Bir Gülmece Unsuru Olarak Doktor-Hasta-Hasta Yakını İlişkileri: Online Karikatürler Üzerinden Bir İnceleme

Yıl 2022, Sayı: 60, 51 - 71, 21.12.2022

Birgül Taşdelen Hakan Ayaz Ferihan Ayaz

https://doi.org/10.47998/ikad.1120157

Öz

Sağlık profesyonelleri ve hastalar arasındaki iletişim, doğası gereği sorunludur. Doktor ve hasta ya da hasta yakını ilişkilerinde mesajın tam olarak doğru bir şekilde iletilmesi önemlidir. Doktorlar hasta ve yakınlarıyla açık bir şekilde iletişim kurmak istemektedirler, ancak teknik terminolojiye hakimlik, halk dilinde terminolojik karşılığı olmayan kelimeleri kullanma ve çoğunlukla hasta ve yakınlarının anlayabileceğinden daha fazla bilgiyi iletme çabası, hasta ve yakınlarıyla empati ve güven bağı kurmayı engellemektedir. Bu durum, doktorların hasta ve hasta yakınlarıyla sağlıklı bir iletişim kurmasını engellemektedir. Hasta ve yakınlarının da tıbbi terminolojiyi anlayamama, konulan teşhisle meşgul olma, kaygı, endişe ve hatta bazı durumlarda panik olma gibi konsantrasyonu güçleştiren faktörler nedeniyle doktorla sağlıklı bir iletişim kuramadıkları söylenebilir. Dolayısıyla bu çalışmada doktor, hasta ve yakını arasında iletişim sorunlarının karikatürlere nasıl yansıtıldığı doktor, hasta ve hasta yakını arasındaki iletişimi tasvir eden 113 karikatür üzerinden analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, incelenen karikatürlerde doktor-hasta ilişkilerinin merkeze alındığı görülmektedir. Karikatürlerde doktorun hastayla iletişim kurma becerisindeki eksiklikler ve doktorların yanılmaz olduğu şeklindeki anlatıların hicvedildiğine rastlanırken, hastanın ise büyük oranda kurban olarak tasvir edildiği ve kafası karışık, doktor dilinden anlamayan/cahil olarak betimlendiği görülmektedir. Modern tıp pratiğinin yaygın bir eleştirisinin yapıldığı karikatürlerde, hastaların kaygılarının bazen doktorun kaygılarından farklı olduğu gerçeğinin de göz ardı edildiği yansıtılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

karikatür, sağlık, doktorlar, hasta, iletişim

Doctor-Patient-Patient Relatives Relationships as an Element of Humor: A Review Based on Online Cartoons

Öz

Communication between healthcare professionals and patients is inherently problematic. It is essential because the message is conveyed accurately between doctor and patient or patients' relatives. Physicians want to communicate clearly with patients and their relatives. But mastery of technical terminology, using words that do not have terminological equivalents in the colloquial language, and often trying to convey more information than patients/their relatives can prevent establishing empathy and trust bonds with patients and their relatives. That situation prevents doctors from establishing healthy communication with patients and their relatives. Patients and their relatives are also unable to understand medical terminology, preoccupation with the diagnosis, anxiety. They cannot establish a healthy communication with the doctor due to factors that make it difficult to concentrate, such as anxiety and even panic in some cases. The main problem of this study is how the problems of doctors, patients and patient relatives are reflected in 113 cartoons.. These cartoons express the communication between the doctor, the patient and the patient's relative. According to the results, we can say that the doctor-patient relations are at the center in the cartoons. Cartoons express the deficiencies in the doctor's ability to communicate with the patient and satirize the narratives that the doctors are infallible. The patient is generally reflected as a victim, confused and ignorant of the doctor's language. In the cartoons is made a widespread criticism of modern medical practice.

Anahtar Kelimeler

Caricature, health, health caricatures, doctors, patients

Kaynakça

• Arvas, İ.S. (2022). Gutenberg galaksisinden meta evrenine: Üçüncü kuşak internet, web 3.0. Academic Journal of Information Technology. 13(8), 53-71.
• Askeroğlu, E.D ve Karakulakoğlu, S.E. (2019). Geleneksel medyadan yeni medyaya geçiş sürecinde değişen gazetecilik yurttaş gazeteciliği: Kuşaklar üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 508-536.
• Avcı, A. (2003). Toplumsal eleştiri söylemi olarak mizah ve gülmece. Birikim Dergisi, 166, 80-96.
• Beauchamp, T. L. (1977). Paternalism and biobehavioral control. The Monist, 60(1), 62-80.
• Durmuş, B., Yurtkoru, S., Ulusu, Y., Kılıç, B. (2010). Facebook'tayız: Sosyal paylaşım ağlarının bireylere ve işletmelere yönelik incelenmesi: Facebook üzerine bir araştırma. (2.Baskı). İstanbul: Beta Basım Dağıtım.
• Emanuel, E. J., &Dubler, N. N. (1995). Preserving the physician-patient relationship in the era of managed care. Jama, 273(4), 323-329.
• Erdoğan, İ. (1975). Kültürün yönetim fonksiyonlarının uygulanmasına etkisi ve faktör analizi yöntemi ile bir araştırma. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını.
• Ertong, G. (2011). Sağlık sisteminde hekim hasta ilişkisi ve güven unsuru. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Erümit S. F ve Keleş, E. (2018). İnternetin gelişimi: Dünü, bugünü ve yarını. İçinde E. Keleş (Ed.). İnternet ve Ağ Toplumu (ss. 1-33). Ankara: Pegem Akademi.
• Genç, H. (2010, 10-12 Şubat), İnternetteki etkileşim merkezi sosyal ağlar ve e-iş 2.0 uygulamaları. (Konferans sunumu). XII. Akademik Bilişim Konferansı, Muğla, Türkiye.
• Gönden, M. ve Güzel, M. (2017). Türkiye’de sosyal medyanın m/izahı: Sosyal paylaşım ağlarındaki deneyimlerin karikatürlere yansıması. Milli Folklor Dergisi, 29(116), 169-188.
• Gönenç, L., Cantek, L.(2012). Toplumsal değişim ve mizah dergileri. İçinde F. Alpkaya ve B. Duru (Der.) 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim. (ss. 509-536). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Healthy People (2020). “Health Communication and Health Information Technology”, https://www.healthypeople.gov/2020/topics-objectives/topic/health-communication-and-health-information-technology, (Erişim Tarihi:09.03.2022)
• Ishikawa, H., &Kiuchi, T. (2010). Health literacy and health communication. BioPsychoSocial Medicine, 4(1), 1-5.
• Kırık, A.M. (2017). Yeni medya ile değişen iletişim süreci: Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin konumu. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 231-261.
• Kokoç, M. (2018). Küreselleşen dünyada sosyal medya servisleri. İçinde E. Keleş (Ed.), İnternet ve Ağ Toplumu. (ss. 91-123). Ankara: Pegem Akademi.
• Kotler, P. (2010). The prosumer movement. İçinde B. Blattel-Mink ve K.U. Hellmann (Ed.), Prosumer Revisited. (ss. 51-60). Wiesbaden: VS Verlag für Sozial wissenschaften.
• Köksal, Ö. (2011). Bir içerik paradoksu: Babacılık. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 101-122.
• Köseoğlu, Ö. (2012). Sosyal ağ sitesi kullanıcılarının motivasyonları: Facebook üzerine bir araştırma. Selçuk iletişim Dergisi, 7(2), 58-81.
• Madula, P., Kalembo, F. W., Yu, H., &Kaminga, A. C. (2018). Healthcare provider-patient communication: A qualitative study of women’s perceptions during child birth. Reproductive health, 15(1), 1-10.
• Meryn, S. (1998). Improving doctor-patient communication: Not an option, but a necessity. BMJ, 316(7149), 1922-1930.
• Mutlu, M. S. (2018). Hasta-hekim ilişkisinde temel yaklaşımlar: Paternalizm ve hasta özerkliği. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, Ş. (2006). Doktorların toplumsal imajı: Afyon ilinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 179-191.
• Özer, A. (1994). İletişimin çizgi dili karikatür. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özer, A. (2007). Karikatür yazıları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Rao, J. K., Anderson, L. A., Inui, T. S., &Frankel, R. M. (2007). Communication intervention smake a difference in conversations between physicians and patients: A systematic review of the evidence. Medicalcare, 45(4), 340-349.
• Shutzberg, M. (2021). The doctor as parent, partner, provider or comrade? Distribution of power in past and present models of the doctor–patient relationship. HealthCare Analysis, 29(3), 231-248.
• Simpson, M., Buckman, R., Stewart, M., Maguire, P., Lipkin, M., Novack, D., &Till, J. (1991). Doctor-patient communication: The Toronto consensus statement. BMJ: British Medical Journal, 303(6814), 1385-1387.
• Stewart, M., Brown, J. B., Boon, H., Galajda, J., Meredith, L., &Sangster, M. (1999). Evidence on patient-doctor communication. Cancer prevention&control: CPC= Prevention&controle en cancerologie: PCC, 3(1), 25-30.
• Tekiner, H. (2010). Karikatürlerde Eczacılık. Osmanlı Bilimi Araştırmaları XII(1), 133-150.
• Topuz, H. (1986). İletişimde karikatür ve toplum. Eskişehir: Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Zheng, H., Jiang, S., &Wu, Q. (2022). Factors influencing COVID-19 vaccination intention: The roles of vaccine knowledge, vaccine risk perception, and doctor-patient communication. Patient Education and Counseling, 105(2), 277-283.
• https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/ (Erişim tarihi: 15.03.2022).
• https://assets.pewresearch.org/wpcontent/uploads/sites/13/legacy/Participatory_News_Consumer.pdf (Erişim tarihi: 17.03.2022).
• https://www.facebook.com/saglikkarikaturleri/photos/846625702102945 (Erişim tarihi: 1.04.2022).
• https://www.facebook.com/saglikkarikaturleri/photos/995394417226072 (Erişim tarihi: 1.04.2022).
• https://www.facebook.com/saglikkarikaturleri/photos/1081020061996840 (Erişim tarihi: 1.04.2022).
• https://www.facebook.com/saglikkarikaturleri/photos/671569316275252 (Erişim tarihi: 1.04.2022).
• https://www.facebook.com/saglikkarikaturleri/photos/a.357553757676811/395378103894376 (Erişim tarihi: 1.04.2022).
• https://www.facebook.com/saglikkarikaturleri/photos/387581114674075 (Erişim tarihi: 1.04.2022).