Sosyal Bilgiler Dersi Penceresinden Ortaokul Öğrencilerinin “Modern Kadın” Algısına Bakmak

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 1, 103 - 117, 30.06.2018

Gül Tuncel , Aysel Aslaner

Öz

Sosyal Bilgiler dersinin gündelik hayatın toplumsal inşası
üzerindeki yeri düşünüldüğünde, toplumsal cinsiyet açısından “modern kadın”
algısının sorgulanmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda
araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler dersinin penceresinden ortaokul
öğrencilerinin “modern kadın” algılarını anlamak ve medyada sunulan modern
kadın algısıyla karşılaştırma yapmaktır. 
Araştırmanın amacı bağlamında yöntem, göstergebilimsel analiz olarak
tasarlanmıştır. Çalışmaya 7. ve 8. Sınıfa devam eden toplam 60 öğrenci
katılmıştır. Öğrencilerin modern kadın algılarını tespit edebilmek için
resimsel anlatılar ortaya koymaları istenmiş, daha sonra hikâyeleştirme
tekniğini kullanarak bu resimsel anlatılarına yükledikleri anlamları dile
getirmeleri beklenmiştir. Öğrencilerin resimsel anlatıları ve
hikâyeleştirmeleri göstergebilim analiz tekniklerinden Charles Sanders
Peirce’in çözümleme modeli (belirti, ikon, simge) ile Ferdinand de Saussure’nin
dizisel ve dizimsel çözümleme teknikleri birlikte kullanılarak analiz
edilmiştir. Elde edilen bulgular analiz edildiğinde kız öğrencilerin modern
kadın algısının annelerinin toplumsal rolüne bağlı olarak oluşabildiğinin yanı
sıra medyanın yönlendirdiği güzel, şık, modayı takip eden modern kadın
algısının da söz konusu olduğu ortaya çıkmaktadır. Bir başka ifadeyle modern
kadın söylemleri altında kadının gücünü, bir hediye paketinin ışıltılı yüzeyi
gibi görünüşüyle kazanabileceğini savunan bir bakış açısı söz konusudur. Bu
bakış açısının erkek öğrencilerin de algılarına yansıdığı görülmektedir. Bu da
medyanın özellikle televizyon ve internet araçlarının öğrencilerin gündelik hayatın
toplumsal inşasında ne kadar etkili olduğunun kanıtı olarak sunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler dersi, sosyal inşa, toplumsal rol, modern kadın

Lookıng to The Modern Woman Perceptıon of Secondary School Students From Socıal Studıes’ Wındow

Öz

As
we consider the importance of social studies for the social construction of
every day life, we can see that it is important to question modern woman
perception of people from the perspective of gender mainstreaming. Accordingly,
the aim of this study is to understand modern woman perception of secondary
school students from the window of social studies. In addition to this, it aims
to compare and contrast them with the modern woman image that presents on
media.In the context of the study the method have been planned as semiotic
analysis. Therefore sixty students from seventh and eighth grades students
participated in this study to determine the modern woman perception of the
students. It has been asked to them to suggest pictorial representation and
then it has been expected to hem what they meant in their pictorial
representation by using story telling method. The pictorial representation and
the story telling of them  have been
analysed with using Charles Sander Peierce’s analysis tecniques and Ferdinand
de Sausser’s semioligical and synchronic techniques from  semiotic methods together.

When we examined and
analysed the the obtained results, we have seen that modern woman perception of
the female students has been shaped with their mother’s social roles, as well
as the woman image ,who is  beautiful,
chic, and stylish, presented and directed by media. In another words, in  “modern woman” definition, the perspective
which asserts that a woman can gain her strength with her physical appearence
like the sparkling surface of a gift box is widespread idea for the
students.  

