Bilişsel-davranışçı terapi temelli müdahalelerin internet bağımlılığı yaşayan ergenler üzerindeki etkilerinin incelenmesi

Yıl 2023, , 355 - 365, 31.12.2023

Mehmet Uzun , Fadik Yumak , Yüksel Yıldız , Soner Aydul

https://doi.org/10.24289/ijsser.1280443

Cited By: 1

Öz

İnternet bağımlılığı günümüzde ergenlerin yaşamını farklı şekillerde etkileyen önemli bir sorun olarak göze çarpmaktadır. Ergenin etkileşimde bulunduğu kişiler için baş etmesi oldukça zor görünen bu sorun alanının sağaltımında birçok terapi yöntemi kullanılmaktadır. Bu çalışmada ise bilişsel-davranışçı terapi temelli müdahalelerin internet bağımlılığı yaşayan 12-18 yaş arası ergenler üzerindeki etkililiğine ilişkin 2012-2022 yılları arasında yapılan deneysel araştırmalar incelenmiştir. Deneysel araştırma programları kapsamında; sokratik sorgulama, olumsuz düşüncelerin tespiti, bilişsel yeniden yapılandırma, sosyal beceri eğitimi, alternatif davranış kazandırma ve zaman yönetimi, gibi bilişsel ve davranışçı tekniklerle yapılan müdahalelerin etkili olduğu tespit edilmiştir. Alan yazın taraması sonucunda Bilişsel Davranışçı Terapi temelli internet bağımlılığı programlarının ergenler üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu gözlenmekle birlikte özellikle son yıllardaki teknolojiye yönelik ilginin artmasıyla bağlantılı olarak ilişkisel tarama deseninde çalışmaların çok fazla sayıda olmasına rağmen bu konuda yapılacak olan deneysel, yapılandırılmış çalışmalara ihtiyaç duyulduğu ve yaygınlaştırılması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnternet bağımlılığı, Bilişsel davranışçı terapi, Ergenlik

A review of the effectiveness of cognitive-behavioral therapy-based interventions in adolescents experiencing internet addiction

Öz

Internet addiction is a problem that affects the emotional and social development of adolescents, and its importance is increasing day by day. Many therapy methods are used in the treatment of this problem area, which seems quite difficult for parents, teachers, mental health professionals and adolescents to deal with. In this study, experimental studies conducted between 2012 and 2022 on the effectiveness of cognitive-behavioral therapy-based interventions on adolescents aged 12-18 years with internet addiction were examined. Within the scope of experimental research programs; It is intervened with both cognition and behavioral techniques such as socratic questioning, detection of negative thoughts, cognitive restructuring, identification of emotions, self-control, prevention of relapse, social skill straining, alternative behavior acquisition and time management. Most of the studies on Internet addiction reveal that cognitive behavioral interventions have a positive effect on adolescents. Although there are many studies in correlational survey, design, especially in relation to the increasing interest in technology in recent years, there is a need for experimental and structured studies on this subject.

Anahtar Kelimeler

Internet addiction, Cognitive behavioral therapy, Adolescents

Kaynakça

• Agbaria, Q. (2022). Cognitive Behavioral Intervention in Dealing With Internet Addiction Among Arab Teenagers in Israel. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-15. doi: 10.1007/s11469-021-00733-6
• Akdeniz, B. (2018). 14 – 16 Yaş Aralığındaki Ergenlerin Bağlanma Stilleri, Gözlerden Zihin Okuma Becerileri Ve Ruhsal Sorunları İle İnternet Bağımlılığı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: İstanbul İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Aşantuğrul, N. (2020). Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Psikoeğitim Programının Ergenlerin Sosyal Medya Bağımlılık Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Bağatarhan, T. (2020). Lise Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığını Önlemeye Yönelik Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Psiko-Eğitim Programının Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Bal, P. M. & Metan, H. (2016). Bilgisayar Bağımlılığı ile Baş Etme Eğitimi Programının 9. Sınıf Öğrencileri Üzerindeki Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 62-74. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.1-5000182911
• Balcı, G. & Gülnar, B. (2009). Üniversite Öğrencileri Arasında İnternet Bağımlılığı ve İnternet Bağımlılarının Profili. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(1), 5-22.
• Batıgün, A. D. & Hasta, D. (2010). İnternet Bağımlılığı: Yalnızlık ve Kişilerarası İlişki Tarzları Açısından Bir Değerlendirme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(3), 213-219.
• Batıgün, D.A. & Kılıç, N., (2011). İnternet Bağımlılığı ile Kişilik Özellikleri Sosyal Destek Psikolojik Belirtiler ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1-10.
• Bayraktutan, F. (2005). Aile İçi İlişkiler Açısından İnternet Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beard, K.W. & Wolf, E.M. (2001). Modification in the Proposed Diagnostic Criteria For Internet Addiction. Cyberpsychology and Behavior, 4(3), 377-383.
• Berber Çelik, Ç. (2016). Educational Intervention for Reducing Internet Addiction Tendencies. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3(3). 365-386. https://doi.org/10.15805/addicta.2016.3.0021
• Biçer, U. (2014). Sosyal Beceri Eğitiminin Ortaokul Öğrencilerindeki İnternet Bağımlılığı Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bong, S. H., Won, G. H., & Choi, T. Y. (2021). Effects of Cognitive - Behavioral Therapy Based Music Therapy in Korean Adolescents With Smartphone and Internet Addiction. Psychiatry Investigation, 18(2), 110-127.
• Canoğulları Ayazseven, Ö. (2019). Ergenlerde Problemli İnternet Kullanımını Önlemeye Yönelik Bilişsel-Davranışçı Temelli Psikoeğitim Çalışmasının Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Cao, F. & Su, L. (2007). Internet Addiction Among Chinese Adolescents: Prevalence and Psychological Features. Child Care Health Development, 33(3): 275-81. Caplan, S. E. (2005). A Social Skill Account of Problematic Internet Use. Journal of Communication, 55(4), 721-736.
• Cengizhan, C., (2005). Öğrencilerin Bilgisayar ve İnternet Kullanımında Yeni Bir Boyut: İnternet Bağımlılığı. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(2), 83-98.
• Ceyhan, A. A. & Ceyhan, E. (2008). Loneliness, Depression, and Computer Self Efficacy as Predictors of Problematic İnternet Use. Cyber Psychology & Behavior. 11(6), 699-701.
• Chen, X. ,Li, F. H. & Long, L. L. (2007). Prospective Study on the Relationship Between Social Supportand Internet Addiction. Chinese Mental Health Journal, 21(4); 240-243.
• Çam, H. H. & Nur, N. (2015). Adölesanlarda İnternet Bağımlılığı Prevalansı ile Psikopatolojik Semptomlar ve Obezite Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(3), 181-188.
• Çetinkaya, M. (2013). İlköğretim Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığının İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Davis, R. A. (2001). A Cognitive - Behavioral Model of Pathological Internet Use. Computers in Human Behavior,17(2), 187-195.
• Davis, R.A., Flett, G.L. & Besser, A. 2002 Validation of a New Scalefor Measuring Problematic Internet Use: Implications for Pre-Employment Screening. Cyber Psychology&Behavior. 5(4), 331–345.
• Davison, G. C. & Neale, J. M. (2011). Anormal Psikolojisi İ. Dağ (Ed.). Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara. 234-271.
• Diksaç, E. (2020). BDDT temelli sosyal beceri eğitimi programının şiddet suçundan mahkum olmuş beliren yetişkinlerin saldırganlık, öfke yönetimi ve iletişim becerileri üzerindeki etkinliğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Dinicola, M. D. (2004). Pathological Internet Use Among CollegeStudents: Theprevalance of Pathological Internet Use and Its Correlates. Unpublished Doctorate's Thesis, Ohio University. Ohio.
