Ortaokul Türkçe derslerinde dinleme sürecine yönelik uygulamalar üzerine bir araştırma

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 43, 31.01.2022

Ceyda Çaylı Ali Göçer

https://doi.org/10.24289/ijsser.988108

Öz

Araştırmanın amacı; dinleme becerisinin gelişimini desteklemek ve gelişim durumunu belirlemeye çalışmaktır. Araştırma nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde eylem araştırması deseniyle yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, Kayseri merkezde yer alan bir ortaokulun 6. sınıfında eğitim gören 23 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmadaki veriler; öğrenci dokümanları, gözlem formları, yarı yapılandırılmış görüşme formları, araştırmacı günlüğü ve öğrenci günlüklerinden elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz yapılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonunda; dinleme öncesine yönelik kazanımlardaki eksikliklerin giderilmesinin, metne hazırlık uygulamalarının ayrıntılı olarak yapılmasının, geleneksel ve tamamlayıcı ölçme değerlendirme uygulamalarının etkili şekilde kullanımının önemi fark edilmiştir. Ayrıca dinleme metninin niteliğine göre dinleme sayısı, dinleme stili ve dinleme metninin sunuluş şeklinin belirlenmesinin; dinleme metni ve konusunun orijinal olmasının, dinleme metinlerinin, ses dosyalarının ve görsel destekli materyallerin nitelikli olmasının sürece etki ettiği ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Dinleme becerisi, Dinleme uygulamaları, Eylem araştırması

A Research on practices for listening process in secondary school Turkish lessons

Öz

The purpose of the research is to promote the progress and to try to determine the development. In the research, it’s adopted the action research approach which is thought as appropriate for solution of the problem. The working group of the research is formed of the 23 students in 6th grade in a secondary school in the center of Kayseri. Data in the survey; documents of students, observation forms, semi structural interview forms, researcher’s diary and the student’s diary. The obtained data is interpreted through making content analysis and descriptive analysis. In the end of the research, the importance of resolving the lacking parts in learning outcome before listening, being done the preparative implementations in detail, the use of traditional and supplementary assessment and evaluation efficiently have been noticed. Besides it is understood that according to the quality of the listening text, the number of listening, the style of listening and the style of the presentation of listening texts, the originality of listening text and theme being in a good condition, listening text, voice files and, visual materials being qualified effect the process.

