The Effect of Intellectual Capital on Financial Performance in the Context of Airline Companies

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 211 - 237, 31.12.2018

Şener Odabaşoğlu

Öz

he contemporary developments in information
technologies and the globalization have inevitably forced companies to compete
on a global scale. The increasingly more competitive business environment has
led to the emergence of a new factor of production called intellectual capital.
Intellectual capital refers to the use of information, knowledge, intellectual
property and experience in order to create wealth. By its very nature, intellectual
capital refers to different processes and different outcomes in different sectors.
The current study aims to investigate intellectual capital in the specific
context of airline companies which are both technology-intensive and customer
satisfaction-oriented organizations. In this framework, a set of financial
indicators of a selected 23 airline companies are analyzed based on the Value
Added Intellectual Capital Coefficient (VAIC) method. Panel data analysis
findings reveal that there is a significantly positive correlation between
intellectual capital components and operational profit, return-on-assets, and
return-on-equity. 

Anahtar Kelimeler

Airline, Intellectual Capital, Productivity, Profitability

Entelektüel Sermayenin Hava Yolu İşletmelerinde Finansal Performansa Etkisi

Öz

Günümüzde bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişmeler ve
nihayetinde küreselleşme, işletmeleri küresel rekabet ortamında mücadele etmeyi
gerekli kılmıştır. Artan rekabet ortamı ise yeni ekonomik düzende temel üretim
faktörlerine ek olarak karşımıza entelektüel sermaye kavramını çıkarmıştır. Entelektüel
sermaye, zenginlik yaratma adına kullanılan bilgi, enformasyon, entelektüel
mülkiyet ve deneyim anlamına gelmektedir. Entelektüel sermaye, doğası gereği
farklı sektörlerde farklı bileşenler ve sonuçlar ile karşımıza çıkmaktadır. Bu
araştırma, bilginin ve teknolojinin yoğun kullanıldığı aynı zamanda müşteri
memnuniyeti odaklı faaliyet gösteren hava yolu işletmelerinin entelektüel
sermayesini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç çerçevesinde, entelektüel
sermaye katma değer katsayısı yöntemi temel alınarak, 23 hava yolu firmasının
finansal performans göstergeleri incelenmiştir. Panel veri analizi yöntemi
kullanılarak yapılan araştırma neticesinde, işletmelerin finansal performans
göstergelerinden olan faaliyet kâr marjı, varlıkların getirisi, özsermaye
getirisi ile entelektüel sermaye unsurları arasında istatistiksel olarak
anlamlı ve pozitif yönde bir ilişki olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, Verimlilik, Karlılık, Hava yolu, Karlılık