• Doğan, A. (2013). İnternet Bağımlılığı Yaygınlığı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Einjden, R., Meerkerk, G., Vermulst, A., Spijkerman, R. & Engels, R. (2008). Online Communication, Compulsive Internet Use, and Psychosocial Well-Being Amongadolescents: A Longitudinal Study. Developmental Psychology, 44(3), 655-665.
• Erden, S. & Hatun, O. (2015). İnternet Bağımlılığı ile Başa Çıkmada Bilişsel Davranışçı Yaklaşımın Kullanılması: Bir Olgu Sunumu. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2(1), 53-83.
• Erol, B. (2019). Bilişsel-Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Psiko-Eğitim Programının Ergenlerin Problemli İnternet Kullanım Düzeylerine Etkisi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Fayazi, M. & Hasani, J. (2017). Structural Relations Between Brain-Behavioral Systems, SocialAnxiety, Depressionand Internet Addiction: With Regardto Revised Reinforcement Sensitivity Theory (R-RST). Computers in HumanBehavior, 72, 441-448.
• Greenfield, D. N. (1999). Psychological Characteristics of Compulsive Internet Use: Apreliminary Analysis. Cyber Psychology&Behavior, 2, 403-412.
• Günüç, S. & Kayri, M. (2010). Türkiye’de İnternet Bağımlılık Profili ve İnternet Bağımlılık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 39, 220-232.
• Gürsoy, F. & Yücel, N. (2013). Ergenlerin Akran İlişkileri ile Yalnızlık Düzeylerinde İnternet Kullanımının Etkisi. (Ed., M, Kalkan ve C, Kaygusuz). İnternet Bağımlılığı Sorunlar ve Çözümler. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Ha, J. H., Kim, S. Y., Bae, S. C., Bae, S., Kim, H., Sim, M., Lyoo, I. K., & Cho, S. C. (2007). Depression and İnternet Addiction in Adolescents. Psychopathology, 40(6), 424-430.
• Hamarta, E., Akbulut, Ö. F. & Baltacı, Ö. (2021). Ulusal Düzeydeki Problemli İnternet Kullanımını Önleme Programlarının İncelenmesi. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 4(1), 1–34. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/opdd/issue/63251/816550
• Hamu, A. H., Yusuf, A., Sufyanti, Y. A., Margono, H. M., Triyana, P. D., & Fauzi, A. (2020). The Effect of Cognitive Commitment of Behavioral Therapy on Internet Addiction Among Adolescents in Kupang City. International Journal of Nursing and Health Services (IJNHS), 3(1), 87-95.
• Harris, C. & L. Straker (2000)., Survey of Physical Ergonomics Issues Associated With School Children's Use. International Journal of Industrial Ergonomics, 26, 337-346.
• Heo, J., Oh, J., Subramanian, S. V., Kim, Y. & Kawachi, I. (2014). Addictive Internet Use Among Korean Adolescents: a National Survey, Public Library of Science One, 9(2), e87819.
• Huang, A. S. C. (2004). The Bright and Dark Side of Cyberspace: the Paradoxical Mediaeffects of Internet Use on Gratifications, Addiction, Socialand Psychological Well-Being Among Taiwan's Net-Generation. Unpublished Doctorate's Thesis, Southern Illinois University, Carbondale.
• Jäger, S., Müller, KW., Ruckes, C., Wittig, T., Batra, A., Musalek, M. (2012). Effects of a Manualized Short-TermTreatment of Internet and Computer Game Addiction (STICA): Study Protocol For a Randomized Controlled Trial. Trials. 13(43), 43-63.
• Kaess, M., Durkee, T., Brunner, R., Carli, V., Parzer, P., Wasserman, C., … Wasserman, D. (2014). Pathological Internet Use Among European Adolescents: Psychopathology and Self-Destructivebehaviours. European Child &Adolescent Psychiatry, 23(11), 1093–1102. http://dx.doi.org/10.1007/s00787-014-0562-7
• Karakaya, E., & Öztop, D. B. (2013). Kaygı bozukluğu olan çocuk ve ergenlerde Bilişsel Davranışçı Terapi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 2, 10-24.
• Kim, S.M, Han, D.H, Lee, YS, Renshaw, P.F. (2012). Combined Cognitive Behavioral Therapy and Bupropion for the Treatment of Problematic On-Line Game Play in Adolescents With Major Depressive Disorder. Comput Hum Behav 28:954–9.
• Madell, D. & Muncer, S. (2004). Back From the Beach but Hanging on the Telephone? English Adolescents’ Attitudes and Experiences of Mobile Phones and the Internet. Cyberpsychology & Behaviour,7(3), 359-367.
• Mak, K. K., Lai C. M. & Ko C. H. (2014). Psychometric Propertiesof the Revised Chen Internet Addiction Scale (CIAS-R)in Chinese Adolescents. J Abnorm Child Psychol. 42: 1237-1245.
• Mossbarger, B. (2008). Is “Internet Addiction” Addressed in the Classroom? A Survey of Psychology Textbooks. Computers in Human Behavior, 24(2), 468-474.
• Murali, V. & George, S. (2007). Lost Online: An Overview of Internet Addiction. Advances in Psychiatric Treatment,13(1), 30-47
• Odacı, H. & Kalkan, M. (2010). Problematic Internet Use, Loneliness and Dating Anxietyamong Young Adult University Students. Computers&Education, (55)3, 1091- 1097.
