Nostalji markalaşmasında post-modern pazarlama örneği: Retro müzik

Yıl 2015, , 699 - 707, 01.07.2015

Belis Gülay

https://doi.org/10.24289/ijsser.279148

Cited By: 2

Öz

Aydınlanma döneminden, modern topluma; modern toplumdan, post-modern topluma geçişte yaşanılan değişimler ve gelişmeler, beraberinde birçok yenilikleri ve özlemleri de getirmiştir.

Yaşanılan bu değişimler, mimariden sahne sanatlarına kadar sanatın her aşamasına yansımıştır. Tüketicilerin post-modern kültürden neler beklediğini ve bu bekleyişin sanata nasıl yansıdığını, hedef kitle üzerinde nasıl bir etki bıraktığı incelenmiştir. Mimari eserlerden, dönem dizilerine, pop müzikten, Retro müziğe kadar her daldaki değişimlerini örneklerle, günümüze entegre ederek,  nostaljinin hayatımızdaki yeri ve önemi açıklanmaya çalışılmıştır.

Türkiye’ye özgü olan, oryantalizmin içinde bulundurduğu bir halk müziği türü olan arabesk, duygusal, isyankar, karşılıksız aşk, umutsuzluk ve başarısızlıklarla dolu olan bir hayatın müziğe aktarıldığı, enstürümantal değerleri de içinde barındırdığı bir sanat dalı olmaktadır.

Arabesk kültürünü, daha sonra Anglo-Amerikan rock 'n' roll müzik tarzıyla birleştiren arabeskçiler, Orhan Gencebay, Azer Bülbül, Müslüm Gürses, İbrahim Tatlıses, Selami Şahin, Ferdi Tayfur gibi sesler, yeni bir arabesk kültürün doğmasına sebep olmuşlar ve ortaya Türk motifleri taşıyan oryantalizmi içinde barındırdığı bir Anglo-Amerikan rock ‘n’ roll müziği çıkmıştır.

Nostaljiye duyulan özlemin, beraberinde post – modern müziklerin doğmasına sebep olduğu gözlemlenmektedir. Orhan Gencebay’ın, Müslüm Gürses’in, İbrahim Tatlıses’in, Selami Şahin’in, Ferdi Tayfur’un temsil ettiği arabesk – fantezi nostaljisi, yerini günümüz alt yapı sistemlerine bırakmış olsa da; genimizde yer eden,  geçmişimizde iz bırakan jiletleme – isyan etme kültüründen vazgeçmediğimizi de bizlere göstermektedir.

Önceleri alt kültürün daha çok tercih etiği, kırsal kesimde yaşayanlar tarafından daha çok dinlenen bir müzik türü olan arabesk, günümüzde birçok kesim tarafından da dinlenmekte ve günümüz pop şarkıcıları tarafından icra edilmektedir.

1980’lerde pop kültürü nam salmış ve Avrupa’dan gelen pop kültürü etkisi bizim ülkemizde de yerini almaktadır. Fakat, kendisinden önce gelen arabesk kültüründen etkilenmiş ve ortaya arabesk – pop bir müzik dalı ortaya çıkmıştır.

2000’li yıllara gelindiğinde, arabesk – pop popülerliğini pop kültürüne bırakmış ve arabesk – pop fantezi dalı altında yerini icra ettirmeye devam ettirmektedir. Fantezi müzik, Türk Sanat Müziği (TSM) etkisinde olan bir müzik tarzı olmaktadır.

Çalışmamızda özellikle Orhan Gencebay arabeskine yer verilmiş olduğundan, Orhan Gencebay arabeskinin çıkış nedenlerinden bahsetmek isterim. Orhan Gencebay arabeskinin ortaya çıkış nedenlerinden en önemlisi, devlet müdahalesidir. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu’yla olan tüm bağlarının kopmasını istemesi ve daha çok batılılaşma çabası içinde olmasından gelmektedir. 1930’lu yıllarda radyo ve televizyonlarda yayın yasaklarının oluşması (Özbek, 2012: 138), seslerin duyurulmak istenmesi, bir isyan, düşüncenin özgürce ifade edilememesi arabeskin ortaya çıkmasında en büyük etkenlerden olmaktadır.

1960’lı yıllara gelindiğinde ise; geçmişe duyulan özlem hissedilmekte ve geçmişten kopuş olduğundan gelenekler ve göreneklerden yola çıkılarak, o günün koşullarında eskiye dem vurulma söz konusu olmaktadır.

Arabesk müziği icra eden Orhan Gencebay’ın 1930’larda Mısır müziğinden etkilendiği ve aslında bir Arap müziği yapıldığı öne sürülse de, gerçekte Mısır müziğinin de Türk müziğinden etkilendiği araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla; Orhan Gencebay’ın aslında Arap müziği değil, Türk Müziği yaptığı sonucuna varılmıştır. Bu bağlamda; Orhan Gencebay arabeski, Türk Müziği kuralları çerçevesinde Türk müziğini icra eden bir müzik türü yapmaktadır (Özbek, 2012: 163).

Orhan Gencebay arabeskin özelliklerinden bahsetmemiz gerekirse; biçim kullanımına önem verilmektedir. Gencebay, arabesk felsefesinde melez bir biçim kullanmaktadır. Melez biçimden bahsettiğimiz özellik ise; gerek Türk Halk Müziği gerekse Türk Sanat Müziği ve Oryantal bulguların barındırıldığı, Batı Müziğinin ritmini alan bir tarz olmaktadır. Türk Müziği’nde nağmelere ve sözlere önem veriliyorken, Batı Müziğinde daha çok alt yapı sistemlerine ve müziğe önem verilmektedir (Özbek, 2012: 174).

