Asırlık Haber Ajansı AZERTAC’ın Azerbaycan’ın Dünyaya Açılmasındaki Rolü

Yıl 2020, Sayı: 52, 95 - 112, 30.12.2020

Hilmi Bengi

https://doi.org/10.47998/ikad.794962

Öz

Fransız devriminin etkisiyle özellikle XIX. yüzyılın sonları ve XX. yüzyılın başlarında hızlanan milliyetçilik rüzgârı ile yeni bağımsız devletler dünya sahnesinde rol alırken, bu devletler kendi varlık sebeplerini iç ve dış kamuoyuna anlatabilmek için o günün kitle iletişim araçlarından büyük ölçüde yararlanmışlardır.
Bağımsızlık mücadelesi veren devletlerin çoğu, tanıtım ve propaganda amacıyla ilk iş olarak haber ajansı kurma yoluna gittiler. Tıpkı Türkiye’nin Milli Mücadelesini vererek yeni bir devletin ilk adımını attığı 1920’nin Nisan ayında kurulan Türkiye’nin haber ajansı Anadolu Ajansı (AA) gibi. 2020 yılı Nisan ayıda 100. yılını kutlayan AA’dan yaklaşık bir ay önce kurulan Azerbaycan’ın haber Ajansı AZERTAC da bunun bir başka örneği. Türkiye’nin kardeş ülke olarak kabul ettiği Azerbaycan’ın Haber Ajansı AZERTAC da 100 yıl önce Azerbaycan’ın ilk bağımsız milli devleti Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin sesi olarak Azerbaycan Devlet Telgraf Ajansı adı altında faaliyetine başladı. Bolşevik işgali yüzünden bağımsız olarak faaliyetini ancak iki ay kadar sürdürebilen ajans, sonraki yıllarda Sovyet haber ajanslarının güdümünde farklı isimler altında faaliyet gösterdi. Önce Rus Haber Ajansı Rosta’ya bağlı olarak AzKafRosta adında faaliyet yürüten ajans daha sonra AzerTa adını aldı; Sovyet ajansının TASS adı altında yeniden yapılmasından sonra da adı AzerInform oldu. Sovyetlerin dağılması ile Azerbaycan’ın yeniden bağımsızlığını kazanmasından sonra kuruluştaki ismi olan Azerbaycan Devlet Telgraf Ajansı adı altında tekrar bağımsız bir yapıya kavuşan AZERTAC, Azerbaycan’ın gelişmesine paralel olarak günden güne gelişti ve özellikle uluslararası haber ajansı birlikleri içinde üstlendiği aktif pozisyonlarla ülkenin dış tanıtımına büyük katkı sağladı. 2020 yılı Mart ayının başında 100. kuruluş yıldönümünü kutlayan ajansın özellikle 2016-2019 yılları arasında Dünya Haber Ajansları Kongresi ve Asya Pasifik Ajanslar Birliği’nin dönem başkanlığını üstlenmesi dış tanıtım alanında asırlık ajansa büyük prestij kazandırdı.

Anahtar Kelimeler

AZERTAC, Azerbaycan Devlet Haber Ajansı, Azerbaycan Dövlet Telegraf Agentligi, AZERTAC'IN Dış İlişkileri, AzInform, AzKafRosta

Teşekkür

Makalenin hazırlanmasında desteklerini esirgemeyen AZERTAC Yönetim Kurulu Başkanı Aslan Aslanov, ve ajans çalışanlarından Mammad İsayev'e teşekkür ederim.

Kaynakça

• Aslanov, Aslan, (2010). “Azertac’ın Oluşum Süreci ve Tarihi Gelişme Dönemleri”, Gazi Üniversitesi İletişim Kurum ve Araştırma Dergisi, 31, s. 251-268.
• Aslanov, Aslan, (2016). İnformasiya Yaradıcılığı: Standartlar və Yeni Yanaşmalar. Bakı: Şərq-Qərb.
• Aslanov, Aslan ve Bengi, Hilmi, (2009). Türkdilli Agentliklərin Bakı Görüşü, Bakı: AzerTac.
• Bengi, Hilmi, (2019). “Ülkelerin Bağımsızlık Mücadeleleri ve Haber Ajansları İlişkisi – Anadolu Ajansı Örneği”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 100, s. 449-478.
• Enserov, Vefalı, (2010). “Sovyetler Birliği Dönemi ve Sonrasında Azerbaycan’da Haber Ajansları”, Selçuk İletişim, 6 (2), s. 270-277
• Girgin, Atilla, (2002). Uluslararası İletişim, Haber Ajansları ve AA, İstanbul: DER Yayınları.
• Koloğlu, Orhan, (1994). Havas-Reuter’den Anadolu Ajansı’na, Ankara: Çağdaş Gazeteciler Derneği Yayınları.
• Özkaya, Yücel, (1985). “Milli Mücadele’de Anadolu Ajansı’nın Kurulusu ve Faaliyetine Ait Bazı Belgeler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1 (2), s. 587-608).
• Shirivastava, K. M., (2007). News Agencies From Pigeon To Internet, New Delhi: New Dawn Press.