• Özer, I. (2014). Facebook Addiction, Intensive Social Networking Site Use, Multitasking, and Academic Performance Among University Students in the United States, Europe, and Turkey: A Multigroup Structural Equation Modeling Approach Unpublished Doctoral Dissertation. Kent State University, US.
• Öztürk, F. O., Ekinci, M., Öztürk, O., & Canan, F. (2013). The Relationship of Affective Temperament and Emotional-Behavioral Difficulties to Internet Addiction in Turkish Teenagers. ISRN Psychiatry. 1-6.
• Öztürk, Ö., Odabaşıoğlu, G., Eraslan, D., Genç, Y. & Kalyoncu, Ö.A. (2007). İnternet Bağımlılığı: Kliniği ve Tedavisi. Bağımlılık Dergisi. 8, 36-41.
• Reiner, I., Tibubos, A. N., Hardt, J., Müller, K., Wölfling, K. & Beutel, M. E. (2017).Peer Attachment, Specific Patterns of Internet Useand Problematic Internet Use in Male and Female Adolescents. European Child &Adolescent Psychiatry, 26(10), 1257-1268.
• Robertson, T. W., Yan, Z. & Rapoza, K. A. (2018). Is Resilience A Protective Factorof Internet Addiction? Computers in Human Behavior, 78, 255-260.
• Şaşmaz, T., Öner, S., Kurt, A. O., Yapıcı, G., Yazıcı, A. E., Buğdayci, R. & Sis, M. (2014). Prevalence and Risk Factors of Internet addiction in high school students, European Journal of Public Health, 24(1), 15-20.
• Şendağ, S. & Odabaşı, F. (2007). İnternet Bağımlılığı: Çocukların Psikososyal Gelişimi Üzerindeki Etkileri. The Proceedings of International Educational Technology Conference, Near East University, North Cyprus.
• Şentürk, Z. (2020). Yeme Bozukluğu Hastalarında Tedavi Motivasyonu ve Tedavide Bilişsel Davranışçı Terapi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Projesi, İstanbul.
• Şimşek, N., Akça Kılıç, N. & Şimşek, M. (2015). Lise Öğrencilerinde Umutsuzluk ve İnternet Bağımlılığı. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekimlik Bülteni, 14(1), 7–14.
• Tang, J., Yu, Y., Du, Y., Ma, Y., Zhang, D., & Wang, J. (2014). Prevalence Ofinternet Addiction and its Association With Stressful Life Events and Psychological Symptoms Among Adolescent Internet Users. Addictivebehaviors,39(3), 744-747.
• Taş, B., & İme, Y. (2019). Boşanmış ve evli bireylerin depresyon, internet bağımlılığı düzeylerinin incelenmesi. Turkish Studies, 14(6), 3491-3503. Izu.edu.tr. https://doi.org/1308-2140
• Tsai, C. C. & Lin, S. S. J., 2003. Internet Addiction of Adolescents in Taiwan: An Interview Study. Cyber Psychology & Behavior, 6(6), 649-652.
• Tsitsika, A., Critselis, E., Louizou, A., Janikian, M., Freskou, A., Marangou, E.,Kormas, G. & Kafetzisd. (2011). Determinants of Internet Addiction Among Adolescents: A Case-Control Study. Scientific World Journal, 11, 866–874.
• Tsitsika, A., Janikian, M., Schoenmakers, T. M., Tzavela, E. C., Olafsson, K., Wójcik, S., ... & Richardson, C. (2014). Internet Addictive Behavior in Adolescence: a Cross-Sectionalstudy in Seven European Countries. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking,17(8), 528-535.
• Türkçapar, M.H. (2012). Bilişsel Terapi. HYB Yayıncılık, Ankara.
• Uygur, Y. & Dilmaç, B. (2021). Genç yetişkin bireylerde internet bağımlılığı sosyal uyum ve mutluluk düzeyleri arasındaki yordayıcı ilişkiler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 1706-1714.
• Üneri, Ö. & Tanıdır, C. (2011). Bir Grup Lise Öğrencisinde İnternet Bağımlılığı Değerlendirmesi: Kesitsel Bir Çalışma. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 24(4):265-72
• Widyanto, L. & Griffiths, M. (2007). Internet Addiction: DoesIt Really Exist? (Revisited). Psychology And The Internet: Intrapersonal, Interpersonal, And Transpersonal Implications. ed. Jayne Gackenbach. 141-163.
• Yavuzer, H. (2015). Çocuk Psikolojisi. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Yen, J. Y., Yen, C. F., Chen, C. C., Chen, S. H. & Ko, C. H. (2007). Family Factors of Internet Addiction and Substance Use Experience in Taiwanese Adolescents. Cyberpsychology&Behavior, 10(3), 323-329.
• Yoo, H. J., Cho, S. C., Ha, J., Yune, S. K., Kim, S. J., Hwang, J., Chung, A., Sung, Y.H., & Lyoo, I. K. (2004). Attention Deficit Hyperactivity Symptoms and Internetaddiction. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 58(5), 487-494.
• Young, K. S. (2013). Treatment Outcomes Using CBT-IA with Internet-Addicted Patients. Journal of Behavioral Addictions, 2(4), 209-215.
• Young, K. S. (1999). Internet Addiction: Symptoms, Evaluation and Treatment. Innovationsin Clinical Practice: A Source Book, 17, 19-31.
• Zhu, T., Li, H., Jin, R., Zheng, Z., Luo, Y., & Ye, H. (2012). Effects of Electroacupuncture Combined Psycho-Intervention on Cognitive Function and Event-Related Potentials P300 and Mismatch Negativity in Patients With Internet Addiction. Chin J Integr Med. 18(2):146-51.