Halkevi Dergilerinde Haber ve Reklamlar: Taşan Dergisi Örneği

Yıl 2019, Sayı: 49, 153 - 169, 20.12.2019

Nurettin Güz Behlül Burak Dumlu Mert Güngör Tutak

Öz

Genç Cumhuriyetin kültür kurumlarından olan ve dönemin basın açığını kapatan
Halkevleri, Türk Ocaklarının yerine kurulmuş ve açıldıkları ilk günden itibaren yerel
basın mahiyetinde çalışmalarını sürdürmüştür. Amasya’nın ilçesi Merzifon’da Halkevi 22
Şubat 1935’te açılmış, onu takiben Halkevinin dergisi olan Taşan ise 1 Haziran 1936’da
yayımlanmaya başlamıştır. Amasya’nın ve Merzifon’un 1930’lu yıllardaki sosyo-kültürel
yapısını yansıtmasının yanı sıra dergi, Amasya ve Merzifon’un tarihi ile ilgili de önemli
bilgiler içermesi bakımından kayda değer bir süreli yayın olarak göze çarpmaktadır.
Merzifon’daki halkevi ve halkodasının yöredeki faaliyetleri de sıklıkla sayfalarına yansıtan,
iki yıl süren yayın hayatı boyunca, aralıksız bir şekilde 30 sayı olarak yayınlanan Merzifon
Halkevi dergisi Taşan, yeni rejimin anlaşılması adına Cumhuriyetin geçtiği süreçler ve
gelecek planlarının aktarmış ve Merzifon halkına da kültürel hizmet sağlamıştır.
Çalışmada, az sayıdaki ilçede yayınlanan Halkevleri Dergilerinden birisi olmasıyla
önem arz eden Taşan Dergisi ve dergide yayınlanan haberler ve reklamlar incelenmektedir.
Türk Ocaklarından Halkevlerine geçiş, genel olarak halkevleri dergileri ve Taşan, bu dergide
yayınlanan haberler ve reklamlar içeriği hakkında bilgiler çalışmada yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, Merzifon, Merzifon Halkevi, Taşan Dergisi, Yerel Habercilik

News and Advertisements in Halkevi Journals: The Case of Taşan Magazine

Öz

Halkevleri (People’s Houses), one of the cultural institutions of the young republic
and covering the press gap of the period; It was established in place of Türk Ocakları (the
Turkish Quarries), and has been working as a local press since the day they were opened.
Halkevleri (People’s House) was opened on February 22, 1935 in Merzifon, the district of
Amasya, and after that Taşan, the magazine of Halkevleri (People’s House), started to be
published on June 1, 1936. In addition to reflecting the socio-cultural structure of Amasya
and Merzifon in the 1930s, the magazine stands out as a noteworthy periodical in that it
contains important information about the history of Amasya and Merzifon. Taşan magazine
frequently reflected the activities of the local community center and folklore in Merzifon on
its pages, and it has been published continuously in 30 issues during the two-year period of
publication. Merzifon Halkevi (People’s House) magazine, Taşan, conveyed the processes
and future plans of the Republic in order to understand the new regime and provided
cultural services to the people of Merzifon.
In this study, Taşan Magazine, which is one of the Halkevleri Dergileri
(People’s Houses Magazines) published in a small number of districts, and the news and
advertisements published in the magazine are examined. Information about the transition
from Türk Ocakları (Turkish Quarries) to Halkevleri (People’s Houses), public magazines
in general and Taşan, news and advertisements published in this magazine are included in
the study

Anahtar Kelimeler

People’s Houses, Merzifon, Merzifon Halkevi, Merzifon Community Center, Taşan Magazine, Owverflow Magazine, Local Journalism

