Dijital İletişim ve Küresel Kültürel Etkileşimin Homojenleşme, Kutuplaşma ve Melezleşme Süreçleri

Yıl 2020, Sayı: 50, 146 - 163, 28.07.2020

Haluk Ölçekçi

Öz

Modernitenin yeni bir görünümü olarak değerlendirilen küreselleşme, toplumsal hayatın bütün alanlarını standartlaştıran bir fonksiyonu da yerine getirmektedir. Küreselleşmenin standartlaşmaya zorladığı son alan ise kültürdür. Küresel düzeyde toplumsal değişim ortamının hazırlanmasını sağlayan dijital çağın nimetleri, kültürel küreselleşmenin lokomotifini oluşturmaktadır.
Dijital yaşamın ayrılmaz parçaları bilgisayar, akıllı telefon ve tablet gibi ileri teknoloji kullanan cihazlar internet alt yapısıyla birleşerek kültürler arasında geçişkenliği sağlayan kültürel ağ toplumunu inşa etmektedir. Ağ toplumu ise elektronik iletişim hatlarıyla taşınır hale getirdiği kültürü tarihten ve coğrafyadan soyutlayarak yakından etkilemektedir. Twitter, Facebook, Youtube gibi sosyal medya uygulamaları, medyanın küresel ağına eklenerek bu dinamiği geliştirmeye devam etmektedir. Yaygınlaşan kitle iletişim araçları ve sosyal medya uygulamaları, küresel kültürel akışın ve Batı tipi kültürel değişimin taşıyıcılarıdır.
Dünyanın farklı bölgelerinde özgün formlar geliştiren kültürleri etkileşime açık hale getiren küreselleşme süreci, toplumların dış kaynaklardan farklı formları kabul etmesini ve içselleştirmesini sağlamaktadır. Görünürde bütün kültürlerin yaşam tarzlarını ve toplumsal pratiklerini iç içe geçiren bir benzeşme süreci yaşanmaktadır. Ancak ekonomik ve teknolojik gelişmeler farklı ve özgün kültürlerin gelişimini zorlaştırırken, bir merkezden yönlendirilen kültürün yayılmasını kolaylaştırmaktadır.
Kitle iletişim araçlarının daha çok bütünleştirici süreçleri hızlandırmakta rol aldığı kültürel küreselleşmenin homojenleşme, kutuplaşma ve hibritleşme etkileri bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Çalışma, dijital iletişim çağının yerel kültürlerle etkileşimini ve kültürel küreselleşmeyi medya bağlamında tartışmaya açmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Küreselleşme, Ağ Toplumu, Kültürel Değişim, Çok Kültürlülük, Hibrit Medya

