Investigation of Living Together Culture in Social Studies Curriculum and Textbook

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 54 - 61, 30.08.2023

Ahmet Akif Erbaş

https://doi.org/10.59062/ijpes.1341009

Öz

Today, with globalization, the world has become a small town. With the increase in transportation facilities, migrations and the use of social media, communication between people with differences such as religion, language and race has become easier and increased. These conveniences have led to a rapid interaction between differences. The social studies course taught in primary schools has an important role in gaining the basic values that people should have. At this point, the aforementioned course and the curriculum and textbooks of this course are very important in terms of gaining the culture of living together. The aim of this study is to examine the culture of living together in the primary school 4th grade social studies curriculum and textbook. Document analysis method was used in the research. The data of the research were obtained from the curriculum of the relevant course and the Social Studies textbook taught in the 4th grade of primary school throughout Turkey in the 2022-2023 academic year. First of all, the content of the curriculum of the relevant courses was examined, and then the content analysis was made on the textbook. As a result of the research, it was determined that the culture of living together was not directly included in the primary school 4th grade social studies curriculum. On the other hand, it has been seen that the culture of living together is mentioned in the curriculum in a way that we can say indirectly and adequately. When the program is examined in depth, there are elements that will form the basis of the culture of living together within the framework of our values, values education and basic skills. However, it has been determined that the culture of living together is directly included in the primary school 4th grade social studies textbook. On the other hand, there are also contents that indirectly support the culture of living together. These contents are more of a quality that will create a culture of living together based on values. In the context of research findings, our recommendations are as follows; The curricula and textbooks of other courses taught in primary schools can be examined in the context of the culture of living together and their status can be determined. Different studies can be carried out to determine the situation of the culture of living together in the school and classroom environment.

Anahtar Kelimeler

Basic education, primary school, culture of living together, social studies, textbook

Birlikte Yaşama Kültürünün Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Ders Kitabındaki Durumunun İncelenmesi

Öz

Günümüzde küreselleşme ile birlikte dünya küçük bir kasaba halini almıştır. Ulaşım imkanlarının artması, göçler, sosyal medya kullanımı ile din, dil, ırk gibi farklılıkları bulunan insanların iletişimi kolaylaşmış ve artmıştır. Bu kolaylıklar beraberinde farklılıklar arasında hızlı bir etkileşim meydana getirmiştir. İlkokullarda okutulan sosyal bilgiler dersi toplumsal yaşamda kişilerde bulunması gereken temel değerlerin yerleştirilmesinde önemli role sahiptir. Bu noktada birlikte yaşama kültürünün kazandırılması hususunda bahsi geçen ders ve bu derse ait öğretim programı ve ders kitapları oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı; birlikte yaşama kültürünün ilkokul 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitabındaki durumunu incelemektir. Araştırmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri ilgili dersin öğretim programından ve 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Türkiye genelindeki ilkokul 4. sınıfta okutulan Sosyal Bilgiler ders kitabından elde edilmiştir. Öncelikle ilgili derslerin öğretim programlarının içeriği incelenmiş ardından ders kitabı üzerinde içerik analizi yapılmıştır. İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler öğretim programında birlikte yaşama kültürüne doğrudan yer verilmediği tespit edilmiştir. Diğer taraftan birlikte yaşama kültürüne dolaylı ve yeterli diyebileceğimiz şekilde öğretim programında değinildiği görülmüştür. Program derinlemesine incelendiğinde değerlerimiz, değerler eğitimi ve temel beceriler çerçevesinde birlikte yaşama kültürünün temelini oluşturacak öğeler yer almaktadır. İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında birlikte yaşama kültürüne doğrudan yer verildiği tespit edilmiştir. Diğer taftan dolaylı olarak birlikte yaşama kültürünü destekleyici içeriklerin varlığı da söz konusudur. Bu içerikler daha çok değerlerden yola çıkılarak birlikte yaşama kültürünü oluşturacak niteliktedir. İlkokullarda okutulan diğer derslerin öğretim programları ve ders kitapları birlikte yaşama kültürü bağlamında incelenerek durumları tespit edilebilir. Birlikte yaşama kültürünün okul ve sınıf ortamındaki durumunun tespit edilmesi için farklı çalışmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

