Bulgaristan’da “Demografik Kriz” Söylemi ve Çoklu Vatandaşlık Siyaseti

Yıl 2023, , 78 - 100, 01.10.2023

Özcan Sert

https://doi.org/10.53451/ijps.1271301

Öz

Bulgaristan kurulduğu 1878 yılından itibaren nüfusu artan bir ülke olmuştur. Ancak bu eğilim ülkenin siyasi ve iktisadi sisteminin değiştiği 1989 yılından sonra tersine dönmüştür. Zorla ismi değiştirilen on binlerce Türkün yanı sıra binlerce Bulgar da ülkeyi terk ederek yabancı ülkelere göç etmiştir. Bulgar siyasetçiler ülke nüfusundaki süreğen azalmanın demografik yapıyı bozduğu iddiasıyla durumu “demografik kriz” olarak tanımlamış ve bu eğilimin devamı halinde Bulgaristan’da Bulgarların azınlığa düşeceği söylemini dolaşıma sokmuştur. Bulgaristan idareleri demografik krizi aşmak amacıyla yeni bir vatandaşlık siyaseti hayata geçirmiştir. Siyasilerin amacı, çoklu vatandaşlığa izin veren bu siyaset sayesinde göç etmiş olan Bulgaristan vatandaşlarını nüfusunda tutmak ve onlarla bağını korumaktır. Aynı siyaset yabancı ülke vatandaşı Bulgar kökenli kişilere de ayrıcalıklı yoldan pasaport vererek yeni vatandaş kazanmayı öngörmektedir. Bu çalışma, söz konusu çoklu vatandaşlık siyasetinin beklenen sonucu verip vermediğini sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan, Çoklu vatandaşlık. Demografik kriz, Nüfus planlaması, Nüfus siyaseti

“Demographic crisis” Discurse and Multiple Citizenship Policy in Bulgaria

Öz

The population of Bulgaria increased since it was founded in 1878. When the political structure of Bulgaria changed in 1989, this trend was reversed. After thousands of Turks who had their names forcibly changed, thousands of Bulgarians immigrated abroad. Bulgarian politicians named this phenomenon the "demographic crisis". The "demographic crisis" rhetoric claimed that the stagnant population disturbed the demographic structure of Bulgaria. They warned that this crisis would end with Bulgarians becoming the minority. The Bulgarian authorities created a new citizenship policy to surpass the demographic crisis. Bulgarian authorities wanted to retain immigrated Bulgarian citizens through the use of a multiple citizenship policy. The same policy provided a privileged path to multiple citizenship to ethnically Bulgarian citizens of other countries. This study investigates if this citizenship policy produced the expected outcomes.

Anahtar Kelimeler

Bulgaria, Demographic crisis, Multiple citizenship, Population planning, Population policy

Kaynakça

• Adanır, Fikret. “Ethnonationalism, Irredentism and Empire.” In The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory, edited by Katrin Boeckh and Sabine Rutar, 13–56. Cham: Palgrave Macmillan, 2016.
• Aleksiev, Yavor. “Naselenieto Na Bılgariya (Bulgaristan’ın Nüfusu)(1946-2011).” Infograf, 2022. https://www.infograf.bg/article/1496042439000. (23.11.2022).
• Angelov, Ivan. “Demografskata Kriza v Bılgariya i Evropa (Bulgaristan ve Avrupa’daki Demografik Kriz).” POGLED, 2016. https://pogled.info/avtorski/Prof-d-i-n-Ivan- Angelov/demografskata-kriza-v-balgariya-i-evropa.75816. (23.08.2022).
• Arkadiev, Dimitır. “Opredelyane Na Etniçeski Sıstav Çrez Prebroyavaniyata Na Naslenieto v Bılgariya (Nüfus Sayımları Sonucunda Ortaya Çıkan Bulgaristan’ın Etnik Yapısı).” Sotsialno-Ikonomiçeski Analizi (Sosyal-Ekonomik Analizler Dergisi) 3, no. 1 (2010): 43–77.
• Baklacıoğlu, Nurcan Özgür. “Türkiye-Bulgaristan Siyasetinde Sınırötesi Vatandaşlık ve Göç.” 89 Göçü, 1984-89 Azınlık Politikaları ve Türkiye’ye Göç içerisinde, ed. Neriman Ersoy Hacısalihoğlu, 459–93. İstanbul: BALKAR & BALMED, 2012.
• Bulgaristan Ulusal İstatistik Enstitüsü. “Nüfus Sayımı- Bulgaristan Tarihi.” Ulusal İstatistik Enstitüsü, 2021. https://nsi.bg/bg/content/18998/историята-на-преброяванията-историята-на-българия. (23.08.2022).
• Çasa, UIE. “Naselenieto Na Bılgariya e Namalyalo s Blizo 80 000 Za Godina (Bulgaristan Nüfusu Bir Yılda Yaklaşık 80 Bin Kişi Azalmış),” 2022.
• Daskalov, Rumen. Bılgarskoto Obştestvo 1878-1939, Naselenie, Obştestvo, Kultura (Bulgar Toplumu 1878-1939, Nüfus, Toplum, Kültür). Sofya: Gutenberg, 2005.
• Focus News. “Bılgarskoto Maltsinstvo v Makedoniya Se Uveliçava Vsyaka Sedmitsa s Po Okolo 500 Duşi (Bojidar Dimitrov: Makedonya’daki Bulgar Azınlığı Her Hafta Yaklaşık 500 Kişi Artıyor).” Focus News, 2010. http://www.focus- news.net/opinion/0000/00/00/14673/. (12.01.2023).
• Istoria. “Bulgaristan Haritaları.” Istoria, https://istoria.bg/maps. (12.01.2023).
• Ivanov, Anton. “Bılgarskata Demografska Politika Prez 40’te Godini Na XX. Vek (Bulgaristan’ın, XX. Yüzyılın 40’lı Yıllarındaki Demografi Politikası).” Jeopolitika, 2008. https://geopolitica.eu/spisanie-geopolitika/96-2008/broi3-2008?limit=7&start=7. (04.07.2022).
• ———. “Krizata Na Demografskiya Model Na ‘Sotsialistiçeska’ Bılgariya (‘Sosyalist’ Bulgaristan’ın Demografik Modelinin Krizi).” Jeopolitika 2011 (2011): 1–37.
• Ivanov, Anton J. “Bılgarskata Demografska Nerazboriya (Bulgaristan’ın Demografik Kafa Karışıklığı).” Jeopolitika 2011 (2011): 1–49.
• Kalinova, Evgeniya, and Iskra Baeva. Bılgarskite Prehodi 1939-2010 (Bulgar Geçiş Dönemleri 1939-2010). Sofya: Paradigma, 2010.
• Küçük, Cevdet. “Balkan Savaşı.” In TDV İslam Ansiklopedisi, 23–25. Türkiye Diyanet Vakfı, 1992.
• Manov, Boris. “Demografskata Kriza i Natsionalnata Sigurnost Na Bılgariya (Demografik Kriz ve Bulgaristan’ın Ulusal Güvenliği).” Jeopolitika, 2015. https://geopolitica.eu/139- broy-5-2015/2321-demografskata-kriza-i-natsionalnata-sigurnost-na-balgariya. (18.08.2022).
• Mediapool. “Vnos Na Bılgari i in Vitro Şte Preboryat Demografskata Kriza (Bulgar Ithali ve Yapay Ortamda Bulgar Üretimi Demografik Krizin Aşılmasını Sağlar).” Mediapool, 2010. https://www.mediapool.bg/vnos-na-balgari-i-in-vitro-shte-preboryat-demografskata-kriza-news163833.html. (18.08.2022).
• Miniterski Sıvet (Bakanlar Kurulu). “Aktualizirana Natsionalna Strategiya Za Demografsko Razvitie Na Naselenieto v Republika Bılgariya (2012-2030)(Bulgaristan Cumhuriyeti Halkının Demografik Gelişimi İçin Uygulamaya Konulan Ulusal Strateji, 2012-2030).” Bakanlar Kurulu, 2012. https://www.strategy.bg/StrategicDocuments/View.aspx?lang=bg-BG&Id=778. (23.08.2022).
• ———. “Natsionalna Srtategiya Za Bılgarskite Grajdani i İstoriçeskite Bılgarski Obştnosti Po Sveta (Dünyadaki Bulgaristan Vatandaşları ve Tarihi Bulgar Toplulukları İçin Ulusal Strateji).” Bakanlar Kurulu, 2014. https://www.strategy.bg/StrategicDocuments/View.aspx?Id=938. (23.08.2022).
• ———. “Natsionalna Strategiya Za Demografsko Razvitie Na Republika Bılgariya (2006- 2020) (Bakanlar Kurulu, Bulgaristan Cumhuriyeti’nin Demografik Gelişimi İçin Ulusal Strateji 2006-2020).” Bakanlar Kurulu, 2006. https://www.strategy.bg/StrategicDocuments/View.aspx?lang=bg-BG&Id=444. (23.08.2022).
• Natsionalen Statiçeski Institut. “Preboyavane 2011 (Okonçatelni Danni), (Sayım 2011, Son Veriler).” Natsionalen Statiçeski Institut (Ulusal İstatistik Enstitüsü), 2011.
• Natsionalen Statiçeski Institut (Ulusal İstatistik Enstitüsü). “Naselenie i Demografski Protsesi Prez 2021 Godina (Ulusal İstatistik Enstitüsü, 2021 Yılında Nüfus ve Demografik Süreçler).” Natsionalen Statiçeski Institut (Ulusal İstatistik Enstitüsü), 2022. https://nsi.bg/bg/content/19506/прессъобщение/население-и-демографски-процеси- през-2021-година . (23.08.2022).
• Prezident na Republika Bılgariya (Bulgaristan Cumhurbaşkanı). “Godişni Dokladi Na Komisiya Po Bılgarsko Grajdanstvo (Bulgaristan Vatandaşlığı Komisyonu’nun Yıllık Raporları).” Prezident Na Republika Bılgariya (Bulgaristan Cumhurbaşkanı). https://m.president.bg/bg/cat107/Godishni-dokladi-grajdanstvo. (12.01.2023).
• Smilov, Daniel, and Elena Jileva. “Country Report: Bulgaria,” 2013.
• Stanev, Nikola. “Istoriya Na Nova Bılgariya (Yeni Bulgaristan Tarihi).” Elektronna Biblioteka Po Arhivitika i Dokumentalistika (Arşiv ve Dökümantasyon Ile Ilgili Elektronik Kütüphane), 2020. https://electronic-library.org/books/Book_0098.html. (15.06.2022).
• Staykova, Evelina. “Return Migration in Bulgaria: A Policy Context of Missed Opportunities.” Österreichische Gesellschaft Für Europapolitik, 2022. https://www.oegfe.at/policy-briefs/return-migration-in-bulgaria-a-policy-context-of- missed-opportunities/.(12.09.2022).
• Sugareva, Marta, and Marianna Murgova. “Bulgaristan’daki Demografik Süreçler ve Ab Üyesi Ülkeler, Bulgaristan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına Sunulan Yayımlanmamıış Rapor.” İstatistik Dergisi (Ulusal İstatistik Enstitüsü), 2020. https://www.nsi.bg/spisaniestatistika/page/bg/details.php?article_id=278 . (23.12.2022).
• Tomova, Ilona, Lubomir Stoytchev, and Mihail Ivanov. “Bulgaristan’daki Başlıca Etnik Gruplar Arasındaki Demografik Dengesizlikler ve Sosyal Eşitsizlikler.” Bulgarian Academy of Social Sciences- Institute for Population and Human Studies, 2020. https://www.academia.edu/44888892. (18.08.2022).
• UN. “UN World Population Prospects.” UN, 2017. https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/files/documents/2020/Jan/un_2017_world_population_prospects 2017_revision_databooklet.pdf. (23.08.2022).
• Vankova, Zvezda. “Diaspora Policies, Consular Services and Social Protection for Bulgarian Citizens Abroad.” In Migration and Social Protection in Europe and Beyond, Compering Consular Services and Diaspora Policies, edited by Jean-Michel Lafleur and Daniela Vintila. IMISCOE Research Series. Cham: Springer International Publishing, 2020.