Türkiye’de Gelir, Enerji Tüketimi, Ticari Açıklık ve Çevre Koruma Harcamaları: ÇKE Hipotezinin Bölgesel Analizi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 353 - 372, 25.12.2021

Mürşit Recepoğlu

https://doi.org/10.30927/ijpf.1013985

Öz

Çevre kirliliği, ulusal ve bölgesel düzeyde sürdürülebilir ekonomik kalkınma için önemli bir tehdittir. Ancak, Türkiye’de çevre kirliliğinin belirleyicilerini araştıran bölgesel çalışmalar sınırlı düzeydedir. Bu çalışma Türkiye’nin Düzey 2 bölgelerinde gelir, enerji tüketimi, ticari açıklık ve çevre koruma harcamalarının çevre kirliliği üzerindeki etkilerini Çevresel Kuznets Eğrisi (ÇKE) hipotezi çerçevesinde 2007-2019 dönemi için analiz etmektedir. İki Aşamalı Sistem Genelleştirilmiş Momentler Metodu’nun kullanıldığı çalışmadan elde edilen bulgular Düzey 2 bölgeleri açısından Türkiye’de ÇKE hipotezinin geçerli olmadığını göstermektedir. Ayrıca enerji tüketimi çevre kirliliğini istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif etkilerken ticari açıklık negatif etkilemektedir. Ancak çevre koruma harcamalarının çevre kirliliği üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkileri bulunmamaktadır. Bu sonuçlar, çevre kalitesini artırmaya yönelik bölgesel düzeyde uygulanan iktisadi ve mali politikaların etkinliğinin artırılması gerektiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çervresel Kuznets Eğrisi, Kamu Harcamaları, Bölgesel Kalkınma, Dinamik Panel Veri Analizi, Ekonomik Büyüme

Income, Energy Consumption, Trade Openness and Environmental Protection Expenditures in Turkey: A Regional Analysis of the EKC Hypothesis

Öz

Environmental pollution is an important threat for sustainable economic development at the national and the regional level. Nevertheless, regional studies investigating the determinants of the environmental pollution in Turkey are limited. This study analyzes the effects of income, energy consumption, trade openness and environmental protection expenditures on the environmental pollution in NUTS 2 regions of Turkey for the period 2007-2019 within the framework of the Environmental Kuznets Curve (EKC) hypothesis. The findings obtained from the study using the Two Step System Generalized Moments Method show that the EKC hypothesis is not valid in Turkey for NUTS 2 regions. Morever, energy consumption has a statistically significant and positive effect on the environmental pollution, while trade openness has a negative effect. However, environmental protection expenditures do not have statistically significant effects on the environmental pollution. These results reveal that the effectiveness of the economic and fiscal policies implemented at the regional level to increase the environmental quality should be increased.

Anahtar Kelimeler

Environmental Kuznets Curve, Government Expenditures, Regional Development, Dynamic Panel Data Analysis, Economic Growth

