Para ve Maliye Politikalarındaki Gelişmelerin BIST 100 Üzerindeki Yansımaları

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 1, 71 - 87, 30.04.2025

Gökhan Berk Özbek

https://doi.org/10.37093/ijsi.1527318

Öz

Uygulanan para ve maliye politikalarının hisse fiyatları üzerindeki etkilerini açık bir şekilde belirleyebilmek finansal piyasaların etkinliğine ve yatırımcıların rasyonel kararlar alabilmelerine yardımcı olacaktır. Türkiye uygulanan iktisadi politikalar açısından 2023 genel seçimleri sonrasında yeni bir rota edinmiştir. Çalışma kapsamında bu süreç içerisinde Türkiye’deki para politikalarında ve maliye politikalarında yaşanan bazı önemli gelişmelerin borsa üzerindeki ilk etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Buna yönelik çalışmadaki araştırma yöntemi olay çalışması (event study) olarak seçilmiştir. Para politikasındaki gelişmeleri temsilen Olay 1 olarak 22 Haziran 2023 tarihli Para Politikası Kurulu toplantısı, maliye politikasındaki gelişmeleri temsilen Olay 2 olarak 28 Haziran 2024 tarihli Türkiye’nin Gri Liste’den çıkışı tanımlanmıştır. Olay penceresi olarak ise her iki olay öncesi ve sonrası 10’ar günlük bir zaman aralığı tanımlanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Olay 1 sonrası dönemde BIST 100’de pozitif anormal getiriler tespit edilmiştir. Söz konusu bulgu, Olay 1 öncesi piyasada oluşan tezat beklentilerle ilişkilendirilmiştir. Olay 2 için tanımlanan olay penceresinde ise BIST 100’de istatistiksel olarak anlamlılık taşıyan pozitif anormal getiriler bulunmadığı saptanmıştır. Çalışma bulguları, para politikasına ilişkin kararların borsa üzerindeki ilk etkisine dair kanıtlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

BIST 100 , Para Politikası , Maliye Politikası

Reflections of Developments in Monetary and Fiscal Policies on BIST 100

Öz

Identifying the effects of monetary and fiscal policies on stock prices can significantly aid in the efficiency of financial markets and help investors make rational decisions. Türkiye has adopted a new path in terms of economic policies following the 2023 general elections. This study attempts to determine the initial effects of some key developments in Türkiye's monetary and fiscal policies on the stock market during this period. The research method chosen for this purpose is event study method. Event 1 is defined as the Monetary Policy Committee meeting on June 22, 2023, representing developments in monetary policy, while Event 2 is defined as Türkiye’s exit from the Grey List on June 28, 2024, representing developments in fiscal policy. The event window is defined as a 10-day period before and after each event. According to the research findings, positive abnormal returns were detected in the BIST 100 index after Event 1. This finding is related to the conflicting expectations in the market prior to Event 1. For Event 2, it was found that there were no statistically significant positive abnormal returns in the BIST 100 index within the defined event window. The study's findings provide evidence on the initial effects of monetary policy decisions on the stock market.

