GÜNEY AZERBAYCAN`IN BASIN TARİHİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Sayı: 55, 80 - 90, 22.09.2021

Oğuz Han Öztay

https://doi.org/10.47998/ikad.986591

Cited By: 1

Öz

Basın ve yayın faaliyetlerinin etkili bir şekilde yürütülmesi ancak özgür bir ortamın varlığında söz konusudur. Bilindiği gibi kitle iletişimin araçlarında düşüncelerin özgürce ifade edilmesinin sosyal, kültürel ve siyasal hayatın gelişimine katkısı yadsınamaz. Ancak birçok ülke de örnekleri görüldüğü gibi, iktidarlar basın ve yayının gücünden korktukları için sansür, ya da vergi yoluyla baskı kurmaya çalışmışlardır. XIX. yüzyılın ortalarında Azerbaycan’da ilk yayın organlarının ortaya çıkması, idari yönden ayrılarak İran sınırlarının kuzeyinde bulunup Güney Azerbaycan’da yaşayan halkın edebî, sosyal açıdan zayıflamış iletişimin geliştirilmesine teşvik edici bir rol oynadı. Azerbaycan Türk aydınları Güney Azerbaycan'da maarif, kültür, eğitim işlerinin yanı sıra, basının gelişimi ve yaygınlaşmasında etkin bir rol almışlardır. Asırlardır İran'ın pekiştirilmesi ve terakkisinde temel rol oynayan, Azerbaycanlılar bugün de kendi haklarını korumak için savaşmaktadırlar. Bu çalışma XIX. ve XX. Yüzyılda Güney Azerbaycan basın ve yayım sürecinin genel durumunu ele almaktadır. Ayrıca çalışmada, bu süreçte yaşanılan zorluklara ve basının gelişmesi için kurulan dergi ve gazetelere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güney Azerbaycan, Basın tarihi, Gazete, İletişim Çalışmaları

AN ANALYSIS ON THE PRESS HISTORY OF SOUTH AZERBAIJAN

Öz

Effective execution of press and broadcasting activities is possible only in the presence of a free environment. As it is known, the contribution of free expression of ideas in mass media to the development of social, cultural and political life is undeniable. However, as can be seen in many countries, governments tried to put pressure through censorship or tax because they were afraid of the power of the press and broadcasting. XIX. The emergence of the first media organs in Azerbaijan in the middle of the century played an encouraging role in the development of the literary and socially weakened communication of the people living in Southern Azerbaijan, located in the north of the Iranian borders by separating from the administrative direction. Azerbaijan Turkish intellectuals have taken an active role in the development and dissemination of the press, as well as in educational, cultural and educational affairs in South Azerbaijan. Azerbaijanis, who have played a fundamental role in the consolidation and progress of Iran for centuries, are still fighting to protect their rights today. This work XIX. and XX. It deals with the general situation of the South Azerbaijan press and publication process in the century. In addition, the difficulties experienced in this process and the magazines and newspapers established for the development of the press are included in the study.

Anahtar Kelimeler

Southern Azerbaijan, History of Press, Newspaper, Communication Studies

Kaynakça

• Abbas, K. (2019). Güney Azerbaycan'da Basın Faaliyetleri: Muhammed Hatemi’nin Cumhurbaşkanlığı Dönemi,(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi),Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Adamiyyet, F. (1340). Fikri-azadi ve müqeddimeye-İran. Tahran (Farsça)
• Ahundov, N. (1998). Azerbaycan Tenz Dergileri. Bakü.
• Aryanpur, Y. (1354). Ez Seba ta Nima. Tahran. II c., (Farsça)
• Baqer, M. (2005). Son Devrimci Ayetullah Humeyni (Çev. Osman Cem Önertoy), Ankara: Elips Kitap.
• Berzin, M. (1354). Metbuate İran. Tahran (Farsça)
• Brawne, E. (1914). Tarbiyat M. The press and poetry of modern Persia, Kambrige.
• Cavlak, H. ve Özbilek, Ü. (2019). Konstrüktivist Perspektiften Devrim Sonrası İran Siyasal Sistemi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (16) , 129-137.
• Çeçen, H. (2019). İran İslam Cumhuriyeti Anayasası. (Çev.) İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Erten, H. (2006). Şair Mirze Elekber Sabir’in Hophopnâme’sindeki Gözlemlerine Din Sosyolojisi Açısından Bir Yaklaşım. Selçuk Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi, 22, 59-103.
• Hasanlı, C. (1998). Güney Azerbaycan, Tehran-Bakı-Moskva Arasında (1939-1945), Bakü.
• Heyet, M.R. (2005). 19. Yüzyıldan günümüze İran’da Basın-Yayın Hayatı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• İnuğur, M. N. (1999). Basın ve Yayın Tarihi. Der Yayınları:İstanbul.
• Memmedli, P. (2009), Cenubi Azerbaycan metbuatı tarihi. (XIX, XX, XXI yüzillikler), Bakü, Elm.
• Memmedquluzade, M. (1906). Baş Mekale. Molla Nasrettin Dergisi. Bakü, 3,2-4
• Muradi, A. (2003). Ez Zéndan-é Reza Han tâ Sadr-é Férgé-yé Démokrat-é Azerbaycan / Rıza Hanın Hapishanesinden Azerbaycan Demokrat Fırkasına Kadar. Tahran: Ovhadi Yayınları.
• Özdemir, S. (2020). Güney Azerbaycan Meselesi: Tarihi ve Kültürel Boyutu. Tarih ve Günce, (7), 359-386.
• Öztay, O. H. (2020). Epideiktik Retorik Üzerine Bir İnceleme: Tansu Çiller Örneği, Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(25): 449-458.
• Resulzade, M. (2005). Seçilmiş eserleri. Bakü.
• Rüstemova, S. (1993). Azerbaycan Dövri Matbuatı, Bakü: Azerbaycan İlimler Akademisi Yayınları.
• Serdarniya, S. (1998). Meşahire Azerbaycan. Tebriz (Farsça)
• Serdarniya, S. (1360). Tarihe ruznameha ve mecellehaye Azerbaycan, I c., yersiz (Farsça)
• Süleymanoğlu, F. (2019). Bulut Karaçurlu Sehend!in Sosyo-politik Düşünceleri Üzerine Notlar. Vankulu Sosyal Araştırmalar Dergisi , (3) , 55-69.
• Terbiyet, M. (1998). Daneşmendane Azerbaycan. Bakü, 1987.
• Ummid. H. (1332), Tarihe-ferhenge Azerbaycan. Tebriz (Farsça)
• Vilayi, M. (1963). Cenubi Azerbaycanda Milli azadlıq uğrunda demokratik metbuatın mübarizesi (1945-1946), Bakü.
• Zöhtabi, M. T. (1371). İran Türklerinin Eski Tarihi. Tebriz