Kaynakça

• Aktaş, C. (2014). QR Kodlar ve İletişim Teknolojisinin Hibritleşmesi, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
• Anderson, B. (1994). Exodus Critical Inquiry, The University of Chicago Press Journals, S.20, s.314-327.
• Atabek, Ü. (2001). İletişim ve Teknoloji, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Barber, B. (1995). Jihad us. McWorld, Ballantine Books, New York.
• Bauman, Z. (2014). Küreselleşme Toplumsal Sonuçları, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Brennen, S. and Kreiss, D. (2014). Digitalization and Digitization, Retrieved from http://culturedigitally.org/2014/09/digitalization-and-digitization, Erişim: 06.12.2019.
• Brand Finance. (2019). Global 500 2019, The annual report on the world’s most valuable brands, https://brandfinance.com/images/upload/global_500_2019_locked_4.pdf, Erişim: 16.12.2019.
• Castells, M. (2008). Ağ Toplumunun Yükselişi, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Castells, M. (2010). The Rise of the Network Society, Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/9781444319514.oth1, Erişim: 018.10.2019.
• Chatfield, T. (2013). Dijital Çağa Nasıl Uyum Sağlarız, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Çelik, M. (2004). Bilgi ve Hikmet Enformasyon Toplumunun Belleği, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Friedman, L.T. (2000). The Lexus Olive Tree: Understanding Globalization, Straus and Giroux, 2. Edition, Farrar.
• Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya, Küreselleşme Hayatımızı Nasıl Yeniden Şekillendiriyor?, Alfa Basın Yayın Dağıtım, İstanbul.
• Giddens, A. (1990). The Consequences of Modernity, Polity Pres, Cambridge.
• Güngör, E. (1997). Türk Kültürü ve Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, Ankara.
• Hannerz, U. (1998). “Çevre Kültür Senaryoları”, Kültür, Küreselleşme ve Dünya-Sistemi, (Der. Anthony D. K.), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Holton, R. (2013). “Küreselleşmenin Kültürel Sonuçları”, Sosyoloji Konferansları, No.47, 59-75.
• Huntington, S. P. (2011). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması, Okuyan Us Yayınları, İstanbul.
• Huntington, S. P. (1996). “The West: Unique, Not Universal”, Foreign Affairs, Nov-Dec. Kırmızı, B. (2016). “Göçmen Türklerin Almanya’da Yaşadığı Sorunların Dünü ve Bugünü”, Journal of Turkish Language and Literature, 2 (3), 145–156.
• Kraemer, J. L. (1992). Humanism in the Renaissance of Islam, Brill Publishers, Leiden, New York, Köln.
• Maigret, E. (2011). Medya ve İletişim Sosyolojisi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Manovich, L. (2001). The Language of New Media, The MIT Press, Cambridge, 27-48.
• Marcuse, H. (1964). One-Dimensional Man, Studies in the Ideology of Advanced Industrial Society, Beacon Press, Boston.
• Ölçekçi, H. (2007). Kazakistan’da Sovyet İnsanı Oluşturma Süreci, Birlik Matbaacılık Yayıncılık, Ankara.
• Pavlik, J. V. (2013). Yeni Medya ve Gazetecilik, Phoenix Yayınları, Ankara.
• Perensky, M. (2001). “Digital Natives, Digital Immigrants”, Horizon, 9, 5, 1-6.
• Pfanner, E. (2013). "Peering Into the Future of Media". New York Times, 14 October 2019, https://www.nytimes.com/2013/10/15/business/media/peering-into-the-future-of-media.html, Erişim: 04.12.2019.
• Said, E. W. (1998). Oryantalizm, İrfan Yayınevi, İstanbul.
• Schiller, H. (1976). Communication and Cultural Domination. White Plains, ME Sharpe, NY.
• Schmidt, E. & Cohen, J. (2014). Yeni Dijital Çağ, Optimist Yayınları, İstanbul.
• Strategic Developments for the European Publishing Industry towards the Year 2000. Europe’s Multimedia Challenge. (1996) Main Report. Brussels: European Commission DG XIII/E.
• Therborn, G. (1995). “Routes to/through Modernity”, Global Modernities, (Eds: Featherstone, M., Lash, S. Robertson, R.), Thousand Oaks: Sage Publications, London, New Delhi.
• Toffler, A. (2011). Şok Gelecek Korkusu, Koridor Yayıncılık, İstanbul.
• Tomlinson, J. (1999), Globalization and Culture, The University of Chicago Press, Chicago.
• Toynbee, P. (2000). “Who’s Afraid of Global Culture”, Global Capitalism, (Eds. Anthony Giddens and Will Hutton), The New Press, New York.
• Turner, B.S. (1996). “Benlik ve Düşünümsel Modernlik”, Postmodernizm ve İslam Küreselleşme ve Orlantalizm, (Der. Topçuoğlu A., Aktay Y.), Vadi Yayınları, Ankara.
• Wallerstein, I. (1998). “Ulusal ve Evrensel: Dünya Kültürü Diye Bir Şey Olabilir mi?”, Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi, (Der. King, A.D.), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
• Van Dijk, J.A.G.M. (2006). The Network Society: Social Aspects Of New Media, Sage Publications, London.