Anahtar Kelimeler

BIST 100 , Monetary Policy , Fiscal Policy

Kaynakça

• Afonso, A., & Sousa, R. M. (2011). What are the effects of fiscal policy on asset markets?. Economic Modelling, 28(4), 1871-1890. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2011.03.018
• Agnello, L., & Sousa, R. M. (2011). Fiscal policy and asset prices. Bulletin of Economic Research, 65(2), 154-177. https://doi.org/10.1111/j.0307-3378.2011.00420.x
• Akay, H., & Nargeleçekenler, M. (2009). Para politikası şokları hisse senedi fiyatlarını etkiler mi? Türkiye örneği. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 129-152. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/3571
• Ardagna, S. (2009). Financial markets’ behavior around episodes of large changes in the fiscal stance. European Economic Review, 53(1), 37-55. https://doi.org/10.1016/j.euroecorev.2008.07.003
• Barro, R. J. (1979). On the determination of the public debt. Journal of Political Economy, 87(5), 940-971. https://doi.org/10.1086/260807
• Bernanke, B. S., & Kuttner, K. N. (2005). What explains the stock market's reaction to Federal Reserve policy?. The Journal of Finance, 60(3), 1221-1257. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2005.00760.x
• Bozkurt, C., & Karatay Göğül, P. (2010). Para ve Maliye Politikalarının Koordinasyonu. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 2(2), 27-44. https://doi.org/10.20990/aacd.53481
• British Broadcasting Corporation (2023, Haziran 22). Merkez Bankası politika faizini yüzde 15'e çıkardı, Dolar/TL kuru ilk kez 24'ü aştı. BBC News. https://www.bbc.com/turkce/articles/c72xwy1q29eo
• Brown, S. J., & Warner, J. B. (1985). Using daily stock returns: The case of event studies. Journal of Financial Economics, 14(1), 3-31. https://doi.org/10.1016/0304-405X(85)90042-X
• Challe, E., & Giannitsarou, C. (2014). Stock prices and monetary policy shocks: A general equilibrium approach. Journal of Economic Dynamics and Control, 40, 46-66. https://doi.org/10.1016/j.jedc.2013.12.005
• Chatziantoniou, I., Duffy, D., & Filis, G. (2013). Stock market response to monetary and fiscal policy shocks: Multi-country evidence. Economic Modelling, 30, 754-769. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2012.10.005
• Conover, C. M., Jensen, G. R., & Johnson, R. R. (1999). Monetary environments and international stock returns. Journal of Banking & Finance, 23(9), 1357-1381. https://doi.org/10.1016/S0378-4266(99)00007-2
• Çetanak, Ö. Ö., & Turgut, C. (2020). TCMB Kararlarının Bankaların Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Borsa İstanbul Örneği. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 63-72. https://dergipark.org.tr/en/pub/nohusosbil/issue/55745/748980
• Darrat, A. F. (1988). On fiscal policy and the stock market. Journal of Money, Credit and Banking, 20(3), 353-363. https://doi.org/10.2307/1992261
• Duran, M., Özlü, P. & Ünalmış, D. (2010). TCMB faiz kararlarının hisse senedi piyasaları üzerine etkisi. Central Bank Review, 10(2), 23-32.
• Duyar, Z., Uylaş, H.Ö., Tolmaç, S. & Davut, M. (2024). Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek'ten vergi paketi hazırlığı açıklaması. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/hazine-ve-maliye-bakani-simsekten-vergi-paketi-hazirligi-aciklamasi/3262567
• Dyckman, T., Philbrick, D., & Stephan, J. (1984). A comparison of event study methodologies using daily stock returns: A simulation approach. Journal of Accounting Research, 22, 1-30. https://doi.org/10.2307/2490855
• Eğilmez, M. (2022). Türkiye Ekonomisi (5. bs). Remzi Kitabevi
• Ehrmann, M., & Fratzscher, M. (2004). Taking stock: Monetary policy transmission to equity markets. Journal of Money, Credit and Banking, 36(4), 719-737. https://www.jstor.org/stable/3839039
• Foresti, P., & Napolitano, O. (2017). On the stock market reactions to fiscal policies. International Journal of Finance & Economics, 22(4), 296-303. https://doi.org/10.1002/ijfe.1584
• Gertler, M., & Gilchrist, S. (1994). Monetary policy, business cycles, and the behavior of small manufacturing firms. The Quarterly Journal of Economics, 109(2), 309-340. https://doi.org/10.2307/2118465
• Gowriah, S., Seetanah, B., John, L. M., & Keshav, S. (2014). The effects of monetary and fiscal policies on the stock exchange: Evidence from an island economy. The Business & Management Review, 4(4), 321.
• Gökalp, B. T. (2016). Para Politikası Kararlarının Hisse Senetlerinin Fiyatları Üzerindeki Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(4), 1379-1396. https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/52991/701824
• Güler, H., & Haykır, Ö. (2023). Türkiye’de bütçe açıklarının bist-100 endeksi üzerindeki etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(3), 65-77. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1252940
• Habertürk (2024, Temmuz 1). Gri listeden çıkış ne sağlayacak? Mehmet Şimşek yanıtladı [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=j7yU4QLDU3I&t=2s&ab_channel=Habert%C3%BCrkTV
• Hendricks, K. B., & Singhal, V. R. (2008). The effect of supply chain disruptions on shareholder value. Total Quality Management, 19(7-8), 777-791. https://doi.org/10.1080/14783360802159444
• Ioannidis, C., & Kontonikas, A. (2008). The impact of monetary policy on stock prices. Journal of Policy Modeling, 30(1), 33-53. https://doi.org/10.1016/j.jpolmod.2007.06.015
• Jansen, D. W., Li, Q., Wang, Z., & Yang, J. (2008). Fiscal policy and asset markets: A semiparametric analysis. Journal of Econometrics, 147(1), 141-150. https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2008.09.007