Kaynakça

• Akyüz, Ö.F. (2011). İnsan ve bilgi ekseninde entelektüel sermayenin etkin yönetimi. (1.Baskı). İstanbul: THY Yayınları.
• Alagöz, A. ve Özpeynirci, R. (2007). Bilgi toplumunda entelektüel varlıklar ve raporlanması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9(2), 167-184.
• Baltagi, B.H. (2005). Econometric analysis of panel data. (Third Edition). Chichester: John Wiley & Sons Ltd.
• Basso, L.F.C., Kimura, H. ve Aguiar. J.F. (2010). Intellectual capital and value creation in the production and assembly of vehicles and auto-parts sector in Brazil: A Panel data analysis. Journal of Modern Accounting and Auditing, 6(8), 15-25.
• Bozbura, F.T. ve Toraman, A. (2004). Türkiye’de entelektüel sermayenin ölçülmesi ile ilgili model çalışması ve bir uygulama. İTÜ Dergisi/d Mühendislik, 3(1), 55-66.
• Calisir, F., Gumussoy, C.A. Bayraktaroğlu, A.E. ve Deniz, E. (2010). Intellectual capital in the quoted Turkish ITC Sector. Journal of Intellectual Capital, 11(4), 537-553.
• Chang, S.L. (2007). Valuing ıntellectual capital and firms performance: Modifying value added ıntellectual coefficient (VAIC™) in Taiwan IT industry. Yayınlanmamış Doktora Tezi. A.B.D: Golden Gate Üniveritesi.
• Chen, M.C., Cheng, S.J. ve Hwang, Y. (2005). An Ampirical investigation of the relationship between intellectual capital and firms, market value and financial performance. Journal of Intellectual Capital, 6(2), 159-176.
• Chen, Y.S. (2008). The Positive effect of green intellectual capital on competitive advantages of firms. Journal of Business Ethics, 77(3), 271-286.
• Clarke, M., Seng, D., ve Whiting, R.H. (2011). Intellectual capital and firm performance in Australia. Journal of Intellectual Capital, 12(4), 505-530.
• Çınar, S. (2010). OECD Ülkelerinde kişi başına GSYİH durağan mı? panel veri analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 29(2), 591-601.
• Çınar, S. ve Özçalık. M. (2014). Gelişmekte olan ülkelerde mali sürdürebilirlik: Panel veri analizi. Journal of Yasar University, 9(33), 5597-5602.
• Erdoğan, M. ve Dönmez, A. (2014). Entelektüel sermaye ile işletme performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Panel veri uygulaması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(29), 362-369.
• Eryilmaz, İ., Dirik, D., & Gülova, A. A. (2017). İş tatmininin belirleyicisi olarak lider-üye etkileşimi ve politik yetinin düzenleyici rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16,167-182.
• Erkanlı, H. ve Karsu, S. (2012). Değer zincirinde entelektüel sermaye. Niğde Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 5(2), 216-237.
• Görmüş, A.Ş. (2009). Entelektüel sermaye ve insan kaynakları yönetiminin artan önemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1), 57-75.
• Gruian, C.M. (2011). The influence of intellectual capital on Romanian companies financial performance. Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 13(2), 260-272.
• Gujarati, D.N. ve Porter, D.C. (2012). Temel ekonometri. Ü, Şenesen ve G.G., Şenesen (Çev.). İstanbul: Literatür Yayınları.
• Güriş, S. (Ed.). (2015). Stata ile panel veri modelleri. İstanbul: Der Yayınları.
• Güriş, S., Çağlayan, E. ve Güriş, B. (2011). EViews ile temel ekonometri. İstanbul: Der Yayınları.
• Harrison, S. ve Sullivan, P. H. (2000). Profiting from intellectual capital: Learning from leading companies. Journal of Intellectual Capital, 1 (1), 33-46.
• Işık, N. ve Kılınç, E.C. (2013). Bilgi ekonomisi ve iktisadi büyüme: OECD ülkeleri üzerine bir uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F Dergisi, 26, 21-54.
• İşevi, A.S. ve Çelme, B. (2005). Bilgi çağında yeni hazine: Entelektüel sermayeyle rekabeti yakalamak. Bilgi Dünyası, 6 (2), 251-267.
• Kanıbir, H. (2004). Yeni bir rekabet gücü kaynağı olarak entelektüel sermaye ve örgütsel performansa yansımaları. Hava Harp Okulu Hava yolu ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1 (3), 77-85.
• Karacaer, S. ve Aygün, M. (2009). Entelektüel sermayenin firma performansı üzerindeki etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (2), 127-140.
• Karacan, S. (2004). Entelektüel sermaye ve yönetimi. İstanbul Serbest Mali Müşavirler ve Muhasebeciler Odası Mali Çözüm Dergisi, 69, İstanbul.
• Korkmaz, T., Uygurtürk, H., Gökbulut, R.İ. ve Güğerçin, G. (2008). İMKB’de İşlem gören çimento işletmelerinin varlık performansına etki eden finansal faktörlerin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Marmara Üniveritesi İ.İ.B.F. Dergisi, 25 (12), 565-587.
• Kurgun, O.A. ve Akdağ, G. (2011). Entelektüel sermaye ve örgüt performansı ilişkisi: Akdeniz bölgesindeki otel işletmelerinde bir araştırma. Nevşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 155-176.
