Çocuğun Adı Yok: Televizyon Haberlerinde Çocuğun Sunumu ve Çocuk Hakları Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2012, Sayı: 34, 66 - 82, 25.06.2012

Şule Yüksel Özmen

Öz

Medya genel anlamda bilgilendirme, eğlendirme, kamuoyu oluşturma işlevleriyle
anılmaktadır. Söz konusu çocuklar olduğunda; medyanın çocuklar üzerinde önemli bir
etkisinin olduğu görülmektedir. Bu bakımdan medya büyük bir sorumluluk taşımaktadır. Bu
çalışmada, medyanın bu sorumluluğu çocuklara ilişkin haberlerde nasıl ele aldığı
incelenmiştir. Çalışmada Türkiye"de karasal yayın yapan ve en çok izlenen ana haber
bültenlerine sahip TRT 1, Show TV, Kanal D, Star TV, ATV ve Fox TV"nin ana haber
bültenlerindeki çocuk temalı haberler analiz edilmiştir. Çocukların nasıl sunulduğunu ortaya
koymak için öncelikli olarak içerik analizi yapılmış, ardından nitel analiz yöntemiyle seçilmiş
haberler çocuk hakları çerçevesinde yorumlanmıştır. Çocuk hakları ele alınırken, 1989 yılında
imzalanan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Uluslararası Gazetecilik
Federasyonu"nun çocuk haberlerinde uygulanacak ilkelere yönelik esasları temel alınmıştır.
Çalışmada, literatürde çocuk odaklı habercilik başlığıyla kavramsallaştırılan haber anlayışı
irdelenmiştir. Çalışma, çocuk haberlerinin yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini
göstermesi açısından önemlidir. Çalışmada televizyon haberlerinde çocuğun nasıl sunulduğu
ve çocukların hangi durumlarda haber olduğu, çocuk hakları açısından haberlerin durumu
soruları cevaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk haberleri, çocuk hakları, medya ve çocuk

Child Has No Name: Presentation of Children in TV News and Evaluation of This Presentation in the Context of Children's Rights

Öz

Media is known with its functions of informing, entertaining, molding public opinion in
general. When the children come into question, media appears to have a significant impact on
children. On this regard, media has a huge responsibility. It's examined how and in which way
media takes responsibility in news about children in this study. The child-themed news were
analyzed which have taken place in TRT 1, Show TV, Kanal D, Star TV, ATV and Fox TV
main news bulletins which are terrestrial broadcasting in Turkey and have the most watched
main news bulletins. A content analysis was carried out primarily in order to demonstrate how
children is presented and then, the selected news by using qualitative analysis method were
interpreted within the framework of children's rights. When considering children's rights, the
principles of Convention of the Rights of the Children of the United Nations signed in 1989
and the principles of International Federation of Journalists are being based when considering
children's news. The sense of news conceptualized with the child-focused journalism in
literature was examined in this study. The study is important from the point of showing the
thing to be paid attention while preparing news of children. The questions of how children are
presented during the TV news and in which situations children become news and the situation
of news in terms of children's rights were answered.

Anahtar Kelimeler

Children news, childern.s right, media and children

Kaynakça

• Alankuş, S. (2007). “Önsöz”, Neden Çocuk Odaklı Habercilik Kitabı, S. Alankuş içinde, Çocuk Odaklı Habercilik (s. 25-72). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Bek, M. G. (2011). “Medyada Çocuk Hakları ve Etik İlkeler” M. R. Şirin içinde, Annebaba Öğretmen ve Medya Çalışanları İçin Çocuk Hakları ve Medya (s. 23-49). İstanbul : Çocuk Vakfı Yayınları.
• Berelson, B. (1952). Content Analysis in Communication Research, New York: Free Press.
• Büyükbaykal, C. I., Mengü, S. Ç., & Büyükbaykal, G. (2007). “Üçüncü Sayfadaki Çocuk Haberlerinin İçerik Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi”, 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi, s. 229-316, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Cangöz, İ. (2006). “Gazete Haberlerinde Çocukların Temsili”, Ertürk, Y. D., Akkor Gül, A., Ulusoy Nalcıoğlu, B. ve Pembecioğlu Öcel N. (der.), 2. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi İletişimin Çocuğa Etkisi, s. 587-596, içinde, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Children Now. (2004). Fall colors, 2003–2004: Prime Time Diversity Report, Oakland, CA:Children Now.
• Doğan Medya Grubu, (2004). Yayın İlkelerimiz Şubat 11, 2012 tarihinde Okur Temsilcisi: http://okurtemsilcisi.hurriyet.com.tr/YayinIlkelerimiz.aspx.
• Girgin A. (2003). Yazılı Basında Haber ve Habercilik Etik’i, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Gökçe, O. (1995). İçerik Çözümlemesi Sosyal Bilimlerde Bir Araştırma Yöntemi (2. basım) Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları No:1.
• IFJ. (1998, Mayıs 2). “Children's Rights and Media: Guidelines and Principles for Reporting on Issues Involving Children”, Ocak 29, 2012 tarihinde Internetional Federation of Journalism: http://www.ifj.org/en/articles/childrens-rights-andmedia- guidelines-and-principles-for-reporting-on-issues-involving-children.
• Ilgaz Büyükbaykal, C. & Büyükbaykal, G. N. (2006). “Türkiye‟deki Gazete Haberlerinde Çocuk”, Ertürk, Y. D., Akkor Gül, A., Ulusoy Nalcıoğlu, B. ve Pembecioğlu Öcel N. (der.), 2.Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi İletişimin Çocuğu Etkisi, s. 571-586 içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Mazzarella, S. R. (2007). “News, Portrayals of Children and Adolescents” . J. J. Arnett içinde, Encyclopedia of Children, Adolescents, and The Media (s. 625-627). ABD: Sage Publication.
• Moeller, S. D. (2002). “A Hierarchy of Innocence-The Media‟s Use of Children in the Telling Of International News”, The Harvard International Journal of Press/Politics, Vol. 7, 36-56.
• Mora, N. (2007). “Medyada Çocuk Temsilleri ve Medya Okuryazarlığı”, 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi, s. 447-460, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Mora, N. (2008). Medya Çalışmaları Medya Pedogojisi ve Küresel İletişim İstanbul:Altkitap. Mutlu, O. (2006). Söylem Düşkünü Olarak Sokakta Yaşayan Çocuklar, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Sosyoloji ABD.
• Orhon, N. (2011). “Çocuklar İçin Eleştirel Medya Okuryazarlığı”, M. R. Şirin içinde, Anne-baba Öğretmen ve Medya Çalışanları İçin Çocuk Hakları ve Medya, s. 378-392, İstanbul : Çocuk Vakfı Yayınları.
• Osgerby, B. (2004). Youth Media. London: Routledge.
• Salihoğlu, S. (2007) 2006 yılında Türkiye'de Üç Yazılı basın Organında Yer alan Çocuk Haberlerinin Analizi, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler ABD.
• Şirin, M. R. (2006). Dersimiz Çocuk, İstanbul: İz Yayıncılık Şirin,
• M. R. (2011). “Çocuk Hakları ve Medya üzerine Bir Ön Bakış”, Anne-baba, Öğretmen ve Medya Çalışanları İçin El Kitabı Çocuk Hakları ve Medya (s. 11- 23). İstanbul: Çocuk Vakfı yayınları.
• TGC. (tarih yok). Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, www.tgc.org.tr.
• Ulus, S. (2006). “Haber Söyleminde Dönüştürülen Hakikat; Yoksullukla Kuşatılmış Çocukların Medyada Temsillerinin İki Örnek Haberle Eleştirel Karşılaştırılması”, Editör: N.T. Akbulut ve E.E. Balkaş, Medya Mercek Altında (ss. 249-282). İstanbul: Beta Basım Dağıtım.
• UNICEF (2009). Çocukları Destekleyelim, Ocak 29, 2012 tarihinde UNICEF Türkiye: http://www.unicef.org.tr/tr/knowledge/detail/65/savunu-bilgilendirme-vesosyal- politika-2.
• UNICEF-Dublin Teknoloji Enstitüsü (2007). Çocuk Hakları ve Gazetecilik Uygulamaları, Hak Temelli Perspektif, Dublin.
• Yavuzer, H. (2003) Çocuğu Tanımak ve Anlamak, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldız, A. (2007). “Sosyal Öğrenme Teorisi Açısından Medya ve Çocuk Suçluluğu”, 4. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi (s. 117-126). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.