Anahtar Kelimeler

Social Studies lesson, social construction, social role, modern woman

Kaynakça

• Altınel, Y. H. (2002), Kozmetik Reklamlarında Kadın ve Nesne İlişkisi, Kilad, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı 1, Bahar.
• Anderson, P. 2003. Tarihten Siyasete Eleştiri Yazıları, (Çev: Simten Çoşar), İletişim Yayınları, İstanbul. 2003, s.78.
• Arıma, A., N. (2003), Gender Stereotypes in Japanese Television Advertisements, Sex Roles, Vol 49, No 1-2, July.
• Aydın, B., Karbay, E. B. & Kurt, M. 2014. Kuzey ve Güney’in Doğu Batı Ekseninde Çözümlenmesi: Dizideki Kadınlık, Erkeklik Halleri. İçinde Toplumsal Cinsiyet ve Medya (ed. Huriye Kuruoğlu ve Bermal Aydın). 267-299. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aydın, B. 2014. Tür Filmlerinde Toplumsal Cinsiyet Kalıpları. İçinde Toplumsal Cinsiyet ve Medya (ed. Huriye Kuruoğlu ve Bermal Aydın). 267-299. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Berman, M. 2006. Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. (Çev.: Ümit Altuğ, Bülent Peker), İletişim Yayınları. İstanbul. s. 27.
• Calinescu, M. 2010. Modernliğin Beş Yüzü, (Çev.: Sabri Gürses), Küre Yayınları, İstanbul. s. 13.
• Cevizci, A. 2005. Paradigma Felsefe Sözlüğü, (6. Baskı), Paradigma Yayınları, İstanbul 2005.
• Connell, R.,W. (1998), Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, Çev. Cem Soydemir, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Çağlar, B. 2012. Bir İletişim Biçimi Olarak Göstergebilim. EUL Journal of Social Sciences (III:II) LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi December 2012 Aralık.
• Demir, Kula, N. (2006), Kültürel Değişimlerin Reklamlarda Kadın ve Erkek Rol-Modellerine Yansıması, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 16, Sayı 1, Elazığ.
• Denzin, N. K., & Lincoln, Y.S. (2005). The sage handbook of qualitative research (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Dotson, M. L. (2007). Educational criticism, a form of arts-based educational research for studying teachers. Journal of Ethnographic and Qualitative Research, 1, 11-20.
• Eisner, E. W. (2002). The arts and the creation of mind. New Haven: Yale University Press.
• Fernandez, F., V. Ve Vıcente, J., M., M. (2007), Gender Stereotypes in Spanish Television Commercials, Sex Roles, 56.
• Güzel, E. 2013. Kültürel Bağlamda Kadın ve Güzellik. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji Ana Bilim Dalı Doktora tezi. İstanbul.Güzel, E. 2014. Toplumsal Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık ve Medyanın Rolü. Global Media Journal: TR Edition 4(8) Spring 2014.
• Habermas, J. 2010. “Modernlik: Tamamlanmamış Bir Proje”, Dipnot Dergisi, (2. Baskı), Sayı:1, 2010, s.29-41.
• Hızal, Gençtürk, G., S. (2004), Kadın Kimliğinin Kurulmasında Marka Stratejileri, Koş Süreyya Koş, Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma, İkinci Cilt, Yeditepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Mart.
• Ilgaz, t. 2005. “Eskiler ve Modernler Bitmeyen (Siyasi) Tartışma”, Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, Lotus Yayınevi, Sayı: 21, Ankara 2005, 53-62, s.53-54.
• Işıklar, U. 2014. Zeki Demirkubuz Sinemasında Toplumsal Cinsiyet Temsilleri. İçinde Toplumsal Cinsiyet ve Medya (ed. Huriye Kuruoğlu ve Bermal Aydın). 267-299. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Karaca, Y. & Papatya, N. 2011. Reklamlardaki Kadın İmgesi: Ulusal Televizyon Reklamlarına İlişkin Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2011. C.16. S.3. s.479-500.
• Leitch, R. (2008). Creatively researching children’s narratives through images and drawings. In P. Thomson (Ed.), Doing visual research with children and young people, (pp. 37-59). New York: Routledge.
• Mehmet Emin Şimşek, 2014, Moderniteden Postmoderniteye Uzanan Bir Köprü: Zygmunt Bauman. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı YL tezi. Erzurum.
• Metin, A. 2011. Kimliğin Toplumsal İnşâsı Ve Geleneksel Kadın Kimliğinin Aktarımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1): 74-92.
• Saygın, A. U. 2016. Anthony Giddens’ın Sosyolojisinde Modernliğin Boyutları. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi. 2016. C. 1. S. 2. (69-80).
• Taylor, C. 2011. Modernliğin Sıkıntıları, (2. Baskı), (Çev.: Uğur Canbilen), Ayrıntı Yayınları. İstanbul. s.14.
• Türkcan, B. (2013). Çocuk Resimlerinin Analizinde Göstergebilimsel Bir Yaklaşım, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Sayı: 13(1), S. 585-607, İstanbul.
• Yılmaz, M. & Temizkan, M. (2013). Türkiye Cumhuriyeti’nde Tedavüle Sürülen Banknotların Göstergebilimsel Çözümlemesi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi - Sayı 36 / Bahar 2013. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Süreli Elektronik Dergi.