Anahtar Kelimeler

Listening skill, Listening practices, Action research

Kaynakça

• Aksoy, N. (2003). Eylem araştırması: Eğitimsel uygulamaları iyileştirme ve değiştirmede kullanılacak bir yöntem. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 36, 474-489.
• Akyol, H. (2010). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (3. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 23-43.
• Baş, B. (2012). İlköğretim Türkçe programına sözlü ve yazılı kültür temelli bir eleştiri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 271-290.
• Baumfield, V., Hall, E. & Wall, K. (2013). Action research in education (2nd ed.). London: Sage Publications.
• Bello, A. A. (2018). Curriculum implementation: Strategies for mounting listening skills among junior secondary school students. Journal of Pedagogical Research, 2(1), 63-77.
• Berg, B. L. & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Çev. ed.: H. Aydın). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Cihangir Çankaya, Z. (2015). Kişilerarası iletişimde dinleme becerisi (3. baskı). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Çaylı, C. (2012). İkinci kademe Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitaplarındaki müstakil dinleme metinlerine yönelik öğretmen uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Çaylı, C. (2019). Ortaokul Türkçe öğretmenlerinin dinleme becerisinin gelişimine yönelik olarak EBA (eğitim bilişim ağı) paylaşımları üzerine görüşleri. II. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı içinde (ss. 430-441). Nevşehir.
• Çifçi, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 165-177.
• Diakidoy, I. A., N., Stylianou, P., Karefillidou, C. & Papageorgıou, P. (2005) The relationship between listening and reading comprehension of different types of text at increasing grade levels. Reading Pyschology, 26(1), 55-80.
• Doğan, Y. (2007). İlköğretim ikinci kademede dil becerisi olarak dinlemeyi geliştirme çalışmaları. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 261-268.
• Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi: kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Editörler), Türkçe öğretimi el kitabı içinde (ss. 151-175). Ankara: Pegem Akademi.
• Durukan, E. (2013). Öğretmen görüşleri açısından Türkçe dersi öğretim programı kazanımları. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8).
• Emiroğlu S. ve Pınar, F. N. (2013). Dinleme becerisinin diğer beceri alanları ile ilişkisi. Turkish Studies, 8(4),769-782.
• Epçaçan, C. (2013). Temel bir dil becerisi olarak dinleme ve dinleme eğitimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 331-352.
• Gilman, R. A. & Moody, R. L. (1984). What practitioners say about listening. Foreign Language Annals, 17(4), 331-334.
• Göçer, A ve Çaylı, C. (2019). Ortaokul Türkçe derslerinde dinleme becerisinin gelişimine yönelik öğretmen uygulamaları. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), 456-476
• Göçer, A. (2007). Bir öğrenme alanı olarak anlama eğitimi ve Türkçe öğretimindeki yeri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 17-39.
• Göçer, A. (2017). Öğrenci merkezli-etkileşimli- metin işleme ve çözümleme süreçli Türkçe özel öğretim yöntemleri (geliştirilmiş 2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Göçer, A. (2018). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Göçer, A. (2019). Öğrencilerin dinlediğini anlama yeterliklerinin yazılı sınavlarla değerlendirilebilirliği üzerine. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 50-59.
• Greenwood, D. J. & Levin, M. (2007). Introduction to action research, social research for social change (2nd ed.). Thousand Oaks, California: Sage Publications.
• Gündoğdu, A. E. (2011). İlköğretim sekizinci sınıf dinleme metinlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, 6(1), 1217-1227.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
• İşeri, K. ve Yılmaz, İ. (2008). Dinleme edimine ilişkin etkinliklerin değerlendirilmesi. Dil Dergisi, 139, 7-24.
• Jalongo, M. R. (1995). Promoting active listening in the clossroom. Childhood Education, 72(1), 13-18.
• Johnson, A. P. (2015). Eylem araştırması el kitabı (2. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kardaş, M. N., Çetinkaya, V. ve Kaya, M. (2018). 2005-2017 yılları arasında dinleme eğitimi üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 21-32.
• Katrancı, M. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kaya, E. (2015). Ortaokul (5 - 8) Türkçe dersi dinleme eğitimi etkinliklerinin öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri açısından incelenmesi: Durum çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kaya, M. F. (2014). Dinleme türleri ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması, dil geçerliği ve faktör yapısının belirlenmesi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 323-342.
• Kemiksiz, Ö. (2016). Türkçe derslerindeki dinleme metinlerinde dinleme yöntem/tekniği–metin türü ilişkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(1), 15-30.
• Kemiksiz, Ö. (2017). Dinleme becerisi üzerine yazılan makalelerin değerlendirilmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(1), 511-531
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme stillerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 101-112.
• McAteer, M. (2013). Action research in education. London: Sage Publications.
• McNiff, J. & Whitehead, J. (2011). All you need to know about action research (2nd ed.). London: Sage Publications.
• Melanlıoğlu, D. ve Karakuş Tayşi, E. (2013). Türkçe öğretim programındaki dinleme kazanımlarının ölçme değerlendirme yöntemleri bakımından sınıflandırılması. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(6), 23-32.
• Melanlıoğlu, D. (2012a). Dinleme becerisine yönelik ölçme değerlendirme çalışmalarında üstbiliş stratejilerinin kullanımı. Turkish Studies, 7(1), 1583-1595.
• Melanlıoğlu, D. (2012b). Dinleme becerisinin geliştirilmesinde ailenin rolü. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(29), 65-77.
• Miller, L. (2003). Developing listening skills with authentic materials. http://dl.ueb.edu.vn/bitstream/1247/9968/1/Developing%20Listening%20Skills%20with%20Authentic%20Materials%281%29.pdf. Erişim Tarihi: 14.10.2017
• O’Brien, R. (2001). An Overview of the methodological approach of action research, http://www.web.ca/~robrien/papers/arfinal.html. Erişim Tarihi: 19.11.2017.
• Osada, N. (2004). Listening comprehension research: A brief review of the past thirty years, Dialogue, 3, 53-66.
• Özbay, M. (2006). Türkçe özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Kitap.
• Schmuck, R. A. (2009). Practical action research (2nd ed.). Thousand Oaks, California: Corwin Press.
• Senemoğlu, N. (1997). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Ertem Yayıncılık.
• Stringer, E. T. (2014). Action research (4th ed.). London: Sage Publications.
• Şahin, D. ve Bayramoğlu, C. D. (2016). 2015 Türkçe öğretim programının metin tür ve tema seçimi bakımından değerlendirilmesi. Turkish Studies, 11(3), 2095-2130.
• Tabak G. ve Göçer A. (2014). Dinleme becerisine yönelik alternatif ölçme ve değerlendirme araçları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 250-272.
• Temur, T. (2010). Dinleme metinlerinden önce ve sonra sorulan soruların üniversite öğrencilerinin dinlediğini anlama beceri düzeyine etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 303-319.
• Townsend, A. (2013). Action research: The challenges of understanding and changing practice. England: Open University Press.
• Tüzel, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde medya okuryazarlığı eğitimi: Bir eylem araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Xiao-yun, J. & Gui-rong, F. (2011). Strategies to overcome listening obstacles and ımprove the listening abilities. US-China Foreign Language, 9(5), 315-323.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K., Yıldız, M., Ateş, S. ve Rasinski, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1-37.
• Yıldız, N. (2015). Dinleme stratejileri öğretiminin beşinci sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Yıldız, N., Okur, A., Arı, G. ve Yılmaz, Y. (2010). Yeni Öğretim Programına Göre Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi (3. baskı). C. Yıldız (Ed.). Ankara: Pegem Akademi.