Kreşin Tatar Türkçesi (Dil, Kültür, Tarih)

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 131 - 135, 07.03.2019

Beytullah Kocabaş

Öz

Türkler
İdil-Ural bölgesinde İdil-Bulgar Devleti   (8.-14. Yüzyıllar), Altınordu Devleti
(13.-15.Yüzyıllar) ve Kazan Hanlığı (1437-1552) gibi büyük çapta devletler
kurmuşlardır (Özkan: 2014; 216). İdil-Ural bölgesinde yaşayan, soy bakımından
Bulgar ve Kıpçak Türklerine dayanan Tatar Türklerine Orhun yazıtlarından
günümüze kadar rastlanmaktadır (Özkan:2014; 230). Çinliler, Cengiz Han öncesi
Moğolca konuşmayan halka dâhi tüm Moğollara 
“Tatar” adını verdikleri gibi bazen de Orta Asya coğrafyasında Türkçe
konuşan tüm topluluklara “Tatar” adını vermiştir. Aynı zamanda Moğolca konuşan
ulusların hepsine Ta-ta (Tatar) dedikleri gibi Tatarları; Ak Tatarlar, Kara
Tatarlar ve Yabani Tatarlar olmak üzere medeni durumlarına göre
sınıflandırmışlardır. İslam coğrafyasında yazılmış olan eserlerde Tatar ismine nadiren
rastlanmakla beraber Tatar ismi Moğollar için kullanılmıştır. Ermeni ve Gürcü
tarihçiler de Moğolları Tatar ismiyle anmışlardır. Öte yandan Kaşgarlı Mahmut
Tatarların Türk olduğunu belirtir ve yaşadıkları yeri de haritasında belirtir.
Ayrıca Tatar halkının ayrı bir dilleri olduğunu da belirtmiştir. (Sümer: 2011;
168-169). Türk-Tatar birliği içerisinde yer alan ve Hrıstiyan olmaları
sebebiyle diğer Tatarlardan farklılık gösteren Kreşin Tatarları 16.- 17.
yüzyıllarda ve 18. yüzyılın ilk yarısında baskılar sonucu vaftiz edilerek
Hrıstiyanlaştırılmıştır; ancak daha sonra 20. yüzyılın ilk dönemlerinde
hürriyet ortamının oluşmasıyla bir kısmı Müslümanlığa geçmiştir. Hrıstiyan
Tatarlar olarak bilinen Kreşin veya Krıyaşen Tatarları etnik ve dil özellikleri
olmak üzere Molkeev, Çittopol, Batı-Kam, Elabuık, Mengel, Bakalin ve Nogeybek
olmak üzere yedi gruptan meydana gelmektedir (Özkan: 2014; 235).

Kreşin
Tatar Türkçesi (Dil, Kültür, Tarih) adlı eser Elazığ Fırat Üniversitesinde
öğretim üyesi olan Prof. Dr. Ercan Alkaya’nın ve Kazan (İdil boyu) Federal
Üniversitesinde öğretim üyesi olan Doç. Dr. Zoya Kirillova’nın yapmış oldukları
çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Kreşin Tatar Türkçesi, Kreşin Tatar Halkı, Kreşin Tatar Kültürü

Nursery Tatar Turkish (Language, Culture, History)

Öz

Turks in the Idil-Ural region of the Idil-Bulgarian State (8th-14th centuries), the Golden Horde State (13th-15th centuries) and Kazan Khanate (1437-1552) have established a large number of states (Özkan: 2014; 216). Living in the Idil-Ural region, the Tatar Turks based on the Bulgarian and Kipchak Turks for genealogy are found to date from Orkhon inscriptions (Özkan: 2014; 230). The Chinese called all the Mongols who were non-Mongolian speaking people before the Genghis Khan, as ı Tatar dik and sometimes called oğ Tatar i to all Turkish-speaking communities in Central Asia. At the same time, all the Mongolian speaking nations, as they say Ta-ta (Tatar) Tatars; Ak Tatar, Black Tatars and Wild Tatars, according to their status according to their marital status. Although the Tatar name is rarely found in the works written in the Islamic geography, the name Tatar was used for the Mongols. Armenian and Georgian historians also called the Mongols Tatar. On the other hand, Kaşgarlı Mahmut states that the Tatars are Turkish and indicate the place they live in. He also stated that the Tatar people have a separate language. (Sumer: 2011; 168-169). The Tatars of the Nursery, which were part of the Turkish-Tatar unity and differed from the other Tatars due to their Christianity, were baptized Christianized in the 16th and 17th centuries and in the first half of the 18th century. however, later in the early days of the 20th century, some of them were converted to Islam. Ethnic and linguistic features of the kindergarten or Krishansen Tatars known as the Christian Tatars are composed of seven groups, Molkeev, Chittopol, West-Kam, Elabuik, Mengel, Bakalin and Nogeybek (Ozkan: 2014; 235).

Nursery Tatar Turkish (Language, Culture, History) of the Nursery is a faculty member at Elazığ Fırat University. Dr. Ercan Alkaya and Kazan (Idil size) is a faculty member of the Federal University. Dr. This is the work of Zoya Kirillova.

Anahtar Kelimeler

Nursery Tatar Turkish, Tatar Culture of the Nursery, Tatar People of the Nursery

Kaynakça

• Referans 1: Özkan, Nevzat (2014). Türk Dilinin Yurtları, Akçağ Yayınları: Ankara.
• Referans 2: Sümer, Faruk (2011). “Tatarlar”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. XLI., Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 168-170.