• Jensen, G. R., & Johnson, R. R. (1995). Discount rate changes and security returns in the US, 1962–1991. Journal of Banking & Finance, 19(1), 79-95. https://doi.org/10.1016/0378-4266(94)00048-8
• Kandır, S. Y., & Yakar, S. (2012). Kurumlar vergisi oranındaki değişikliğin hisse senedi getirileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Maliye Dergisi, 163, 170-186.
• Kirby, P. (2023, Haziran 22). Turkey hikes interest rates as Erdogan stages economic U-turn. BBC News. https://www.bbc.com/news/world-europe-65971791
• Kontonikas, A., MacDonald, R., & Saggu, A. (2013). Stock market reaction to fed funds rate surprises: State dependence and the financial crisis. Journal of Banking & Finance, 37(11), 4025-4037. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2013.06.010
• Kurov, A. (2010). Investor sentiment and the stock market’s reaction to monetary policy. Journal of Banking & Finance, 34(1), 139-149. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2009.07.010
• Maran, R. (2022). Reaction of the Philippine stock market to domestic monetary policy surprises: an event study approach. Journal of Applied Economic Sciences (JAES), 17(78), 289-301. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=1086389
• Nwaogwugwu, I. C. (2018). The effects of monetary and fiscal policy on the stock market in Nigeria. Journal of Economics and Development Studies, 6(1), 79-85. https://doi.org/10.15640/jeds.v6n1a8
• Ojaghlou, M., & Demirkale, Ö. (2020). Para politikası kararlarının BIST100’e etkisinin Yapısal VAR Modeli ile analizi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(12), 141-155. https://doi.org/10.25204/iktisad.695741
• Palabıyık, D. Ç. (2024). Maliye, çok harcayan ancak vergi vermeyenlerin peşine düştü. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/maliye-cok-harcayan-ancak-vergi-vermeyenlerin-pesine-dustu/3274033
• Peterson, P. P. (1989). Event studies: A review of issues and methodology. Quarterly Journal of Business and Economics, 28(3), 36-66. https://www.jstor.org/stable/40472954
• Rapach, D. E. (2001). Macro shocks and real stock prices. Journal of Economics and Business, 53(1), 5-26. https://doi.org/10.1016/S0148-6195(00)00037-0
• Reuters (2023, Haziran 12). JPMorgan expects Turkey central bank to lift rates to 25% on June 22. Reuters. https://www.reuters.com/business/finance/jpmorgan-expects-turkey-central-bank-lift-rates-25-june-22-2023-06-12/
• Rozeff, M. (1974). Money and stock prices, market efficiency, and the lag in the effect of monetary policy, Journal of Financial Economics, 1, 245–302. https://doi.org/10.1016/0304-405X(74)90020-8
• Sakarya, Ş. (2011). İMKB Kurumsal yönetim endeksi kapsamındaki şirketlerin kurumsal yönetim derecelendirme notu ve hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin olay çalışması event study yöntemi ile analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 7(13), 147-162. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijmeb/issue/54852/751138
• Scharler, J. (2008). Bank lending and the stock market's response to monetary policy shocks. International Review of Economics & Finance, 17(3), 425-435. https://doi.org/10.1016/j.iref.2007.01.002
• Serra, A. P. (2004). Event study tests: a brief survey. Gestão. Org-Revista Electrónica de Gestão Organizacional, 2(3), 248-255. https://ssrn.com/abstract=1066816
• Sezal, L. (2020). 2018 Ağustos Krizinin Türk Bankacılık Sektörüne Etkisi. Journal of Economics and Research, 1(1), 17-32. https://dergipark.org.tr/en/pub/jer/issue/60668/895425
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2023, Haziran 22). Faiz Oranlarına İlişkin Basın Duyurusu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/duyurular/basin/2023/duy2023-22
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2024, Temmuz). Reel Efektif Döviz Kuru. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Doviz+Kurlari/Reel+Efektif+Doviz+Kuruu/
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2024, Eylül). Merkez Bankası Faiz Oranları. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/temel+faaliyetler/para+politikasi/merkez+bankasi+faiz+oranlari
• Türkiye İstatistik Kurumu (2024, Ağustos 28). Dış Ticaret İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=1
• Türkiye İstatistik Kurumu (2024, Eylül 3). Tüketici Fiyat Endeksleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=enflasyon-ve-fiyat-106&dil=1
• Temel, F., & Güneş, H. FED Faiz Kararlarının Hisse Senetlerine Etkisi: S&P 500 Financials Analizi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 1-17. https://doi.org/10.11616/asbi.1391464
• Thorbecke, W. (1997). On stock market returns and monetary policy. The Journal of Finance, 52(2), 635-654. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1997.tb04816.x
• Tsatsaronis, K., Chui, M., Goel, T., & Mehrotra, A. (2022). The monetary-fiscal policy nexus in the wake of the pandemic. BIS Papers Chapters, 122, 1-25. https://www.bis.org/publ/bppdf/bispap122_a_rh.pdf
• TV100 Haber (2024, Mayıs 13). Mehmet Şimşek'ten Kamuda Tasarruf Paketi Açıklaması [Video]. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=SQjYHKNgxTY
• Unal, S. (2020). Hisse senedi getirileri üzerinde para ve maliye politikası araçlarının etkisi: Borsa İstanbul üzerine bir araştırma. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15(60), 772-789. https://doi.org/10.19168/jyasar.725055
• Yeşilyurt, E.F., Horuz, M.E. & Yıldız, G. (2022). Bakan Nebati: Yeni ekonomi modelini uygulamaya almasaydık bugün birçok sorunla yüz yüze kalacaktık. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/bakan-nebati-yeni-ekonomi-modelini-uygulamaya-almasaydik-bugun-bircok-sorunla-yuz-yuze-kalacaktik/2697821