Orhan Gencebay, iyi biz saz üstadı, beste yazıyor, düzenliyor, yönetiyor ve de söylüyor. Dolayısıyla arabesk pazarındaki birçok meslek taşından kendini ayırabilmektedir. Orhan Gencebay, aynı zamanda ülkesini seven bir sanatçı olmaktadır. Dolayısıyla ülkesi için çalışmalar yapmış ve birçok ödül almıştır.

1960’lı yılların ortasında İstanbul’ a gelerek, hissettiği ve istediği arabesk kültürünü İstanbullularla paylaşıyor. Birçok gazinolarda sahne alarak, arabesk anlayışını biz dinleyicilerle paylaşıyor. Kendiyle bütünleştirmiş olduğu insanseverlik anlayışını dinleyicilerini de yansıtıyor ve halkın üzerinde etkili oluyor.

İsyan ve başarısızlık temelli olan arabesk kültürü, Orhan Gencebay arabeskiyle yeniden doğuyor ve sevgi temelli duygular barındıran bir müzik tarzı yerini alıyor. İnsanın iç dünyasındaki gel gitlerini yansıtan, dönüşüm ve değişimleri yansıtan dönem yerini, sevmeye, sevgiye, sevin ve sevilin düşüncesine bırakıyor. Dolayısıyla bu değişim, modernleşme yapısına öncülük ederek, sembolik olarak kültür endüstrisi içinde yer alan kentli popüler kültür üreticisidir (Özbek, 2012: 177).

Tüm bu anlatılanlardan yola çıkılarak, kısaca modern toplum ve post modern topluma yer verilmiş, post- modernitenin ne olduğuna değinilmiş ve tüketim toplumunda post – modern toplumun tutumuna değinilmek istenmiştir.

Tüketim toplumundan bahsederken, pazarlama iletişimi unsurlarına da yer verilmiş, modern toplumdan post – modern topluma geçerken pazarlama karmasının ne şekilde değiştiği incelenmek istenmiştir. Pazarlamanın 4P’si nasıl 6P oldu? Ve en önemlisi müzik sektöründeki bu ilerleme, seyirciye ve sanatçıya, nostaljik anlamda nasıl etki ettiği araştırılmıştır.

Günümüzde nostaljiye duyulan özlemin, müzik başta olmak üzere nasıl sanatı etkilediği de 4P ve pazarlama karması çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Modern toplumda aydınlanma, post-modern toplum, nostalji, retro müzik, Orhan Gencebay Arabeski

Example of the post – modern nostalgia in branding marketing: Retro music

Öz

Which is native to Turkey, arabesque, a folk music genre which contain in Orientalism, emotional, rebellious, unrequited love, despair and is transferred to the music of a life filled with failure, it is an art form that incorporates the enstürümantal values. Arabesque culture, then Anglo-American rock 'n' Arabesk combines the roles of music styles, Orhan Gencebay Bully Muslum Gurses, Ibrahim Tatlises, Selami Şahin sounds like Ferdi Tayfur, have led to the emergence of a new arabesque culture and forth with Turkish motifs Anglo-American rock that incorporates orientalism 'n' roll music has emerged. Because our study focuses especially on Orhan Gencebay arabesque, I would like to mention the reason that of Orhan Gencebay arabesque exit. The most important reasons arabesque that of Orhan Gencebay emergence of state intervention. It wants to break all ties with the Ottoman Empire with the proclamation of the Republic and more westernized effort comes from being in it. The formation of the ban on radio and television broadcasts in the 1930s, wishes to announce voice, a rebellion, the emergence of the idea of freedom can not be expressed in the arabesque is the most important factor. The longing for nostalgia heard today, it has been examined in the framework of the 4P marketing mix as it affects art and especially music.

Keywords: Enlightenment of modern society, The post-modern society, Nostalgia, Retro music, Orhan Gencebay Arabesque.

Anahtar Kelimeler

Enlightenment of modern society, the post-modern society, nostalgia, Retro music, Orhan Gencebay ara-besque

Kaynakça

• Cevizci, A. (2007). Aydınlanma Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa.
• Gülay, B.(2012). Havalimanı Sektörünün Gelişimi ve Markalaşması (TAV Örneği), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deveci, C. (2007). Aydınlanma Sempozyumu, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, İstanbul.
• Outram, D. (2007) Aydınlanma, Ankara: Dost.
• Featherstone, M., (Çevr: M.Küçük). (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, Ayrıntı Yayınları.
• Demir, F. (2011). Pazarlamanın Nostaljik Oyunu: Retro Markalama, İstanbul.
• Kalaycı, H. (2010). Ulus-Devletin Başağrısı: Ayrılıkçılık Kanada Quebec Örneği, Nisan: Liberte.
• Babacan, M., Onat, F., Post Modern Pazarlama Perspektifi. 9 Eylül Üniversitesi, İzmir Meslek Yüksek Okulu.
• Mardin, Ş. (2004). Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Bütün Eserler 6, Makaleler 1, İletişim Yayınları.
• Odabaşı, Y. (2012). Post-Modern Pazarlama, İstanbul: Mediacat.
• Özbek, M. (2012). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski, İstanbul: İletişim.
• Pazarlama Karması, http://www.makalemarketi.com/is-dunyasi/pazarlama/1908-pazarlama-karmasi.html, (Erişim Tarihi: 30.05.2013.)
• Prof.Dr.RezzanTatlıdil, http://www.tedariksistemi.com/jm/index.php?option=com_content&view=article&id=238:marka&catid=50:marka&ltemid=2, (Erişim Tarihi: 01.06.2013)