Kaynakça

• Acaravci, A., & Ozturk, I. (2010). “On the Relationship between Energy Consumption, CO2 Emissions and Economic Growth in Europe”, Energy, 35(12), 5412-5420.
• Akbostancı, E., Türüt-Aşık, S., & Tunç, G. İ. (2009). “The Relationship between Income and Environment in Turkey: Is there an Environmental Kuznets curve?”, Energy Policy, 37(3), 861-867.
• Akyıldız, B. (2008). “Çevresel Etkinlik Analizi: Kuznets Eğrisi Yaklaşımı”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Apergis, N., & Ozturk, I. (2015). “Testing Environmental Kuznets Curve Hypothesis in Asian Countries”, Ecological Indicators, 52, 16-22.
• Arellano, M., & Bond, S. (1991). “Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations”, The Review of Economic Studies, 58(2), 277-297.
• Arellano, M., & Bover, O. (1995). “Another Look at the Instrumental Variable Estimation of Error-Components Models”, Journal of Econometrics, 68(1), 29-51.
• Arouri, M. E. H., Youssef, A. B., M'henni, H., & Rault, C. (2012). “Energy Consumption, Economic Growth and CO2 Emissions in Middle East and North African Countries”, Energy Policy, 45, 342-349.
• Artan, S., Hayaloğlu, P., & Seyhan, B. (2015). “Türkiye’de Çevre Kirliliği, Dışa Açıklık ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), 308-325.
• Atıcı, C., & Kurt, F. (2007). “Türkiye’nin Dış Ticareti ve Çevre Kirliliği: Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımı”, Tarım Ekonomisi Dergisi, 13 (2), 61-69.
• Ayyıldız, B., & Gürler, A. Z. (2017). “Yeşilırmak Tarım Havzası’nda Yer Alan İllerin Çevresel Kirlenmede Etkili Olan Parametrelere Göre Çke Eğrisi İle Analizi”, Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6,Özel Sayı, 110-117.
• Balado-Naves, R., Baños-Pino, J. F., & Mayor, M. (2018). “Do Countries Influence Neighbouring Pollution? A Spatial Analysis of the EKC for CO2 Emissions”. Energy Policy, 123, 266-279.
• Balıbey, M. (2015). “Relationships among CO2 Emissions, Economic Growth and Foreign Direct Investment and the Environmental Kuznets Curve Hypothesis in Turkey”, International Journal of Energy Economics and Policy, 5(4), 1042-1049.
• Başar, S., & Temurlenk, M. S. (2007). “Çevreye Uyarlanmış Kuznets Eğrisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 1-12.
• Bento, J. P. C., & Moutinho, V. (2016). “CO2 Emissions, Non-Renewable and Renewable Electricity Production, Economic Growth, and International Trade in Italy”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 55, 142-155.
• Blundell, R., & Bond, S. (1998). “Initial Conditions and Moment Restrictions in Dynamic Panel Data Models”, Journal of Econometrics, 87(1), 115-143.
• Bostan, I., Onofrei, M., Dascălu, E. D., Fîrțescu, B., & Toderașcu, C. (2016). “Impact of Sustainable Environmental Expenditures Policy on Air Pollution Reduction, During European Integration Framework”, Amfiteatru Economic Journal, 18(42), 286-302.
• Cheikh, N. B., Zaied, Y. B., & Chevallier, J. (2021). “On the Nonlinear Relationship between Energy Use and CO2 Emissions within an EKC Framework: Evidence from Panel Smooth Transition Regression in the MENA Region”, Research in International Business and Finance, 55, 101331.
• Choi, E., Heshmati, A., & Cho, Y. (2010). “An Empirical Study of the Relationships between CO2 Emissions, Economic Growth and Openness”, IZA Discussion Paper, No. 5304.
• Çağlar, A. E., &, Mert, M. (2017). “Türkiye'de Çevresel Kuznets Hipotezi ve Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Karbon Salımı Üzerine Etkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yaklaşımı”, Yönetim ve Ekonomi, 24(1), 21-38.
• Çatık, A. N., Karaçuka, M., & Kışla, G. H. (2016). “Air Pollution and Income Relationship in Turkish Provinces: A Spatial Approach”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 127-146.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2020). Çevresel Göstergeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Çil Yavuz, N. (2014). “CO2 Emission, Energy Consumption, and Economic Growth for Turkey: Evidence from a Cointegration Test with a Structural Break”, Energy Sources, Part B, 9, 229–235.
• Dam, M. M., Karakaya, E., & Bulut Ş. (2013). Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye: Ampirik Bir Analiz”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, EYİ 2013 Özel Sayısı, 85-96.