Kaynakça

• Ahmad, Feroz, (2017). Modern Türkiye’nin Oluşumu. Ankara: Kaynak Yayınları.
• Akçuraoğlu, Yusuf, (1928). Türk Yılı, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayını.
• Akşin, Sina, (2018).Kısa 20. Yüzyıl Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Amasya Maddesi. (1981).
• Arıkan, Zeki, (1999). “Halkevlerinin Kuruluşu ve Tarihsel İşlevi”, Atatürk Yolu Dergisi, (6), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara, s. 261-281
• Başbakanlık Basın Yayın Genel Müdürlüğü (1975) Birinci Basın Kongresi, 25 Mayıs 1935, Ankara: Başbakanlık Basın Yayın Genel Müdürlüğü.
• Başbuğ, Esra Dicle, (2013). Resmi İdeoloji Sahnede: Kemalist İdeolojinin İnşasında Halkevleri Dönemi Tiyatro Oyunlarının Etkisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baydar, Mustafa, (1968). Hamdullah Suphi Tanrıöver ve Anıları, İstanbul: Menteş Kitabevi.
• Bayram, Sadi, (2012). Tarihte Merzifon, Amerikan Anatolian Koleji ve Belgeleriyle Ermeni Ayaklanmaları. Ankara: Önder Matbaacılık Ltd. Şti.
• Berkes, Niyazi (1997). Unutulan Yıllar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• C.H.F. (1932). Halkevleri Talimatnamesi. Ankara: Hakimiyeti Milliye Matbaası.
• Çeçen, Anıl, (1999). Atatürk ve Avrasya, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Çeçen, Anıl, (1990). Halkevleri, Ankara: Gündoğan Yayınevi.
• Dingeç, E. (2011). Osmanlı Sarayı’nda Cirit Alayları: Lahanacılar ve Bamyacılar. Milli Folklor, 23, (89), s. 78-86
• Engin, İskender Haki, (1936). “Taşan ve Öncekiler”, Taşan, 1, 01.06.1936
• Gezgin, Suat, (2007). “Türkiye’de Yerel Basın”, Suat Gezgin (Ed.), Türkiye’de Yerel Basın, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, 177-197.
• Giritlioğlu, Fahir, (1965). Türk Siyasi Hayatında Cumhuriyet Halk Partisinin Mevkii, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Goloğlu, M. (1974). Tek Partili Cumhuriyet (1931-1938), Ankara: Goloğlu Yayınları.
• Güz, Nurettin, (2008). “Kültür Ocakları Olarak Halkevleri ve Halkevleri Dergileri”, Metin Işık, Ayhan Erdem (Ed.) Tüm Yönleriyle Medya ve İletişim, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları, s. 65-95
• Güz, Nurettin, (2008). Türkiye’de Basın İktidar İlişkileri. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Güz, Nurettin, (2001). Halkevleri Dergilerinin Siyasal ve Kültürel Hayatımızdaki Yeri. Ersin Özarslan (Yay. Haz.), Prof. Dr. Necmeddin Sefercioğlu Armağanı, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, s. 83-101.
• Güz, Nurettin, (1995). Tek Parti İdeolojisinin Yayın Organları Halkevi Dergileri (1932-1950), Ankara: Bilge Yapım.
• Goloğlu, Mahmut, (1974). Tek Partili Cumhuriyet (1931-1938), Ankara: Goloğlu Yayınları.
• İstatistik Umum Müdürlüğü (1944). Genel Nüfus Sayımı 20 İlkteşrin 1940, Vilâyet Kaza, Nahiye, Köyler İtibariyle Nüfus, Ankara: Yeni Cezaevi Basımevi.
• Kara, Adem, (2006). Cumhuriyet Döneminde Kalkınmanın Mihenk Taşı Halkevleri 1932-1951, Ankara: 24 Saat Yayıncılık.
• Karadağ, Nurhan, (1988). Halkevleri Tiyatro Çalışmaları (1932-1951). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karpat, H. Kemal, (1970). “Traditionnalist Elite Philosophy and the Modern Mass Media”, Political Madernization in Japan and Turkey, (Editted by Robert E. Ward and Dankward A. Rustow,) 2 nd Printing, Princeton: Princeton University Press
• Karpat, H. Kemal, (1963). “The People’s Houses in Turkey: Establishment and Growth”, The Middle East Journal, (XVII).
• Koman, Mesut, (1942). “Halkevlerinin Sene-i Devriyesi Münasebetiyle Konya Halkevi Reisinin Bir Senelik Faaliyete Ait Söylevi”, Konya, 42, Konya, Şubat
• Maksudyan, Nazan, (2013). “Amerikan Kaynaklarında Merzifon Anadolu Koleji’nin Kısa Tarihçesi”, Kebikeç, 36, s. 131-153.
• Maksudyan, Nazan, (2008). “Merzifon Anadolu Koleji’nin Kısa Tarihçesi ve Aşçı Boğos Piranyan”, Aşçının Kitabı: Boğos Piranyan Merzifon Amerikan Koleji Aşçısı 1914, İstanbul: Aras Yayıncılık, s. 133-178.
• Menç, Hüseyin, (2018). Amasya Basın Tarihi. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları.
• Mildanoğlu, Zakarya, (2014). Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000. İstanbul: Aras Yayıncılık.
• Okay, Cüneyd (2019). Halkevleri Üzerine Kısa Notlar Dergiler-Belgeler. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Okay, Cüneyd, (2014). Halkevleri İçin Methiyeler: Halkevi Şiirleri. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Okyar, Ali Fethi, (1980). Üç Devirde Bir Adam, İstanbul: Tercüman Yayınları.
• Ölçekçi, Haluk, (2013). “Türkiye’deki Milliyetçi Fikir Hareketlerinin Dönüşümü (Milliyetçi Basın Üzerine Bir İnceleme)”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 17.09.2013
• Özdemir, Yavuz ve Aktaş, Elif, (2011). Halkevleri 1932’den 1951’e. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 45, s. 235-262.
• Şimşek, Sefa, (2002). Bir İdeolojik Seferberlik Deneyimi Halkevleri 1932-1951. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• TBMM (1951), Tutanak Dergisi, (IX), 6-7 Ağustos.
• Toksoy, Nurcan, (2007). Halkevleri: Bir Kültürel Kalkınma Modeli Olarak. Ankara: Orion Yayınevi.
• Toprak, Zafer, (2013). Türkiye’de Popülizm 1908-1923. İstanbul: Doğan Kitap.
• Tunçay, Mete, (1981). Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetimi’nin Kurulması (1923-1931), Ankara: Yurt Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziya, (1969). Sosyoloji Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Ünal, Şinasi, (1996). “Yerel Basın ve Sorunları”, Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı II, 12, s. 1068-1072.
• Üstel, Füsun, (1997). İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Vural, Ali Murat, (1997). Bir İletişim Kurumu Olarak Yerel Basının Kamuoyu Oluşumu Sürecindeki İşlevi ve Yerel Basın Kamuoyu İlişkileri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, Serap Yolcu, (2019). Cumhuriyet Misyonerleri 1930-1946 Arası Türkiye’de Bir Politik Özne Olarak Gençlik İnşası. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Yust, K. (1995). Kemalist Anadolu Basını. N.E. (Çev.), Orhan Koloğlu (Yay. Haz.), Ankara: Çağdaş Gazeteciler Derneği Yayını.
• Yüksel, Ahmet, (1996). Merzifon Halkevi ve Taşan Dergisi. Kebikeç, 3, s. 169-188.
• Zürcher, Eric Jan, (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişimYayınları.