Çevrimiçi Ortamlarda Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük’te 65 Yaş Üstü Sokağa Çıkma Yasağı Tartışmaları

Yıl 2020, Sayı: 51, 57 - 78, 26.10.2020

Mahmut Akgül

Öz

Bu çalışma dezavantajlı bir grup olan yaşlı bireylere yönelik yeni medya ortamlarındaki nefret söyleminin üretim pratiklerine odaklanmaktadır. Yeni iletişim teknolojileriyle birlikte sıradan insanların içerik üretme imkanı elde etmesi beraberinde denetimsizlik problemini de getirmiştir. Hiçbir süzgeçten geçmeyen kullanıcı kaynaklı içerikler zaman zaman ifade özgürlüklerinin sınırlarını aşabilmekte, kişi hak ve hürriyetlerini hiçe sayan nefret söylemi örneklerine dönüşebilmektedir. Hedef alınan grup nefret yüklü söylemlere maruz kalıp sessizleşmekte ve toplumdan kendini soyutlamaktadır. Bu gerçeklikten hareketle kaleme alınan çalışma, Covid-19 pandemisi tedbirlerinden olan 65 yaş üstü vatandaşların sokağa çıkma yasağı kararı üzerine Ekşi Sözlük’teki nefret söylemi pratikleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ekşi Sözlük’ün 2011 yılında ‘Nefret Söylemi Denetim Projesi’ni ortaya koyması örneklem seçiminde başlıca etken olmuştur. Elde edilen bulgular nicel ve nitel içerik analizi yöntemiyle incelenerek anlamlı görüşler ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan incelemede 65 yaş üstü bireylerin toplum zararlısı olarak görüldüğü ve toplumsaldan soyutlanması gerektiği yönünde çok çeşitli nefret içeriklerine rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Medya, Ekşi Sözlük, Nefret Söylemi, COVID-19, Yaşlılık

Kaynakça

• Akdeniz, Y. (2009) Racism on the Internet, Strasbourg: Council of Europe Publishing.
• Alğan, T. C., Şensever, F. L. (2010). Ulusal Basında Nefret Suçları: 10 Yıl 10 Örnek, İstanbul: Sosyal Değişim Derneği Yayınları.
• Alp, H. (2016). Çingenelere Yönelik Nefret Söyleminin Ekşi Sözlük’te Yeniden Üretilmesi, İlef Dergisi, 3(2), Sonbahar 143-172.
• Ataman, H. (2012). Nefret Suçlarını Farklı Yaklaşımlar Çerçevesinden Ele Almak: Etik, Sosyopolitik ve Bir İnsan Hakları Problemi Olarak Nefret Suçları, İnceoğlu Y. (Der.) Nefret Söylemi ve/veya Nefret Suçları (ss. 47-80) İstanbul: Ayrıntı
• Aydos, S. S. ve Aydos, O. S., (2019). Yeni Medyada Nefret Söylemi ve Nefret Söyleminden Doğan Hukukî Sorumluluk, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXIII, S. 2.
• Aygül, E., (2013). Yeni Medyada Nefret Söyleminin Üretimi: Bir Toplumsal Paylaşım Ağı Olarak Facebook Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aygül, E. (2010). Facebook’ta Nefret Söyleminin Üretilmesi ve Dolaşıma Sokulması. Çomu T. (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi, (ss. 95-140), İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Kabasakal Badamchi, D. (2015). Nefret Söylemi İfade Özgürlüğünün Bir Parçası mıdır?. Felsefe Dünyası Dergisi, 61, 55-79, Ankara.
• Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research, Glencoe: Free Press.
• Bilge, R. (2016). Sosyal Medyada Nefret Söyleminin İnşası ve Nefret Suçlarına İlişkin Yasal Düzenlemeler, Yeni Medya Hakemli Akademik E-Dergi, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, Sayı: 1, Cilt:2016/Güz.
• Binark, M. (2010). Nefret Söyleminin Yeni Medya Ortamında Dolaşıma Girmesi ve Türetilmesi, Çomu T. (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi, (s. 11-53), İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Cammaerts, B. (2009). Radical Pluralism and Free Speech in Online Public Spaces. The Case of North Belgian Extreme Right Discourses, International Journal of Cultural Studies, 12(6), p. 555–575.
• Cortese, A. (2006). Opposing Hate Speech, Westport Conn, Praeger Publishers.
• Demirbaş, T. (2017). Nefret Söylemi ve Nefret Suçları, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, C. XIX, Özel Sayı, s. 2693 – 2701.
• Dirini, İ. (2010). Okur Yorumlarıyla Yeniden Üretilen Nefret Söylemi, Çomu T. (Ed.), Yeni Medyada Nefret Söylemi (ss.55-93), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Gürel, E., Yakın, M. (2007). Ekşi Sözlük: Postmodern Elektronik Kültür, Selçuk İletişim, 4 (4), s. 203-219.
• İnceoğlu, Y. (2013). Tartışmalı Bir Kavram: Nefret Söylemi, Çınar M. (Ed.) Medya ve Nefret Söylemi Kavramlar Mecralar Tartışmalar (s. 75-92), İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Kalav, A., Certel Fırat, A. B. (2017). Amerikan Sosyal Medyasında Göçmen Karşıtlığı ve Dijital Nefret Söylemi: Twitter Özelinde Bir İnceleme, S. Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.22, Kayfor15 Özel Sayısı, s.2209-222.
• Logan, R. K. (2010). Understanding New Media: Extending Marshall McLuhan. New York: Peter Lang Publishing.
• Mondal, M., Sılva, L. A. and Benevenuto, F. (2017). A Measurement Study of Hate Speech in Social Media, HT ’17, July 04- 07, s. 85 - 94, Prague.
• Öztekin, H. (2015). Yeni Medyada Nefret Söylemi: Ekşi Sözlük Örneği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 38, 925-936.
• Sözeri, C. (2012). Yazılı Basında Nefret Söylemi ve Mücadele Yolları, İnceoğlu Y. (Der.), Nefret Söylemi ve Nefret Suçları, (1. Baskı), (s. 205-222), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Tarlach, M. (2001). Wresting (Racial) Equality from Tolerance of Hate Speech, Dublin University Law Journal (ns) 21, pp 21-54.
• Weber, A. (2011). Nefret Söylemi El Kitabı, Çev.: Metin Çulhaoğlu, Avrupa Konseyi Yayınları.
• Yazıcı, T. (2016). Yeni Medyanın Nefret Dili: Suriyeli Mültecilerle İlgili Ekşi Sözlük Örneği, Global Media Journal TR Edition, 7(13) Güz.
• Yumul, A. (2013). Nefret Suçu Ya da Ölü Vicdanlar Ülkesi, Çınar M. (Ed.) Medya ve Nefret Söylemi Kavramlar Mecralar Tartışmalar, (s. 127-134), İstanbul: Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• https://eksisozluk.com/21-mart-2020-65-yas-ustune-sokaga-cikma-yasagi--6426900, (Erişim: 26.04.2020)
• https://eksisozluk.com/eksi-sozluk-nefret-soylemi-denetim-projesi--2875131 (Erişim: 03.05.2020)
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15,05.2020)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27de_COVID-19_pandemisi (Erişim: 11.05.2020)