temel eğitim, ilkokul, sosyal bilgiler, ders kitabı, birlikte yaşama kültürü

Kaynakça

• Acun, İ., Önder, A., Tarman, B., & Yücel, C., (2013). Değerler: kim ne kadar değer veriyor?. Uşak üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 6(1), 180-197.
• Aktan, O., & Padem, S. (2013). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında kullanılan okuma metinlerinde yer alan değerler. Asya öğretim dergisi, 1(2), 44-55.
• Arpa, E. (2017). İslam’da birlikte yaşama kültürü ve günümüzde müslüman toplumlarda zuhur eden şiddet. Eskiyeni, 34, 45-68.
• Aslan, M. (2009). Değerler eğitiminde kahramanlardan yararlanma. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi].
• Aydın, M. Z., & Akyol Gürler, Ş. (2013). Okulda değerler eğitimi (2. Baskı). Nobel.
• Aydın, O. (2014). Ortaokul öğrencilerinin 5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programındaki değerleri kazanma düzeyleri (Afyonkarahisar ili örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Bolgun, C., & Uçan, G. (2020). Birlikte yaşamak mümkün mü?: okur yorumlarında “suriyeli sığınmacı” söyleminin inşası. Manisa celal bayar üniversitesi sosyal bilimler dergisi, 18(1), 250-269. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.647227
• Calp, Ş. (2006). Üçüncü sınıf türkçe ders kitaplarındaki metinlerle ilgili soru ve etkinliklerin 1981 ve 2005 tarihli türkçe programlarında yer alan davranışlar ile kazanımlara uygunluğunun karşılaştırılması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Çuhadar, B. (2017). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programı ve ders kitaplarında birlikte/bir arada yaşama kültürü. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hitit Üniversitesi.
• Demir, K., & Demirhan İşcan, C. (2007, 11, 15-17). Hayat bilgisi dersinde değerler ve değerler eğitimi. 1. ulusal ilköğretim kongresi.
• Dilmaç, B. (1999). Öğrencilerine insani değerler eğitimi verilmesi ve ahlaki olgunluk ölçeği ile eğitimin sınanması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ecerkale, N., & Bayrak, Ö. (2018). Türkçe 7. sınıf ders kitabındaki metinlerin değerler bağlamında incelenmesi. The journal of international lingual, social and educational sciences, 4(2), 277-287.
• Er, T., & Ataman, K. (2008). İslamofobi ve avrupa’da birlikte yaşama tecrübesi üzerine. Uludağ üniversitesi ilahiyat fakültesi dergisi, 17(2), 747-770.
• Ersoy, F., & Şahin, T. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi yaklaşımları açısından incelenesi. Kuram ve uygulamada eğitim bilimleri, 12(2), 1535-1558.
• Gafarov, A. (2016). Felsefi ve dini açıdan birlikte yaşamanın temel değerleri üzerine bir analiz. Değerler eğitimi dergisi, 14(31), 87-133.
• Gömleksiz, M. N., & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 8(1), 95-134.
• Güçlü, H. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarının değerler eğitimi açısından değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Hatay Uçar, F. (2019). İlkokul hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarında değerler eğitimi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• İlboğa, M., & Aygül, H. H. (2015). Birlikte yaşama kültürü bağlamında insan-doğa diyalektiği. Akademik bakış uluslararası hakemli sosyal bilimler dergisi, 52, 64-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/abuhsbd/issue/32946/366097
• Kahya, A. (2018). Ortaokul türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin değerler eğitimi bakımından İncelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Karaca, M. (2012). Farklılaşma, bütünleşme ve birlikte yaşama üzerine. Dicle üniversitesi ziya gökalp eğitim fakültesi dergisi, 18, 226-238. https://dergipark.org.tr/en/pub/zgefd/issue/47947/606640
• Karatekin, K., Kuş, Z., & Merey, Z. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler eğitimi dergisi, 11(25), 183-214.
• KEDV. (2006). Erken çocuklukta farklılıklara saygı eğitimi el kitabı. İstanbul: Derin Yayınları.
• Keskin, Y., & Öğretici, B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde “duyarlılık” değerinin etkinlikler yoluyla kazandırılması: nitel bir araştırma. Değerler eğitimi dergisi, 11(25), 143-181.
• Kozak, M. (2017). Bilimsel araştırma: Tasarım, yazım ve yayım teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Kunduracı, N. F. (2015). İslam medeniyetinde birlikte yaşama kültürü. Sosyal politika çalışmaları dergisi, 15(34), 61-88. https://doi.org/10.21560/spcd.07344
• Kuzucu, C. (2018). İlkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi ile sosyal bilgiler ders kitaplarının temel insani değerler açısından karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Külünkoğlu, T. (2010). İlköğretim birinci kademe türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi.
• MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Millî Eğitim Bakanlığı.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook (2nd ed). California: Sage Publications.
• Narin, D. (2007). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programının vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Önal, R. (2016). Avrupa’da müslümanların birlikte yaşama serüveni: norveç örneği -çokkültürlü yaşam, sosyo-kültürel organizasyonlar ve dinlerarası diyalog perspektifinden bir analiz. Akademik incelemeler dergisi, 11(1).
• Özensel, E. (2014). Doğu toplumlarında ve türkiye’de birlikte yaşama arayışı: çokkültürlülük mü? Yoksa yeni bir model mi?. Akademik incelemeler dergisi, 8(3), 1-17.
• Özkan, Z. S. (2017). Hayat bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ordu Üniversitesi.
• Sezer, Ö. (2005). İlköğretim 1. kademe türkçe ders kitaplarında değerlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Sezer, T. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Şahin, M., & Eşici, H. (2020). Türkiye’de yaşayan suriyeli göçmenler ile türklerin birlikte yaşam kültürü: değerler, fırsatlar, engeller. Avrasya uluslararası araştırmalar dergisi, 8(22), 72-99. https://doi.org/10.33692/avrasyad.647200
• Şahin, O., & Başgül, M. (2018). Ortaokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Dicle university journal of ziya gokalp education faculty, 34, 90-104. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.1890
• Şan, M. K., & Abdulhakimoğulları, E. D. (2021). Suriyeli sığınmacılarla birlikte yaşama deneyimi bağlamında algı ve görüşler: Twitter üzerinden suriyelilerin sosyal temsili. Universal journal of history and culture, 3(2), 209-241. https://doi.org/10.52613/ujhc.989052
• Şen, Ü. (2008). 6. sınıf türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası sosyal araştırmalar dergisi, 1(5), 763-779.
• TDK. (2023). https://sozluk.gov.tr/.
• Üredi, P. , Akbaşlı, S. , Üredi, L. & Namlı, H. (2022). Factors associated with emotional ıntelligence ın determining the perception of academic self-efficacy ın students attending formal education. Uluslararası
• Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 3(1), 43-51.
• Yıldırım, A., & Şimşek, M. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yıldız, N. (2008). Kültürler arası eğitim. Eğitim bilim toplum dergisi, 6(22), 52-89.
• Yılmaz, H. (2021). Medine sözleşmesi bağlamında birlikte yaşama kültürü. Cumhuriyet ilahiyat dergisi, 25(1), 239-258.
• Yiğittir, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4 ve 5. sınıf değerlerinin kazanılma düzeyi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.