19. Yüzyıl’da Selanik’de Yayımlanan Bir Gazete: Selanik

Yıl 2019, Sayı: 48, 308 - 342, 28.06.2019

Fatma Gökçen Atuk

Öz

Bu çalışmada, hem Osmanlı tarihi, hem de Türkiye Cumhuriyeti tarihi açısından ayrıcalıklı bir yeri olan Selanik’de 1869-1872 yılları arasında, yerel yönetim tarafından yayımlanmış “Selanik” adlı gazete incelenmiştir. Osmanlı’nın modernleşme sürecinin oldukça yoğun bir şekilde yaşandığı bu dönemde modernleşmeyi, özellikle de coğrafi konumu nedeniyle Osmanlı coğrafyasındaki diğer bölgelere göre nisbeten erken karşılayan bu şehirde olan bitenleri, yine modern zamanların bir ürünü olan çok sayıda gazeteler yoluyla okumak mümkündür. Şehirde birçok farklı dilde yayımlanan çok sayıda yazılı basın ürünlerinin incelenmesi, bu şehrin hikayesinin eksiksiz olarak yazılması bakımından anlamlıdır. Bu çalışma da, alana bu anlamda mütevazi bir katkı sağlayabilmek motivasyonu ile yapılmıştır. Çalışmanın kapsamı, sözü edilen gazetenin yayımlandığı dört yıllık bir süreç ile ve çoğunlukla Selanik şehri ile sınırlıdır. Çalışma için, Selanik adlı gazetenin bugün arşivlerde bulunan tüm sayıları incelenmiş ve bu gazetenin gözüyle şehrin sözü edilen dönemde bir resmi çizilmiştir. Bunun için, çalışmada yöntem olarak niteliksel içerik analizi kullanılmıştır. Gazetenin yayımlandığı dönemde yerel düzeyde ve Osmanlı genelinde neler olup bittiği, gazetenin olaylara yaklaşımı, kullandığı dil gibi modernleşmenin ve değişimin okunabileceği her türlü ipucu bu yöntemle elde edilmeye ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Selanik, Selanik Basını, 19. Yüzyıl, Osmanlı Basını.

A Newspaper Published in Thessaloniki in the 19th Century: Thessaloniki

Öz

In this study, Thessaloniki, which is a newspaper published between 1869 and 1872 by the local governance of Thessaloniki and which has a distinctive place in both Ottoman
history and the history of Turkish Republic is investigated. In this period, in which the modernization process of the Ottoman Empire is experienced intensively, it is possible
to read the events of this city, which met the modernization process relatively earlier than other regions in the Ottoman region, through newspapers of the period, as outputs
of the ‘modern times’. It is of great significance to examine the printed papers of several newspapers published in the city in terms of telling the story of the city completely. This
study is carried out with the motivation to make a modest contribution to the field from this perspective. The scope of the study is kept limited mostly with the city of Thessaloniki and
with the four year period, throughtout which the newspapers was published. All issues of the newspaper Thessaloniki, present at the archive today is analyzed and the portrait of the
city from the view of the newspaper in this period is revealed. For this purpose, qualitative content analysis method is used in the study. The main effort is to acquire and evaluate all
clues and traces that reflect the ongoing process of modernization and social change such as the main events in the Ottoman Empire, the newspapers’ general approach to these events and the language used by the newspaper.

Anahtar Kelimeler

Thessaloniki, Thessaloniki Press, 19th Century, Ottoman Press.

Kaynakça

• Açıkgöz, Ömer, (2008). Osmanlı Modernleşmesi: İktisadi-Siyasi Dinamikler ve Kırılmalar. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Akyüz, Yahya, (2013). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000 M.S. 2013. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Anastassiadou, Meropi, (2011). Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri: Selanik. (çev. Işık Ergüden). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Avcı, Yasemin, (2007). “Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Döneminde Otoriter Modernleşme ve Kadının Özgürleşmesi Meselesi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 21, (1), s.18.
• Başcı, Pelin, (2005). “Advertising ‘The New Woman’: Fashion, Beauty and Health in Women’s World”. International Journal of Turkish Studies, 1, (1/2), s.61-80.
• Blech, Benjamin, (2003). Nedenleri ve Niçinleriyle Yahudilik (çev. Estreya Seval Vali). İstanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın.
• Berman, Marshall, (2006). Katı Olan Herşey Buharlaşıyor (çev. Ümit Altuğ ve Bülent Peker). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Haupt, George; Dumont Paul, (1977). Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyalist Hareketler. (çev. Tuğrul Artunkal). İstanbul: Gözlem Yayınları.
• Georgeon, François, (1999). ”Müslüman ve Dönme Selanik”. Selanik: 1850-1918 (çev. Cüneyt Akalın). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Georgeon, François, (2009). Osmanlı-Türk Modernleşmesi (1900-1930) (çev. Ali Berktay). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kansu, Nafi Atuf, (2014). Türkiye Eğitim Tarihi 1890-1949. Ankara: Maya Yayınevi.
• Koloğlu, Orhan, (2006). Osmanlı’dan 21. Yüzyıl’a Basın Tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Kutay, Cemal, (1983). Bir Devir Aydınlanıyor: Şehit Sadrazam Talat Paşa’nın Gurbet Hatıraları. İstanbul: Kültür Matbaası .
• Mazower, Mark, (2007). Selanik: Hayaletler Şehri (Hristiyanlar, Müslümanlar ve Yahudiler (1430-1950). (çev. Gül Çağalı Güven), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Moutsopulos, N. C. (1999). “İki Yüzyıl Arasında Bir Kent”. Selanik 1850-1918, (çev. Cüneyt Akalın). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oran, Baskın, (2006). Türkiye’de Azınlıklar: Kavramlar, Teori, Lozan, İç Mevzuat, İçtihat, Uygulama. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ortaylı, İlber, (2012). İmaratorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Önür, Hıdır, (2014). “Son Dönem Osmanlı Aydınında Eğitim Tartışmalar”, International Journal Of Social Science, 30, s.487-507.
• Rosenberg, Harold, (1959). The Tradition of the New, New York: Horizon Press.
• Somel, Selçuk Akşin, (2010). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908): İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin (çev. Osman Yener). İstanbul: İletişimYayınları.
• Soydan, Tarık, (2013). “Osmanlı’dan Cumhuriyet Dönemine Türkiye’de Temel Eğitimin Gelişmesi ve Finansmanı Sorunu”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, s. 8, s.53-73.
• Tekeli, İlhan; İlkin, Selim, (1980). “İttihat ve Terakki Hareketi’nin Oluşumunda Selanik’in Toplumsal Yapısının Belirleyiciliği”, Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920). Ankara: Meteksan.
• Timur, Taner, (1998). “Osmanlı Mirası”, Geçiş Sürecinde Türkiye (der. Irvin Cemil Schick ve Ertuğrul Ahmet Tonak), İstanbul: Belge Yayınları.
• Veinstein, Gilles, (1999). Selanik: 1850-1918 (çev. Cüneyt Akalın). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Zürcher, Eric Jan, (1999). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (çev. Yasemin Saner Gönen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Selanik, 25 Nisan 1869, sayı 10, s. 19. Selanik, 1 Ocak 1870, sayı 78, s. 157.
• Selanik, 28 Nisan 1869, sayı 11, s. 1. Selanik, 11 Nisan 1869, sayı 8, s. 15-16.
• Selanik, 14 Temmuz 1869, sayı 32, s. 1. Selanik, 19 Mart 1870, sayı 99, s. 1).
• Selanik, 21 Kanun-i Evvel 1870, sayı 169, s. 1. Selanik, 19 Teşrin-i Sâni 1870, sayı 162, s. 1.
• Selanik, 13 temmuz 1870, sayı 129, s. 2. Selanik, 12 Mart 1870, sayı 97, s. 194.
• Selanik, 1 Kanun-i Sâni 1870, sayı 78, s. 155. Selanik, 10 Temmuz 1869, sayı 31, s. 1.
• Selanik, 7 Mart 1869, sayı. 3, s. 1. Selanik, 14 Mart 1869, sayı 4, s. 1.
• Selanik, 21 Mart 1869, sayı 5, s. 1. Selanik, 25 Nisan 1869, sayı 10, s. 1.
• Selanik, 8 Kanun-i Sâni 1870, sayı 80, s. 1. Selanik, 4 Kanunievvel 1869, sayı 72, s. 1.
• Selanik, 29 Haziran 1870, sayı 125, s. 1. Selanik, 20 Nisan 1870, sayı 106, s. 1.
• Selanik, 29 Kanun-i Evvel 1869, sayı 77, s. 1. Selanik, 5 Mart 1870, sayı 95, s. 1.
• Selanik, 5 Şubat 1870, sayı 88, s. 1. Selanik, 29 Kanun-i Sâni 1870, sayı 86, s. 2.
• Selanik, 31 Kanun-u Evvel, 1870, sayı 171, s. 1. Selanik, 16 Haziran 1869, sayı 24, s. 1.
• Selanik, 4 Haziran 1870, sayı 118, s. 2. Selanik, 5 Haziran 1869, sayı 21, s. 1.
• Selanik, 18 Nisan 1869, sayı 9, s. 1. Selanik, 1 Kanun-İ Evvel 1869, sayı 71, s. 1.
• Selanik, 7 Mart 1869, 3. sayı, s. 1. Selanik, 14 Mart 1869, 4. sayı, s. 2.
• Selanik, 21 Mart 1869, sayı 5, s. 1. Selanik, 2 Nisan 1870, sayı 102, s. 2.
• Selanik, 1 Şubat 1870, sayı 176, s. 1. Selanik, 5 Teşrini Sani 1870, sayı 159, s. 316.
• Selanik, 4 Kanun-i Evvel 1869, sayı 72, s. 144. Selanik, 20 Teşrin-i Sani 1870, sayı 68, s. 134.
• Selanik, 21 Şubat 1869, sayı 1, s. 1. Selanik, 22 Kanun-i Sani 1870, sayı 84, s. 167.
• Selanik, 8 Haziran 1870, sayı 119, s. 238. Selanik, 25 Kanun-i Evvel 1869, sayı 76, s. 151.
• Selanik, 25 Nisan 1869, sayı 10, s. 20. Selanik, 4 Nisan 1869, sayı 7, s. 14.
• Selanik, 5 Mayıs 1869, sayı 13, s. 26. Selanik, 21 Eylül 1870, sayı 147, s. 294.
• Selanik, 12 Teşrin-i Sani 1870, sayı 160, s. 318. Selanik, 19 Teşrin-i Evvel 1870, sayı 154, s. 308.
• Selanik, 2 Teşrin-i Sani 1870, sayı 158, s. 31. Selanik, 11 Mayıs 1870, sayı 112, s. 226.
• Selanik, 20 Nisan 1870, sayı 106, s. 214. Selanik, 10 Eylül 1870, sayı 144, s. 288.
• Selanik, 27 Nisan 1870, sayı 108, s. 218. Selanik, 22 Kanunisani 1870, sayı 84, s. 167.
• Selanik, 15 Teşrinievvel 1870, sayı 153, s. 304. Selanik, 16 Teşrinisani 1870, sayı 161, s. 320.
• Selanik, 25 Şubat 1874, sayı 381, s. 4. Selanik, 23 Nisan 1870, sayı 107, s. 214.
• Selanik, 11 Nisan 1869, sayı 8, s. 16. Selanik, 18 Nisan 1869, sayı 9, s. 18.
• Selanik, 1 Eylül 1890, sayı 45, s. 90. Selanik, 7 Mayıs 1870, sayı 111, s. 221.
• Selanik, 14 Mayıs 1870, sayı 113, s.125. Selanik, 21 Temmuz 1869, sayı 34, s. 67.
• Selanik, 15 Eylül 1869, sayı 49, s. 97. Selanik, 20 Teşrisani 1869, sayı 68, s. 135. Selanik, 9 Şubat 1870, sayı 89, s. 178.