• Deveci, A. & Sakallı, A. (2019). “Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin 1990-2018 Yılları Arasında Hatay için İncelenmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(37), 427-440.
• Dinda, S. (2004). “Environmental Kuznets Curve Hypothesis: A Survey”, Ecological Economics, 49(4), 431-455.
• Ercolano, S., & Romano, O. (2017). “Spending for the Environment: General Government Expenditure Trends in Europe”, Social Indicators Research, 138(3), 1145-1169.
• Erdoğan, İ., Türköz, K., & Görüş, M. Ş. (2015). “Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Geçerliliği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44, 113-123.
• Fukase, E. (2010). “Revisiting Linkages between Openness, Education and Economic Growth: System GMM Approach”, Journal of Economic Integration, 193-222.
• Gholipour, H. F., & Farzanegan, M. R. (2018). “Institutions and the Effectiveness of Expenditures on Environmental Protection: Evidence from Middle Eastern Countries”, Constitutional Political Economy, 29(1), 20-39.
• Gozgor, G. & Can, M. (2016). “Export Product Diversification and the Environmental Kuznets Curve: Evidence from Turkey”, Environmental Science and Pollution Research, 23(21), 21594-21603.
• Grossman, G. M. & Krueger, A. B. (1991), “Environmental Impacts of a North American Free Trade Agreement”, National Bureau of Economic Research, No: 3914.
• Güçlü, M. (2016). “The Environmental Kuznets Curve for Turkish Nuts-3 Regions: A Spatial Econometric Analysis”, 12. ASECU Conference-Inclusive and Sustainable Development and the Role of Social and Solidarity Economy, 29-30 Eylül 2016, Eskişehir.
• Güney, A. (2018). “Genişletilmiş Çevresel Kuznets Eğrisinin Türkiye İçin Yeniden Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3), 745-761.
• Güriş, S., & Şak, N. (2019). “Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Toplamsal Olmayan Sabit Etkili Panel Kantil Yöntemiyle İncelenmesi”, Business and Economics Research Journal, 10(2), 327-340.
• Halicioglu, F. (2009). “An Econometric Study of CO2 Emissions, Energy Consumption, Income and Foreign Trade in Turkey”, Energy Policy, 37, 1156-1164.
• He, L., Wu, M., Wang, D., & Zhong, Z. (2018). “A Study of the Influence of Regional Environmental Expenditure on Air Quality in China: The Effectiveness of Environmental Policy”, Environmental Science and Pollution Research, 25(8), 7454-7468.
• Heidari, H., Katircioğlu, S. T., & Saeidpour, L. (2015). “Economic Growth, CO2 Emissions, and Energy Consumption in the Five ASEAN Countries”, International Journal of Electrical Power & Energy Systems, 64, 785-791.
• Huang, J. T. (2018). “Sulfur Dioxide (SO2) Emissions and Government Spending on Environmental Protection in China-Evidence from Spatial Econometric Analysis”, Journal of Cleaner Production, 175, 431-441.
• Jebli, M. B., Youssef, S. B., & Ozturk, I. (2016). “Testing Environmental Kuznets Curve Hypothesis: The Role of Renewable and Non-Renewable Energy Consumption and Trade in OECD Countries”, Ecological Indicators, 60, 824-831.
• Kamal, M., Usman, M., Jahanger, A. & Balsalobre-Lorente, D. (2021). “Revisiting the Role of Fiscal Policy, Financial Development, and Foreign Direct Investment in Reducing Environmental Pollution during Globalization Mode: Evidence from Linear and Nonlinear Panel Data Approaches”, Energies 2021, 14, 6968.
• Karaçayır, E. & Güney, T. (2016). “Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: KOP Bölgesi Üzerine Bir Uygulama”, 4. International Symposium on Development of KOP Region, 21-23 Ekim 2016, Karaman.
• Kasman, A., & Duman, Y. S. (2015). “CO2 Emissions, Economic Growth, Energy Consumption, Trade and Urbanization in New EU Member and Candidate Countries: A Panel Data Analysis”, Economic Modelling, 44, 97-103.
• Katircioglu, S. T. & Taşpinar, N. (2017). “Testing the Moderating Role of Financial Development in an Environmental Kuznets Curve: Empirical Evidence from Turkey”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 68(1), 572-586.
• Keyifli, N., & Akdede, S. H. (2017). “Devletin Hacmini Belirleyen Faktörler: Ampirik Bir Analiz”, International Journal of Public Finance, 2(1), 81-92.
• Kılıç, R. & Akalın, G. (2016). “Türkiye’de Çevre ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 49-60.
• Kocak, E. (2014). “Türkiye'de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
• Kuznets, S. (1955). “Economic Growth and Income Inequality”, The American Economic Review, 45(1), 1-28.
• Le, H. P., & Ozturk, I. (2020). “The Impacts of Globalization, Financial Development, Government Expenditures, and Institutional Quality on CO2 Emissions in the Presence of Environmental Kuznets Curve”, Environmental Science and Pollution Research, 27(18), 22680-22697.
• Lebe, F. (2016). "Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi: Türkiye için Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi", Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17 (2), 177-194.
• Lopez, R., Galinato, G. I., & Islam, A. (2011). “Fiscal Spending and the Environment: Theory and Empirics”, Journal of Environmental Economics and Management, 62, 180-198.
• Moshiri, S., & Daneshmand, A. (2020). “How Effective is Government Spending on Environmental Protection in a Developing Country? An Empirical Evidence from Iran”, Journal of Economic Studies, 47(4), 789-803.
• Mutlu, A. (2006). “Küresel Kamusal Mallar Bağlamında Sağlık Hizmetleri ve Çevre Kirlenmesi: Üretim, Finansman ve Yönetim Sorunları”, Maliye Dergisi, 150, 53-78.
• Ozatac, N., Gokmenoglu, K. K., & Taspinar, N. (2017). “Testing the EKC Hypothesis by Considering Trade Openness, Urbanization, and Financial Development: The Case of Turkey”, Environmental Science and Pollution Research, 24(20), 16690-16701.
• Pao, H. T., & Tsai, C. M. (2010). “CO2 Emissions, Energy Consumption and Economic Growth in BRIC Countries”, Energy Policy, 38(12), 7850-7860.
• Pata, U. K. (2019). “Environmental Kuznets Curve and Trade Openness in Turkey: Bootstrap ARDL Approach with a Structural Break”, Environmental Science and Pollution Research, 26(20), 20264-20276.
• Pata, U. K., & Caglar, A. E. (2021). “Investigating the EKC Hypothesis with Renewable Energy Consumption, Human Capital, Globalization and Trade Openness for China: Evidence from Augmented ARDL Approach with a Structural Break”, Energy, 216, 119220.
• Saatçi, M., & Dumrul, Y. (2011). “Çevre kirliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi için Yapısal Kırılmalı Eş-bütünleşme Yöntemiyle Tahmini”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 65-86.
• Shahbaz, M., Solarin, S. A., Hammoudeh, S., & Shahzad, S. J. H. (2017). “Bounds Testing Approach to Analyzing the Environment Kuznets Curve Hypothesis with Structural Beraks: The Role of Biomass Energy Consumption in the United States”, Energy Economics, 68, 548-565.
• Sharma, S. S. (2011). “Determinants of Carbon Dioxide Emissions: Empirical Evidence from 69 Countries”, Applied Energy, 88(1), 376-382.
• Sinha, A., & Shahbaz, M. (2018). “Estimation of Environmental Kuznets Curve for CO2 Emission: Role of Renewable Energy Generation in India”, Renewable Energy, 119, 703-711.
• Sinha, A., Shahbaz, M., & Balsalobre, D. (2017). “Exploring the Relationship between Energy Usage Segregation and Environmental Degradation in N-11 Countries”, Journal of Cleaner Production, 168, 1217-1229.
• Stern, D. I. (2004). “The Rise and Fall of the Environmental Kuznets Curve”, World Development, 32(8), 1419-1439. Şahin, G. (2018). “Çevresel Sürdürülebirlik Kapsamında Türkiye Düzey-2 Alt Bölgeleri Üzerine Bir Çözümleme”, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Tuzcu, S. E., & Usupbeyli, A. (2018). “Çevresel Kuznets Eğrisi: Türkiye Üzerine Gece Işıkları ile Mekânsal bir Modelleme”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 141-164.
• Yavan, S., & Hotunluoğlu, H. (2018). “Yerel Yönetimlerin Çevre Harcamaları İle Hava Kalitesi İlişkisi: İl Bazlı Bir Analiz”, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 3(1), 36-47.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013). İleri Panel Veri Analizi: Stata Uygulamalı, 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Zafar, M. W., Mirza, F. M., Zaidi, S. A. H., & Hou, F. (2019). “The Nexus of Renewable and Nonrenewable Energy Consumption, Trade Openness, and CO2 Emissions in the Framework of EKC: Evidence from Emerging Economies”, Environmental Science and Pollution Research, 26(15), 15162-15173.