• Kutlar, A. (2005). Uygulamalı ekonometri. (2.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kutlu, H.A. (2009). Entelektüel sermaye: Türkiye muhasebe sisteminde raporlanabilir mi? Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (1), 235-257.
• Maditinos, D.I., Mandilas, A. A., Gstraunthaler, T. ve Alonso, A. P. (2009). Does intellectual capital affect corporate performance? New Perspectives on Sustainability, 16-22.
• Makki, M.A.M. ve Lodhi, S.A. (2008). Impact of intellectual capital efficiency on profitability (A case study of LSE25 companies). The Lahore Journal of Economics, 13 (2), 81-98.
• Ölçer, F. ve Şanal, M. (2007). İşletmelerde entelektüel sermaye yönetimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), 479-500.
• Özdemir, L. ve Balkan, O. (2010). Entelektüel sermaye unsurlarının işletmelere sağladığı katkılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 115-121.
• Özer, A. ve Özer, N. (2012). Kaynak temelli yaklaşım ve paydaş yaklaşımı açısından entelektüel sermayenin İMKB’deki çokuluslu işletmelerin finansal performansına etkisi. 16. Finans Sempozyumu, 471-497.
• Öztürk, M.B. ve Demirgüneş, K. (2007). Entelektüel sermayenin firma değeri üzerindeki etkisinin entelektüel katma değer katsayısı yöntemi ile tespiti: İMKB’de işlem gören üretim firmaları üzerine ampirik bir çalışma. İ.M.K.B. Dergisi, 10 (37), 59-80.
• Özveren, M. ve Yıldız, S. (2010). Entelektüel sermayenin ölçüm yöntemleri ve kriterlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 19 (2), 275-289.
• Pulic, A. (2004). Intellectual capital-does it create or destroy value? Measuring Business Excellence, 8 (1), 62-68.
• Razafindrambinina, D. ve Anggreni, T. (2011). Intellectual capital and corporate financial performance of selected listed companies in Indonesia. Malaysian Journal of Economic Studies, 48 (1), 61-77.
• Salehi, M., Enayati, G. ve Javadi, P. (2014). The relationship between intellectual capital with economic value added and financial performance. Iranian Journal of Management Studies (IJMS), 7 (2), 245-269.
• Sayılgan, G.ve Süslü, C. (2011). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi getirilerine etkisi: Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar üzerine bir inceleme. B.D.D.K Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 5 (1), 73-96.
• Shiu, H.J. (2006 a). Application of the VAIC method to measures of corporate performance: A Quantile regression approach. Journal of American Academy of Business, 8 (2), 156-160.
• Shiu, H.J. (2006b). Application of the value added intellectual coefficient to measure of corporate performance: Evidence from technological firms. International Journal of Management, 23 (2), 356-365.
• Stahle, P., Stahle, S. ve Aho, S. (2011). Value added intellectual coefficient (VAIC): A Critical analysis. Journal of Intellectual Capital, 12 (4), 531-551.
• Stewart, T.A. (1997). Entelektüel sermaye kuruluşların yeni zenginliği. N., Elhüseyni (Çev.) İstanbul: BZD Yayıncılık.
• Sumedrea, S. (2013). Intellectual capital and firm performance: A Dynamic relationship in crisis time. Procedia Economics and Finance, 6, 137-144.
• Şahin, O. ve Alabay, N.M. (2011). KOBİ’lerde Entelektüel sermayenin firma performansı üzerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 249-268.
• Şamiloğlu, F. (2006). Entelektüel sermaye: İMKB’de hisse senetleri işlem gören bankalar üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 31, 78-89.
• Tan, H.P., Plowman, D. ve Hancock, P. (2007). Intellectual capital and financial returns of companies. Journal of Intellectual Capital, 8 (1), 76-95.
• Tatoğlu, F.Y. (2013a). Panel veri ekonometrisi stata uygulamalı. (2.Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Tatoğlu, F.Y. (2013b). İleri panel veri analizi stata uygulamalı. (2.Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Ting, I.W.K. ve Lean, H.H. (2009). Intellectual capital performance of financial institutions in Malaysia. Journal of Intellectual Capital, 10 (4), 588-599.
• Yıldırım, K., Mercan, M. ve Kostakoğlu, S.F. (2013). Satın alma gücünün paritesinin geçerliliğinin test edilmesi: Zaman serisi ve panel veri analizi. Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 8 (3), 75-95.
• Yıldız, S. (2010). Entelektüel sermayenin işletme performansına etkisi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, S. (2011). Entelektüel sermayenin işletme performansına etkisi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (3), 1-28.
• Youndt, M.A. Subramaniam, M. ve Snell, S.A. (2004). Intellectual capital profiles: An Examination of investment and returns. Journal of Management Studies, 41 (2), 335-361.
• Yücel, R. (2013). KİT’ler ve entelektüel sermayenin işletmelere katkısı: (1923-1939) Dönemine ait bir inceleme. Ankara Barosu Dergisi, 1, 57-71.