 353-373.
• Kahn, R. (2010). Critical pedagogy, ecoliteracy, & planetary crisis. Peter Lang Publishing.
• Kahriman-Ozturk, D., Olgan, R., & Guler, T. (2012). Preschool Children's Ideas on Sustainable Development: How Preschool Children Perceive Three Pillars of Sustainability with the Regard to 7R. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 2987-2995.
• Kahriman-Pamuk D., & Olgan R. (2018). Sürdürülebilir gelişim için eğitimde öğretmen uygulamaları ve okul öncesi kurumların fiziksel çevreleri: eko ve eko olmayan okulların karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 669-683.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
• Karakaş, H. (2021). Start for sustainable development: Ecological footprint. E. Jeronen (Ed.) In Transitioning to Quality Education (pp: 89-113), Edited by Transitioning to Sustainability Series 4. Basel: MDPI
• Karakaş, H., Doğan, A., & Sarıkaya, R. (2016). Etkinlik temelli eğitimin üstün yetenekli öğrencilerin ekolojik ayak izi farkındalığına etkisi. Turkish Studies (Elektronik), 11(3), 1365-1386.
• Keleş, Ö., & Aydoğdu, M. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerini azaltma yolları konusundaki görüşleri. Journal of Turkish Science Education, 7(3), 171-187.
• Keleş, Ö. (2007). Sürdürülebilir yaşama yönelik çevre eğitimi aracı olarak ekolojik ayak izinin uygulanması ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kim, S. (2016). A comparative study of early childhood curriculum documents focused on education for sustainability in South Korea and Australia (Masters by Research thesis, Queensland University of Technology). Retrieved from https://eprints.qut.edu.au/94087/1/Soyoung_Kim_Thesis.pdf
• Küçüktüvek, D. (2007). Kadınların çevre korumaya yönelik mevcut bilgi ve tutumlarının saptanması Afyon Karahisar örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2011). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation (4th ed.). New York, NY: Routledge/Taylor & Francis.
• Mackey, G. (2012). To know, to decide, to act: The young child's right to participate in action for the environment. Environmental Education Research, 18(4), 473-484. DOI:10.1080/13504622.2011.634494.
• McNaughton, M. J. (2012). Implementing education for sustainable development in schools: learning from teachers’ reflections. Environmental education research, 18(6), 765-782. DOI: 10.1080/13504622.2012.665850.
• McNichol, H., Davis, J. M., & O’Brien, K. R. (2011). An ecological footprint for an early learning centre: Identifying Opportunities for early childhood sustainability education through ınterdisciplinary research. Environmental Education Research, 17(5), 689–704.
• Meydan, A., Bozyiğit, R., & Karakurt, M. (2012). Ekoloji temelli doğa eğitimi projelerinin katılımcı beklentilerini karşılama düzeyleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 25,238- 255.
• Meyer, V. (2004). The ecological footprints as an enviromental education tool for knowledge, attitude and behaviour changes towards sustainable living. (Unpublished master thesis). University of South Africa. Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Özgürler, S. (2014). Öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri ile ekolojik ayak izlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Pollock, K., Warren, J. D., & Andersen, P. J. (2017). Inspiring environmentally responsible preschool children through the implementation of the National Quality Framework: Uncovering what lies between theory and practice. Australasian Journal of Early Childhood, 42(2), 12-19.
• Prince, C. (2010). Sowing the seeds: Education for sustainability within the early years curriculum. European Early Childhood Education Research Journal, 18(3), 273- 284.
• Robertson, J. S. (2008). Formers preschoolers’ enviromental attitude: Lasting effects of early childhood enviromental education. (Unpublished master thesis). Royal Roads University, Canada.
• Ryu, H. C., & Brody, S. D. (2006). Examining the impacts of a graduate course on sustainable development using ecological footprint analysis. International Journal of Sustainability in Higher Education. Schaller, D. (1999). Our Footprints-They’re All Over the Place. Newsletter of the Utah Society for Enviromental Education, 9(4).
• Siraj-Blatchford J., Smith K.C., & Samuelsson I.P. (2014). Erken çocuklukta sürdürülebilir kalkınma için eğitim. (Çev. Toran, M). Hedef Yayıncılık.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. (2013). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık. Söylemez, S. (2007). Çocuğumu nasıl yetiştirmeliyim? Morpa Kültür Yayınları.
• Stuhmcke, S. M. (2012). Children as change agents for sustainability: An action research case study in a kindergarten. (Unpublished master thesis). Queensland University of Technology.
• Şahin, H., Erkal, S., & Ateşoğlu, L. (2018). Determination of Ecological Footprint Awareness of Preschool Teacher Candidates. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(31), 1-12.
• Tanrıverdi, Ö. (2012). Yaratıcı drama yöntemi ile verilen eğitimin okul öncesi öğrencilerinin farkındalığına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Toran, M. (2016). Sürdürülebilir anaokulları: Okul öncesi eğitim kurumlarının değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 1035-1046.
• Turabovna, T. N. (2022). Ecological education of preschool children through fairy tales. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(3), 949-954.
• Tuzcuoğlu, N. (2007). Anne baba olmanın altın kuralları. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Wackernagel, M., & Rees, W. (1996). Our ecological footprint reducing human ımpact on the Earth. Canada: New Society Publishers.
• Weinberg, R., & Quesenberry, J. (2010). Introducing the Footprint in Information Systems Education. The State of the Art in Ecological Footprint Theory and Applications Footprint Forum 2010 Academic Conference Short Communications. Editor Simone Bastianoni Colle Val d’Elsa, 9th-10th June, Italy.
• Wilson, R. A. (1996). Environmental education programs for preschool children. The Journal of Environmental Education, 27(4), 28-33. DOI: https://doi.org/10.1080/00958964.1996.9941473.
• Uludağ, G., Karademir, A. H., & Cingi, M. A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye ilişkin davranış düzeylerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41), 120-136.
• Yalçın, B. (2013). Doğal çevreyi koruma programının okul öncesi dönem çocuklarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkileri: Çanakkale il örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.
• Yıldız, E. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldız, F. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin ve çevre eğitim puanlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Yiğitkaya, B. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu.