Ahıska Türklerinin Göç, Göçmen, Sürgün, Vatan ve Türkiye Kavramlarıyla İlgili Metaforik Algıları: Fenomenolojik Bir Araştırma Örneği

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 581 - 601, 31.12.2023

Tamilla Şahin

https://doi.org/10.37093/ijsi.1221359

Öz

Ahıska Türkleri, sürgüne gönderildikleri tarihten günümüze kadar kendi yurtlarına dönmelerine yönelik çeşitli hükümetlerin girişimlerine rağmen, sürgün edildikleri veya göç ettikleri bölgelerde hala diken üstünde yaşamaktadırlar. Buna bağlı olarak, sürgün veya göç sürecini bizzat yaşamış olan Ahıska Türklerinin göç ve göçle ilgili diğer kavramlar için ürettikleri metaforlar, göç süreçlerini ve genel manada göç olgusunu anlamada yardımcı birer unsurdur. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan Fenomenoloji deseni ile yürütülen bu araştırma, Bursa, İstanbul ve Antalya illerinde gerçekleştirilmiştir. Ahıska Türklerinin göç, göçmen, sürgün, vatan ve Türkiye kavramlarına ilişkin metaforik algılarını ortaya koymayı amaçlayan çalışmanın örneklem grubunu, 88 Ahıska Türkü oluşturmaktadır. Katılımcıların göçle ilgili kavramlara dair ürettikleri metaforlar ve metaforu konuya bağlayan özellikler, yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmış ve elde edilen veriler içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiştir. Sonuç olarak Ahıska Türklerinin "göç" için 50, "göçmen" için 45, "sürgün" için 54, "vatan" için 33 ve "Türkiye" için 36 farklı metafor ürettikleri görülmüştür. Katılımcıların ürettikleri metaforlar ve bu metaforları konuya bağlayan açıklamalar dikkate alınarak toplamda 14 kavramsal kategori oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahıska Türkleri, metafor, göç, göçmen, sürgün

Etik Beyan

Bu çalışmada etik ilke ve standartlara uyulduğu beyan edilmiştir. Bu araştırma için Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etik Kurulundan (Oturum Tarihi 26 Ağustos 2022, Oturum Sayısı 2022-07, Karar No 34) gerekli izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için herhangi bir finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Teşekkür

Bu çalışmanın gerçekleşmesinde önemli bir paya sahip olan Ahıska Türklerine araştırmaya göstermiş oldukları ilgi ve hassasiyet için teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca bu süreçte her zaman yol gösteren ve beni teşvik eden değerli hocam Prof. Dr. Yusuf ALPER’e teşekkürlerimi sunuyorum.

Metaphorical Perceptions of Meskhetian Turks With Regard to the Concepts of Immigration, Immigrant, Exile, Homeland and Türkiye: A Phenomenological Research

Öz

Despite the attempts of various governments to return them to their homeland, from the date of their exile to the present day, Meskhetian Turks still live on their toes in the regions where they were exiled or migrated. Accordingly, the metaphors produced by Meskhetian Turks, who have personally experienced the exile or immigration process, for immigration and other concepts related to immigration, are helpful elements in understanding the immigration processes and the phenomenon of immigration in general. This research, which was carried out with the Phenomenology pattern, which is one of the qualitative research methods, was carried out in the provinces of Bursa, Istanbul and Antalya. The sample group of the study, which aims to reveal the metaphorical perceptions of Meskhetian Turks about the concepts of immigration, immigrant, exile, homeland and Türkiye, consists of 88 Meskhetian Turks. The metaphors produced by the participants about the concepts related to immigration and the features that connect the metaphor to the subject were collected through a structured interview and the obtained data were analyzed by content analysis technique. As a result, it was seen that Meskhetian Turks produced 50 different metaphors for "immigration," 45 for "immigrant," 54 for "exile," 33 for "homeland" and 36 for "Türkiye." Considering the metaphors produced by the participants and the explanations connecting these metaphors to the subject, a total of 14 conceptual categories were created.

Anahtar Kelimeler

Meskhetian Turks, metaphors, immigration, immigrant, exile

Kaynakça

• Abid, R. Z., Manan, S. A., & Rahman, Z. A. A. A. (2017). ‘A flood of Syrians has slowed to a trickle’: The use of metaphors in the representation of Syrian refugees in the online media news reports of host and non-host countries. Discourse & Communication, 11(2), 121–140. https://doi.org/10.1177/1750481317691857
• Akkaş, İ. (2017). Ahıska Türkleri’nin sosyolojik açıdan incelenmesi: Erzincan örneği. Düşünce Dünyasında Türkiz, 8(42), 45–62.
• Alım, M., Doğanay, S., & Şimşek, O. (2006). Ülkemize yönelik göçlere bir örnek: Ahıska Türkleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 11(15), 303–322. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/26851
• Balcı, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bilgin, Ş. (1998). Sürgündeki yabancı. Pencere Yayınları.
• Boozer, R. W., Wyld, D. C., & Grant, J. (1991). Using metaphor to create more effective sales messages. The Journal of Consumer Marketing, 8(2), 59–67.
• Chilton, P. (2004). Analysing political discourse: Theory and practice. Routledge.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (3th ed.). SAGE Publications.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693–712.
• Chun, L. (2005). Cognitive linguistics and metaphoric study. Foreign Language Teaching and Research Press.
• Cumhurbaşkanı Kararı No. 5676 (2022). Ukrayna Başta Olmak Üzere Eski Sovyetler Birliğini Oluşturan Cumhuriyetlerde Bulunan Ahıska Türkü Soydaşlarımızdan Türkiye’ye Gelmek İsteyenlerden, En Zor Durumda Olanlardan Başlamak Üzere, 2022 Yılında 1000 Ailenin İskânlı Göçmen Olarak Türkiye’ye Kabul Edilmesi Hakkında Karar. T.C. Resmi Gazete. Yayım 04.06.2022. Sayı 31856. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/06/20220604-8.pdf
• Çetiner, O., & Asutay, H. (2018). Yazında sürgünlük: Şakir Bilgin’in “Sürgündeki Yabancı” romanına bakış. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 1–7.
• Damgacı, F. (2013). Türkiye’deki akademisyenlerin çok kültürlü eğitime ilişkin tutumları (Yayın No. 333844) [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Demiray, E. (2012). Anavatanlarından sekiz ülkeye dağıtılmış bir halk: Ahıska Türkleri. Turkish Studies, 7(3), 877–885. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3704
• Devrisheva, K. (2019). Ahıska Türklerinin bitmeyen göçü. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (SUTAD), (45), 333–352. https://doi.org/10.21563/sutad.636251
• Dinç, M. (2021). Ahıska Türklüğüne destan penceresinden bakmak: Mircevat Ahıskalı’nın “Gurbetten İniltiler Destanı” üzerine bir inceleme. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 9(28), 123–156. https://doi.org/10.33692/avrasyad.943005
• Dogan, H. (2018). What is the role of religion in constructing identity and social networks: Meskhetian Turks in the United States? International Journal of Humanities and Social Science, 8(4), 16–24.
• Dömbekci, H. A., & Erişen, M. A. (2022). Nitel araştırmalarda görüşme tekniği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 141–160. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227330
• Gökalp, Z. (2019). Türkçülüğün esasları. Anadolu Üniversitesi Yayınları. http://kdm.anadolu.edu.tr/TurkKlasikleri/Turkculugun_Esaslari.pdf
• Gömleksiz, M. N., & Öner, Ü. (2016). Ortaokul öğrencilerinin vatan kavramına ilişkin metaforik algıları. Turkish Studies, 11(2), 1409–1420. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9455
• Güneş, C., & Çetin, T. (2020). Ortaokul öğrencilerinin beyin göçü kavramına ilişkin algılarının incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 928–955. http://dx.doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.05.1330
• Hager, M. (2020). Meanings and experiences of home and belonging away from home: Migration, exile and identity in Habila’s travelers [Unpublished master thesis]. Leopold Franzens University, Innsbruck. https://diglib.uibk.ac.at/ulbtirolhs/content/titleinfo/5382740/full.pdf
• International Organization for Migration [IOM]. (2023). IOM definition of migrant. United Nations. https://www.iom.int/about-migration
• İnal, K. (1998). Türkiye'de ders kitaplarında demokratik ve milliyetçi değerler- 27 Mayıs ve 12 Eylül askeri müdahale dönemlerine ilişkin bir inceleme [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Ankara Üniversitesi Akademik Arşiv Sistemi. http://hdl.handle.net/20.500.12575/34952
• İnalcık, H. (1964). Sened-i İttifak ve Gülhane Hatt-i Hümâyûnu. Belleten, 28(112), 603–622. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ttkbelleten/issue/73429/1204674
• Jansen, S. (2021). Home and the dissident, homeless at home: Narrations of Post-Yugoslav identities. In A. Dawson & N. Rapport (Eds.), Migrants of identity: Perceptions of ‘home’ in a world of movement (pp. 85–110). Routledge Publishers, Online edition.
• Karasar, N. (2021). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (37. bs.). Nobel Yayınları.
• Kövecses, Z. (2010). Metaphor: A practical introduction (2nd ed.). Oxford University Press.
• Kurt, H., & Açıkgöz, M. A. (2017). ABD’de Yaşayan Ahıska Türkleri. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi-MUTAD, 4(1), 107–127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mtad/issue/30941/335203
• Lakoff, G., & M. Johnson. (1980). Metaphors we live by. University of Chicago Press.
• Mallett, S. (2004). Understanding home: A critical eeview of the literature. The Sociological Review, 52(1), 62–89. https://doi.org/10.1111/j.1467-954X.2004.00442.x
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2nd ed.). SAGE Publications.
• Nazik, E., & Yıldırım, B. (2022). Suriyeli öğrencilerin güvenlik kavramına ilişkin algılarının metaforik açıdan incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 181–194.
• Orhan, F., & Coşkun, O. (2016). Zorunlu göçlere yeni bir örnek: Ahıska Türkleri’nin Erzincan’a göçleri. Türk Coğrafya Dergisi, (67), 41–50. https://doi.org/10.17211/tcd.281950
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131–155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459–496. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10342/126702
• Sağdıç, M. & İlhan, G. O. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “vatan” kavramına ilişkin metaforik algıları. International Journal of Geography and Geography Education, (38), 104–118. https://doi.org/10.32003/iggei.430827
• Stefanovic, I. L. (2015). Phenomenology, philosophy, and praxis. Environmental & Architectural Phenomenology, 25(3), 40.
• Şen, H. (2004). Çoklu sadakat ekseninde Türk göçmenleri. Sosyoloji Dergisi, (12-13), 37–60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosder/issue/40981/495077
• Tıkman, F., Yıldırım, E., & Şentürk, M. (2017). Göç metaforuna yolculuk: Bir fenomenolojik çalışma. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 104–126. https://doi.org/10.31834/kilissbd.349853
• Türk Ceza Kanunu [TCK] (1926). Türk Ceza Kanununun Yürürlükten Kaldırılmış Hükümleri. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/5.3.765.pdf
• Türk Dil Kurumu. (2022). Töz. Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr
• Türk, H., & Atasoy, E. (2020). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin zihninde göç olgusu: Bir metafor analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (55), 26–44. https://doi.org/10.21764/maeuefd.550258
• United Nations. (1948, December 10). Universal Declaration of Human Rights. https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights
• United Nations. (2023). International migration. https://www.un.org/en/global-issues/migration#:~:text=The%20UN%20Migration%20Agency%20(IOM,the%20causes%20for%20the%20movement
• Usta, Ç. (2016). Göç ve metafor. İçinde A. Köksal (Ed.), Zamanın izleri… İşgal, göç ve muhacirlik (ss. 161–172). Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları.
• Winter, B., & Matlock, T. (2017). Primary metaphors are both cultural and embodied. In B. Hampe (Ed.), Metaphor: Embodied cognition and discourse (pp. 99–115). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/9781108182324.007
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22, 127–138. https://doi.org/10.1023/A:1022289113443
• Yurdakul, A., & Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle mülteci/göçmen öğrenci. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46–58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/41071/428033
• Zembat, R., Çelik, B., Yıldırım, M., & Kılıçkaya, A. (2021). Okul Öncesi Öğretmenlerinin “Göçmen Çocuk” Metaforlarının Belirlemesi. International Primary Education Research Journal, 5(2), 152–170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iperj/issue/64344/937065
• Zhang, F., & Hu, J. (2009). A study of metaphor and its application in language learning and teaching. International Education Studies, 2(2), 77–81.